Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.09.2009, Blaðsíða 51

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 4. tbl. 85. árg. 2009 47
Ritrýnd fræðigrein
báðum deildum og sjúkraliðum með framhaldsnám í öldrunar-
hjúkrun á deild A haustið 2003. Rannsóknin stóð yfir frá
febrúar 2004 til febrúar 2005. Í byrjun árs 2004 voru gerðar
breytingar á mönnunarsamsetningu á deild A en hefðbundin
mönnunarsamsetning var áfram á deild B. Deild A var
mönnuð með 5 sjúkraliðum með framhaldsmenntun, sérhæfðu
aðstoðarfólki og sjúkraliðum en færri hjúkrunarfræðingum en
ella. Á deildinni voru á morgunvöktum 1–2 hjúkrunarfræðingar.
Á kvöldvöktum voru 1–2 sjúkraliðar með framhaldsnám með
verkstjórn á deildinni en höfðu bakvakt hjúkrunarfræðings á
deild B. Hlutverk sjúkraliða með framhaldsnám var að vinna með
hjúkrunarfræðingi sjúklings að gerð hjúkrunaráætlunar hans,
framfylgja áætlun um hjúkrunarmeðferð og sjá um útfærslu
á framkvæmd, skipuleggja og stjórna vinnu aðstoðarfólks og
kalla til hjúkrunarfræðing ef ástand sjúklinga breyttist. Ákveðinn
hópur hjúkrunarfræðinga af deild B tók að sér að bera ábyrgð á
sjúklingum sem höfðu flutt af deild B yfir á deild A þar sem þeir biðu
eftir flutningi á hjúkrunarheimili. Þeir voru því í hlutverki ráðgefandi
hjúkrunarfræðings og hlutverk þeirra fólst í því að fylgjast með og
meta þessa sjúklinga á deild A og setja upp hjúkrunarmeðferð
fyrir þá í samvinnu við sjúkraliða með framhaldsnám á deildinni.
Hver sjúklingur var því skráður með hjúkrunarfræðing sem bar
ábyrgð á meðferð hans (sem annaðhvort starfaði á deild A eða
B) og sjúkraliða með framhaldsnám auk almenns sjúkraliða eða
sérhæfðs aðstoðarmanns.
Í tengslum við þessar breytingar voru gerðar breytingar á vali
á sjúklingum inn á báðar deildirnar. Á deild A voru sjúklingar
í stöðugu ástandi og flestir að bíða eftir hjúkrunarheimili og
þurftu því ekki stöðuga viðveru hjúkrunarfræðings. Á deild
B voru hins vegar sjúklingar í óstöðugu ástandi sem þurftu
stöðuga viðveru hjúkrunarfræðings.
Rannsóknarfundir, opnir öllum starfsmönnum, voru haldnir
vikulega eða hálfsmánaðarlega á deild A allt tímabilið.
Á fundunum gafst tækifæri til að ræða vandamál sem
upp komu í rannsókninni. Þar fór fram mikilvægur hluti
starfendarannsóknarinnar og tók skipulag á deildinni og
verkaskipting breytingum að hluta vegna þeirrar umræðu sem þar
fór fram. Einnig var bætt við handleiðslu fyrir hjúkrunarfræðinga
og sérmenntaða sjúkraliða á rannsóknartímabilinu.
Á deild A var framkvæmt RAI-mat þannig að hægt var að
skoða árangur umönnunar með þeim 20 RAI-gæðavísum sem
reiknast við gerð RAI-mats. RAI-gæðavísar eru bornir saman úr
niðurstöðum frá tveimur tímabilum, þ.e. þegar rannsóknin var
að hefjast (febrúar 2004 til ágúst 2004; n=13) og síðan þegar
hún var komin vel á veg (september 2004 til mars 2005; n=31).
Mögulegt er að fleiri en eitt RAI-mat sé frá sama einstaklingi ef
hann var á deildinni bæði tímabilin.
Könnun á starfsánægju var lögð fyrir starfsmenn á deild A
í upphafi rannsóknar í febrúar og undir lok rannsóknarinnar
í nóvember 2004. Í október 2004 voru tekin viðtöl við þrjá
rýnihópa, þ.e. hjúkrunarfræðinga, sjúkraliða með framhalds nám
og sjúkraliða og sérhæfðs aðstoðarfólks. Valdir starfsmenn og
rannsakendur héldu dagbók allt rannsóknartímabilið.
Úrvinnsla gagna
Tölfræðileg úrvinnsla fór fram með tölfræðiforritinu SPSS
(Statistical Package for the Social Sciences) útgáfu 11,0
(SPSS, 2001). Notuð var lýsandi tölfræði við útreikninga
starfsánægjukönnunarinnar og marktækni reiknuð með t-prófi
fyrir óháð úrtök þar sem ekki er vitað hverjir svöruðu listunum
og einhver starfsmannavelta var á tímabilinu (Altman, 1990).
Lýsandi tölfræði var notuð við skoðun á þeim 20 RAI-
gæðavísum sem reiknaðir eru út fyrir íslensk hjúkrunarheimili
(Zimmerman, 2003) og sérstaklega voru skoðaðir gæðavísar
sem taldir eru gefa bestar vísbendingar um gæði (Tafla 1)
(Rantz o.fl., 2004). Niðurstöður gæðavísa eru tvígildar, þ.e.
annaðhvort er gæðavísirinn til staðar (já) hjá einstaklingnum
eða ekki (nei). Þar sem fjöldi þátttakenda í megindlegum
þætti rannsóknarinnar var lítill er tölfræðilegur styrkur lítill og
því litlar líkur á að finna tölfræðilega marktækar niðurstöður.
Niðurstöður gefa þó mikilvægar vísbendingar.
Þeir starfsmenn, sem tóku þátt í rýnihópum, höfðu verið í vinnu á
deildum A og B allan rannsóknartímann. Tilgangur rýnihópanna
var að skoða upplifun þátttakenda af breytingunum. Fenginn var
utanaðkomandi aðili sem starfsmenn þekktu en tengdist ekki
verkefninu til að stjórna umræðum í rýnihópunum og var það gert
til að auka áreiðanleika niðurstaðna. Umræða í rýnihópum var
tekin upp á segulband og umrituð. Rannsakendur fengu textann
í hendur án persónuauðkenna. Textinn var síðan greindur út
frá sjónarhorni túlkandi fyrirbærafræði (Van Manen, 1997).
Rannsakendur lásu textann yfir nokkrum sinnum og greindu
þemu hver fyrir sig. Þeir hittust svo og fóru saman yfir textann og
samræmdu greininguna. Aðilinn, sem stýrði rýnihópunum, hitti
rannsakendur og fór með þeim yfir greininguna. Rannsakendur
kynntu síðan túlkun textans fyrir hópunum sem tóku þátt í
rýnihópaviðtölunum og gáfu þeir samþykki sitt fyrir túlkuninni.
Dagbókarskrif fólust í að starfsmenn úr öllum stéttum á deild A
og hjúkrunarfræðingur á deild B, ásamt rannsakendum héldu
dagbók allan rannsóknartímann. Hér var tilgangurinn einnig
að skoða upplifun þátttakenda af breytingunum. Þátttakendur
skráðu hugleiðingar sínar um breytinguna, hvernig hún
kæmi út og hvernig þeim liði. Alls skráðu 7 starfsmenn 66
dagbókarfærslur, minnst voru 2 færslur en mest 20 færslur.
Fengin var aðstoð utanaðkomandi sérfræðings í hjúkrun við
greiningu á þeim texta.
NIÐURSTÖÐUR
Gæði hjúkrunar
Á fyrrihluta rannsóknartímabils eða febrúar – ágúst 2004 voru
gerð færri möt en áætlað hafði verið eða einungis þrettán RAI-
möt. Á seinna tímabilinu september 2004 til mars 2005 var
hins vegar gert þrjátíu og eitt mat.
Eins og áður hefur komið fram var gerð breyting á þeim
sjúklingahópi sem dvaldist á deild A með því að færa til sjúklinga
á milli deilda. Þannig áttu að vera sjúklingar í stöðugu ástandi á
deild A og flestir að bíða eftir hjúkrunarheimili. Vísbendingar um