Jón á Bægisá - 01.12.2006, Síða 65

Fleira fer á milli mála en orSin ein
átjándu aldar, höfSu vitanlega tiltekinn frumtexta sem fyrirmynd, en Voss
var mest í mun að ná forminu með sem fullkomnustum hætti í þýðingu
sinni og voru menn eins og Goethe á því að honum hefði tekist það.15 Að
vísu þótti Voss ganga of langt í formtrúnaði sínum við sífellda endurskoðun
textanna, en hún miðaðist mest við að bæta formið enn frekar og færa það
nær frumtextanum.16
Goethe tók líka til við sexliðaháttinn eftir að hafa lesið þessar þýðingar
eins og hann getur um í Campagne in Frankreich og byrjar á því að endur-
rita söguljóðið Reineke Fuchs sem þekktast var í gamalli gerð á lágþýsku.
Reyndar var hann alveg óhræddur að nota gamla prósaþýðingu nýklassistans
Gottscheds við það verk. Þótt samtímamenn eins og Herder væru yfir sig
hrifnir af blöndu þjóðlegs efnis og klassísks forms þótti púristanum Voss ekki
mikið til afreksins koma. í bréfi til konu sinnar skrifaði hann 13. júní, 1794:
Goethes „Reineke Voí? [sic]“ habe ich
angefangen zu lesen; aber ich kan nicht
durchkommen. Goethe hat mich, ihm
die schlechten Hexameter anzumerken;
ich mufi sie ihm alle nennen, wenn ich
aufrichtig sein will. Ein sonderbarer
Einfall, den „Reineke" in Hexameter zu
setzen (Tilv. í Goethe, Werke 2, 714)
Ég byrjaði að lesa „Reineke
Vofi“ Goethes, en kemst ekki í
gegnum það. Goethe bað mig
um að merkja við misheppnaðar
hendingar í sexliðahætdnum; ég
yrði að nefna þær allar við hann ef
ég vildi vera ærlegur. Einkennileg
hugmynd að setja „Reineke" undir
sexliðahátt (þýðing mín).
Voss gaf þó sjálfúr út hjarðljóð sitt Luise aftur árið 1795, sem einnig var
ritað undir sexliðahætti, hugsanlega vegna hinna jákvæðu viðbragða við
Reineke Fuchs. Luise eftir Voss vakti hins vegar slíkan áhuga Goethes að
hann skrifaði sitt eigið hjarðljóð, Hermann und Dorothea, einnig undir
sexliðahætti, með þeirri nýjung að söguefnið var borgaralegt og í nútíman-
um, kannski ekki ósvipuð tilfærsla og Lessing hafði staðið fyrir með hinum
svokallaða „borgaralega sorgarleik“.17 Borgaralega hjarðljóðinu Hermann
15 Sbr. t.d. Campagne in Frankreich (Werke 10, 360) og Gespráche mit Goethe Eckermanns
(353). Sjá nánar í Literary Diplomacy I (232-243).
16 Sbr. Klaus Langenfeld, Johann Heinrich Vob, Mensch-Dichter-Vbersetzer (106).
17 Gotthold Ephraim Lessing (1729-1781) er kunnur fyrir leikrit sín, fræðileg verk á
sviðum bókmennta, dramatúrgíu og fagurfræði. Hann „þýddi“ í raun form hinnar fornu
grísku tragedíu inn í þýskan samtíma og gerði úr honum það sem kalla má „borgaralegan
sorgarleik" eftir „búrgerliches Trauerspiel“. Raunar hefur íslenska orðið harmleikur orðið
fast í sessi fýrir tragedíu almennt, en eins og Gottskálk Þór Jensson hefur bent á er það vísast
þýðing á „Trauerspiel” og má af því sjá hvernig íslensk menning reynir að „íslenska" sig
þjóðlega með því að leita í smiðju Þjóðverja (100).
d - I dag heyra sönggyðjurnar til m'n
63