Jón á Bægisá - 01.12.2006, Page 69

Fleira fer á milli mála en orðin ein
hinum elegíska hætti sem Jónas notaði eins og dæmigert er fyrir þá sem þýða „án
frumtexta“. Það er verið að hefja eigin menningu upp á hinn klassíska stall með
þessum bragarhætti sem var notaður hér í fyrsta sinn á íslensku. Að öðru leyti
virðast mér textatengslin á milli kvæða Oehlenschlágers og Jónasar vera sterkari
en orð eins og „fyrirmynd“ og „áhriP‘ gefa til kynna.22 Til glöggvunar á þessu
má sjá bara fyrstu fjórar línur kvæðanna:
Island [1805]23
Island! hellige 0e! Ihukommelsens vældigste Tempel!
Hen til din fiernede Kyst viffe Gud Bragi min Sang
Altid en Marv af Ild udvikled din skinnende Iisfrugt,
Bredt dit bolgende Hav freder Oldtidens Aand.
ísland [1835]
ísland! farsælda-frón og hagsælda hrímhvíta móðir!
Hvar er þín fornaldar frægð, frelsið og manndáðin bezt?
Allt er í heiminum hverfult, og stund þíns fegursta frama
lýsir, sem leiptur um nótt, lángtframmá horfinni öld.
Eins og fram kemur hjá Sveini Yngva og Páli á kvæðið sér greinilega fyrir-
mynd í kvæði Oehlenschlágers en um leið er þýðingasambandinu afneitað
og jafnvel reynt að gera lítið úr fyrri textanum. Hvernig má afneita þýðinga-
sambandinu sést kannski best á þeirri aðferð sem Páll Valsson beitir við
samanburð á kvæðunum í ævisögu sinni. Páll reynir auðvitað ekki að fela
tengslin eða draga úr því sem augljóst er og segir „eins og sjá má er ýmislegt
í þessu kvæði Oehlenschlágers sem minnir á kvæði Jónasar, bæði í aðferð
og efni“ (117). Einhvern veginn finnst mér að það sé fremur öfúgt, að það
sé margt í kvæði Jónasar sem minni á kvæði Oehlenschlágers, því báðar
útgáfúr þess komu út löngu áður en Island Jónasar. En Páll bætir við að
„myndmál Jónasar [sé] miklu betra“ og að kvæði Oehlenschlágers sé „eigin-
lega ansi vont,“ gerir þar með nánast út af við fyrirmynd sem sumir myndu
jafnvel kalla stælda að formi og efni (117). Sveinn Yngvi bendir á að fleiri en
bókmenntafræðingar telji að Island Jónasar sé „undir áhrifúm samnefnds
kvæðis Oehlenschlágers“ og nefnir þar til sögu Konráð Gíslason sem „þekkti
sköpunarsögu kvæðisins" (344), Hann heldur svo áfram og segir: „Hástemmd
22 Sveinn Yngvi og Páll birta báðir samanburð á kvæðunum í bókum sínum (344-346
& 116-120). Sveinn Yngvi birtir báðar gerðir kvæðisins sem Oehlenschlaeger gaf út með
ýtarlegum samanburði á kvæðunum.
23 Oehlenschlager gerði aðra útgáfu af kvæðinu 1823 sem Sveinn Yngvi birtir einnig (346).
d .jBœýftíá — í DAG HEYRA SÖNGGYÐJURNAR TIL ÞÍN
67