Bændablaðið - 03.12.2015, Qupperneq 2

2 Bændablaðið | Fimmtudagur 3. desember 2015
Fréttir
Umhverfismál og Parísarráðstefnan um loftslagsmál:
Sextán verkefni í sóknaráætlun
ríkisstjórnarinnar
Ríkisstjórn Íslands kynnti í síðustu
viku sóknaráætlun í loftslagsmál-
um til þriggja ára. Áætluninni
er ætlað að skerpa á áherslum
Íslands í loftslagsmálum og efla
starf í málaflokknum til að raun-
verulegum árangri verði náð til að
minnka nettólosun eins og segir
í frétt á vef umhverfisráðuneyt-
isins.
Áætlunin byggir á 16 verkefnum
sem miða að því að draga úr losun,
auka bindingu kolefnis úr andrúms-
lofti, styðja alþjóðleg loftslagsverk-
efni og efla getu stjórnvalda til að
takast á við strangari skuldbindingar
í loftslagsmálum. Áhersla er lögð á
samvinnu stjórnvalda og atvinnu-
lífs um að draga úr losun í tilteknum
greinum og ýta undir nýsköpun og
loftslagsvænar lausnir.
Ólík verkefni
Í fréttinni segir að átta verkefni miði
að því að draga úr nettólosun gróð-
urhúsalofttegunda á Íslandi; í sam-
göngum, sjávarútvegi, landbúnaði og
landnotkun. Lögð verður fram heild-
stæð áætlun um orkuskipti í sam-
göngum og lagður grunnur að því að
bæta innviði fyrir rafbíla á landsvísu.
Í sjávarútvegi og landbúnaði verða
unnir vegvísar um minnkun losunar í
samvinnu atvinnulífs og stjórnvalda.
Sett verður aukið fé til landgræðslu
og skógræktar og hafist handa við
endurheimt votlendis. Einnig verður
gert átak til að draga úr matarsóun,
sem veldur óþarfa losun.
Fjögur verkefnanna miða að því
að efla samstarf Íslands og aðstoð
við önnur ríki við að draga úr losun
og takast á við afleiðingar loftslags-
breytinga. Settur verður á fót sam-
stöðuhópur um nýtingu jarðhita á
heimsvísu, þar sem Ísland verður í
forystu. Stuðningur við þróunarríki
verður efldur, m.a. verða framlög
til Græna loftslagssjóðsins aukin
og Landgræðsluskóla Háskóla
Sameinuðu þjóðanna gert kleift
að halda námskeið í þróunarríkj-
um sem berjast gegn eyðimerkur-
myndun. Virkari þátttaka verður af
Íslands hálfu í loftslagsverkefnum á
vegum Norðurskautsráðsins.
Þá verður hafið skipulagt starf
varðandi aðlögun að loftslags-
breytingum, sem m.a. verður
byggt á skýrslu um áhrif breytinga
á Ísland, sem ljúka á 2016. Vöktun
á jöklum Íslands verður efld og
stefnt að því að gera niðurstöður
aðgengilegar fyrir vísindamenn,
almenning og ferðamenn og kynna
jöklana og umhverfi þeirra sem
lifandi kennslustofu um loftslags-
breytingar.
Sóknaráætlun sett fram í París
Í sóknaráætlun sem sett verður fram
í tengslum við 21. aðildarríkja-
fund Loftslagssamningsins í París
(COP21), verður reynt að ná hnatt-
rænu samkomulagi um að draga úr
losun gróðurhúsalofttegunda eftir
2030.
Ísland styður metnaðarfullt
samkomulag í París með virkri þátt-
töku allra ríkja. Ísland hefur kynnt
landsmarkmið í aðdraganda fundarins
um að taka þátt í sameiginlegu mark-
miði Evrópuríkja um 40% minnkun
losunar til 2030 miðað við 1990.
Staðið skal við skuldbindingar
Ekki er gert ráð fyrir að sóknaráætl-
unin sé miðstýrð eða að hún komi
í staðinn fyrir núverandi aðgerðaá-
ætlun til að draga úr nettólosun, sem
er ætlað að tryggja að Ísland standi
við skuldbindingar sínar samkvæmt
Kýótó-bókuninni til 2020.
Framvinduskýrsla á næsta ári
Settir verða ábyrgðarmenn fyrir verk-
efnin og óskað verður eftir fram-
vinduskýrslu um hvert verkefni á
næsta ári.
Verkefni í sóknaráætlun munu
setja kraft í vinnu í loftslagsmál-
um, fá fleiri að vinnunni og leggja
línurnar varðandi markvisst starf til
lengri tíma við að minnka losun og
efla kolefnisbindingu.
Nánari umfjöllun um áætlunina
er hægt að finna á vef umhverfis-
ráðuneytisins: https://www.
umhverfisraduneyti.is/media/PDF_
skrar/Soknaraaetlun---Vidauki.pdf
/VH
Áhersla er lögð á samvinnu stjórnvalda og atvinnulífs um að draga úr losun
í tilteknum greinum og ýta undir nýsköpun og loftslagsvænar lausnir.
Kúabændur hafa varið tugum milljarða í kaup á greiðslumarki
– of stór hluti stuðningsgreiðslna ríkisins fer til bankastofnana í formi fjármagnskostnaðar
Íslenskir kúabændur hafa frá
árinu 1994 til dagsins í dag varið
28,2 milljörðum króna á núvirði
í kaup á greiðslumarki í mjólk.
Það lætur nærri að bændur hafi
greitt um 11–12 krónur á hvern
lítra yfir tímabilið í heild sem eru
nálægt 25% af beingreiðslum sem
bændur fá við framleiðslu hvers
lítra. Við þennan kostnað bætist
lántökukostnaður og vaxtagreiðsl-
ur sem eru ekki inni í myndinni.
Samanlagt umfang viðskiptanna
nemur 68,9 milljónum lítra. Þetta
kom fram í kynningu fulltrúa
Landssambands kúabænda á
kynningarfundum um gerð nýrra
búvörusamninga í síðustu viku.
Samantekt LK um umfang
greiðslumarksviðskipta byggir
að hluta á hliðstæðri samantekt
Daða Más Kristóferssonar og Ernu
Bjarnadóttur frá árinu 2010. Líklegt
er að eitthvað sé um tvítalningu á
fjölda lítra þar sem sömu bændur
hafa keypt og selt kvóta á tímabilinu.
Engu að síður er um háar upphæðir
að ræða sem stækka mjög að umfangi
ef fjármagnskostnaðurinn væri talinn
með. Ekki er til yfirlit um hann en
fram kom í máli forsvarsmanna LK
nemur sú upphæð milljörðum króna.
Á mynd 1 sést verðþróun á greiðslu-
marki sem náði hámarki árið 2005
þegar kvótaverð nálgaðist 600 kr.
á lítra á núvirði. Athygli vekur að
verð á greiðslumarki hækkar hratt
eftir gerð nýrra búvörusamninga árin
1997 og 2004.
Greiðslumarkið var sett á við
sérstakar aðstæður
Baldur Helgi Benjamínsson, fram-
kvæmdastjóri LK, segir að eftir því
sem tímar líða, leiði þessi staða til
þess að sífellt hærra hlutfall af stuðn-
ingi hins opinbera rennur til fyrr-
verandi bænda og fjármálastofnana.
„Fram til 2010 var bændum heimilt
að gjaldfæra greiðslumarkskaup, en
það ár var ákvæði um slíkt fellt út úr
tekjuskattslögum, þannig að í dag er
einungis heimilt að gjaldfæra kaupin
við búskaparlok. Í þessu samhengi
öllu er líka nauðsynlegt að hafa í
huga við hvaða aðstæður viðskipt-
um með greiðslumark var komið á.
Mjólkurframleiðslunni hafði verið
haldið fastri í fjötrum niðurskurðar
framleiðsluheimilda í u.þ.b. áratug,
sem var orðið greininni með öllu
óbærilegt ástand,“ segir Baldur
Helgi.
Endurskoðun í nýjum
búvörusamningum
Umræðan um kvótakerfið og þann
kostnað sem hefur fylgt því var
til umræðu á bændafundunum í
síðustu viku. Meðal annars vegna
þess hvað stór hluti af ríkisstuðn-
ingi rennur til bankastofnana vegna
greiðslumarkskaupa ræða menn nú
nýjar lausnir þar sem stuðningskerfi
landbúnaðarins verði endurskoðað.
Markmiðið þar er að greiðslumarkið
eigngerist ekki og að bændur þurfi
ekki að verja fjármunum til þess að
kaupa sér stuðningsgreiðslur hver af
öðrum. /TB
Heimild / LK
Baldur Helgi Benjamínsson.
Mynd / Úr safni