Jón á Bægisá - 01.11.2008, Qupperneq 9

ASþýSa upphdtt
Þýðingin birtist í því smáa og alltof skammlífa tímariti Ský árið 1992. Þremur
árum síðar gaf ég út ljóðabókina Höfuð konunnar, þar sem finna mátti langan
bálk, Ljóðið um endalokin, eftir þessa sömu Marínu Tsvetajevu. Arið 2000
birti ég svo nokkrar þýðingar til viðbótar á ljóðum hennar í afmælisritinu
Þraðir spunnir Vilborgu Dagbjartsdóttur, sem var gefið út í sjötíu eintökum.
Eg skrifaði líka grein í sama rit um Marínu og samlanda hennar og skáldsyst-
ur Onnu Akhmatovu, en eftir hana hafði ég þýtt ljóðabálkinn Sálumessu og
birt í Tímariti Máls og menningar árið 1998. Þar með er upp talið það sem ég
hef þýtt og birt á prenti eftir þessar tvær konur sem jafnan eru nefndar þegar
rætt er um mestu ljóðskáld tuttugustu aldar í Rússlandi og þótt víðar væri
leitað. Þið megið alveg kalla það fífldirfsku af mér að ráðast á þessi miklu
ljóð og reyna að klæða þau í íslenskan búning, en ég bara varð.
A námsárum mínum í Moskvu á sjöunda áratugnum hafði ég lítið
orðið vör við ljóð Marínu Tsvetajevu. Bækur hennar sá ég aldrei, hvorki á
stúdentagarðinum þar sem ég bjó né á bókasöfnum eða í verslunum. En
ég vissi hver hún var af því að ég kynntist konu sem kunni ljóð eftir hana
utanað. Það sem hún fór með fyrir mig fannst mér afar torskilið. Ég náði
ekki sambandi við ljóð Marínu fyrr en löngu seinna, þegar mér áskotnaðist
bók með úrvali þeirra á frummálinu og síðan ævisaga í Penguin útgáfu,
skráð af breskri fræðikonu. Sú saga reyndist því miður ekki mjög áreið-
anleg þegar ég fór síðar að lesa mér til um Marínu í alvöru og bækur rússn-
eskra fræðimanna um hana urðu aðgengilegri eftir hrun Sovétríkjanna.
Um Önnu Akhmatovu var meira talað á Moskvuárum mínum, enda
var hún þá enn á lífi og bjó m.a.s. í borginni, en þó var nafn hennar sann-
arlega ekki á hvers manns vörum. Ekki minnist ég þess, svo dæmi sé tekið,
að fjallað væri um þessar tvær höfuðskáldkonur Rússa í bókmenntatímum
í skólanum mínum.
Þegar ljóðskáld tekur sig til og fer að þýða kveðskap sem ortur er í gjör-
ólíku umhverfi og á allt öðru tungumáli geta ástæðurnar verið af ýmsum
toga: Skáldið gæti t.d. haft fræðilegan áhuga á að kynna verk erlends koll-
ega fyrir sínum eigin lesendum, eða jafnvel áhuga á því almennt að kynna
skáldskap annarra þjóða fyrir sinni eigin þjóð. Astæðan gæti líka verið mun
persónulegri, það gæti verið eitthvað í þessum skáldskap sem höfðar beint
til þýðandans. Honum gæti jafnvel fundist að þessi ljóð hefði hann sjálfúr
viljað yrkja. Astæðurnar gætu semsé verið fræðilegar eða persónulegar ellegar
sprottnar af allt öðrum hvötum, sem of langt yrði upp að telja. Ég ætla að
ljóstra strax upp um ástæðuna fyrir því að ég fór að þýða Marínu Tsvetajevu:
mér fannst hún vera að yrkja til mín, þessi ljóð hennar væru ætluð mér. I
fljótu bragði virtumst við þó ekki eiga margt sameiginlegt, við Marína: hún
á ■ Jýaiýföiá - Að geta sagt „shit“ fyrir framan dömu
7