Bændablaðið - 17.12.2015, Qupperneq 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 17. desember 2015
Málgagn bænda og landsbyggðar
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 7.500 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.750. Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300– Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339
Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is
Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is
Auglýsingastjóri: Auður Laila Jónasdóttir audur@bondi.is – Sími: 563 0303 – Frágangur fyrir prentun: Prentsnið.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
LEIÐARINN
Hugsanlega eru jarðarbúar
nú á tímamótum hvað varðar
möguleikana til að komast af. Þar
mun skipta miklu máli hvernig
spilað verður úr þeim gæðum sem
sumar þjóðir hafa umfram aðrar.
Það eru ekki allar þjóðir jafn
heppnar og við Íslendingar þegar
kemur að lífsnauðsynlegum auð-
lindum eins og aðgengi að hreinu
vatni, landi til matvælaframleiðslu
og auðlindanna í hafinu umhverfis
landið. Vegna þess hvílir sú skylda á
Íslendingum að nýta þetta allt á sem
sjálfbærastan hátt.
Matvælaframleiðsla víða um
heim glímir nú við afleiðingar af
ofnotkun sýklalyfja, skordýraeiturs
og annarra efna. Gegn þessu hafa
íslenskir bændur verið að berjast.
Þeir hafa náð miklum faglegum
árangri sem eftir er tekið víða um
heim. Í sumum skúmaskotum í
íslenskri pólitík þykir sá árangur
þó helst efni í brandara. Að mati
fjölmargra vísindamanna um allan
heim er sýklalyfjaónæmi þó stærsta
heilsu- og efnahagsógnin sem mann-
kynið stendur frammi fyrir.
Íslendingar hafa einna mest
aðgengi að hreinu vatni í heimin-
um í dag. Í því eru fólgin gríðarleg
verðmæti, í heimi þar sem ofnýting
grunnvatns er þegar orðið stórkost-
legt vandamál. Það er stór hluti
af orsök upplausnar samfélaga og
blóðugra átaka í Afríku og í Mið-
Austurlöndum. Þetta hefur m.a.
komið upp í umræðunni um lofts-
lagsráðstefnuna sem nýlokið er í
París. Þar urðu mikil fagnaðarlæti
yfir því sem menn telja vera við-
snúning og brotthvarf frá notkun
jarðefnaeldsneytis í heiminum.
Ákvörðum um að hætta notkun
jarðefnaeldsneytis getur samt líka
verið tvíbent, þótt menn hafi forðast
slíka umræðu í París. Það eru nefni-
lega tugir ef ekki hundruð milljóna
manna sem hafa allt sitt lífsviður-
væri af nýtingu á jarðolíu.
Undanfarin misseri hafa
Vesturlandabúar verið að glíma
við vaxandi straum flóttamanna frá
Afríku og Mið-Austurlöndum. Það
kann þó að vera hjóm eitt í saman-
burði við það sem mun gerast þegar
fótunum verður kippt undan olíu-
þjóðum eins og Saudi-Arabíu, Írak,
Íran, nær helmingi Afríkuríkja og
fjölmörgum ríkjum Suður-Ameríku.
Þótt fáir efist um nauðsyn þess
að draga úr mengun þá getur sú
ákvörðun að skrúfa fyrir olíuna haft
aðrar ógnvænlegar afleiðingar. Það
getur hæglega hleypt af stað upp-
lausn þjóðfélaga í þeim skala sem
jarðarbúar hafa aldrei séð áður. Þá
mun baráttan um brauðið harðna enn
frekar og spurning hvar Íslendingar
standi þá, ef ekki tekst að tryggja
áframhaldandi matvælaframleiðslu
hér á landi.
− Gleðileg jól /HKr.
LOKAORÐIN
Það voru mjög miklar og góðar frétt-
ir af umhverfismálum um liðna helgi.
Með loftslagssamningnum í París náð-
ist í fyrsta sinn víðtækt samkomulag
um aðgerðir til að sporna við loftslags-
breytingum.
Margir hefðu auðvitað viljað að það
hefði gerst hraðar og fyrr. Engu að síður
er þessi árangur afar mikilvægur og mun
hafa mikla þýðingu fyrir heimsbyggð-
ina alla. Miklu skiptir að vel takist til
að útfæra markmið samningsins og þær
aðgerðir sem honum þurfa að fylgja. Þar
þarf landbúnaðurinn að taka fullan þátt.
Ein af aðgerðum í sóknaráætlun stjórn-
valda á Íslandi í loftslagsmálum er að
vinna vegvísi fyrir landbúnaðinn til að
verða loftslagsvænni. Sá vegvísir verð-
ur unninn í samvinnu við Bændasamtök
Íslands.
Við þurfum að gera betur í loftslags-
málum en það verður seint of oft minnt
á það mikilvæga hlutverk sem bændur
gegna við landvörslu og umhirðu lands-
ins. Það eru ekki síst bændur sem leggja
fram vinnu við að græða upp landið og
halda því við enda byggist landbúnaður-
inn á því að geta nýtt það. Margir þekkja
verkefnið „Bændur græða landið“. Það
hefur nú staðið í 25 ár en þar vinna um
600 bændur að landbótum í samstarfi við
Landgræðslu ríkisins. Sannarlega eru þar
margar vinnandi hendur sem hafa það
verkefni að bæta landið okkar.
Traust og virðing er lykillinn að árangri
Bændur hafa að jafnaði átt gott samstarf við
Landgræðsluna og annað áhugafólk um land-
græðslu. Eins og oft er með umdeild málefni
freistast menn til að færa umræðuna niður í skot-
grafirnar. Sumir telja það skynsamlegustu leiðina
að nota sem sterkust orð og æpa sem hæst. Fyrir
nokkru var greint frá nýju upprunamerki fyrir
sauðfjárafurðir sem ætlað er til sóknar á markaði,
bæði meðal ferðamanna innanlands og á erlendum
mörkuðum. Fljótlega eftir að merkið var kynnt
var farið að dreifa því í afskræmdri útgáfu á sam-
félagsmiðlum – jafnvel af fólki sem starfar fyrir
stofnanir sem gefa sig út fyrir að vilja starfa fyrir
og með bændum. Allir eru frjálsir skoðana sinna og
hafa fullan rétt til að vera ósammála öllum nema
sjálfum sér. En svona háttalag er svo sannarlega
ekki líklegt til að auka traust milli aðila, leiða
til þess að þeir skilji hver annan eða nokkurrar
niðurstöðu. Skotgrafirnar verða einfaldlega dýpri.
Þeir sem hafa einhvern minnsta vilja til að vinna
með öðru fólki verða að skilja að traust og virðing
er lykillinn að árangri – annars gerist ekki neitt.
Enn einn umræðuhvellurinn varð fyrr í vik-
unni þegar Björk Guðmundsdóttir, einn þekktasti
listamaður okkar Íslendinga, kallaði forystumenn
sitjandi ríkisstjórnar „rednecks“ í viðtölum við
erlenda fjölmiðla. Það þarf orðið helst ein-
hverja hvelli eða eitthvað sérkennilegt til
að vekja athygli. Nakti maðurinn var far-
inn úr kassanum og það veitir því enginn
athygli lengur þó að menn kalli hver annan
illum nöfnum á Alþingi. Útbreiddur fjöl-
miðill hér heima þýddi „redneck“ sem
„sveitalubba“ og mörgu sveitafólki sárnaði
það. Vissulega er hægt að þýða „redneck“
á íslensku á fleiri en einn veg, en orðið
hefur neikvæða merkingu og er lagt út í
hérlendum fjölmiðlum á niðrandi hátt um
fólk sem á uppruna sinn í sveit. Björk kann
að hafa ætlað sér annan málflutning – en
þetta varð nú samt niðurstaðan, með réttu
eða röngu. Oft mætti fólk gæta betur orða
sinna í opinberri umræðu, líka heimsfrægt
listafólk eins og Björk. Hún brennur vissu-
lega fyrir umhverfismálum og hefur látið
sig þau mjög varða, en það er ekki líklegt
til árangurs að uppnefna þá sem eru ekki
á sömu skoðun. Umræðuhefðin í dag snýst
of mikið um að æpa hvert á annað, bæði
með beinum og óbeinum hætti.
Jafnrétti á jólum
Nú styttist í hátíðarnar. Það er oft sagt að
margt sé ósanngjarnt í þjóðfélaginu og á
ágætri afmælishátíð Sambands garðyrkju-
bænda fyrir skömmu vék veislustjóri í
hátíðarkvöldverðinum að einu dæmi um
misrétti á milli búgreina, sem ekki hefur
farið hátt. Það eru nafngiftir íslensku jóla-
sveinanna! Einhver gæti hváð við því – en
garðyrkjubændurnir kinkuðu kolli þegar þeim var
bent á að jólasveinarnir sem kenndir eru við mat
eru eingöngu kenndir við kjöt- og mjólkurafurðir.
Ketkrókur, Bjúgnakrækir og Skyrgámur. Enginn
jólasveinn er kenndur við grænmeti. Enginn sem
er kenndur við gúrku eða sveppi. Hvað þá kart-
öflur. Þrátt fyrir það er þó ljóst að kartöflubændur
ná í einhverjum tilfellum að afsetja sínar vörur á
aðventunni, því að stundum kemur það fyrir að
einhver fái kartöflu í skóinn. Svona getur misréttið
birst í ólíklegustu myndum.
Ég óska lesendum Bændablaðsins gleðilegrar
hátíðar með óskum um gæfuríkt og gjöfult nýtt ár.
/SSS
Á tímamótum
Landbúnaðarsafnið og Sögusetur íslenska hestsins:
Undirrituðu samstarfssamning um
miðlun verkefna og upplýsinga
Bjarni Guðmundsson, verkefnis-
stjóri Landbúnaðarsafns Íslands,
og Kristinn Hugason, forstöðu-
maður Söguseturs íslenska hests-
ins í Hjaltadal, undirrituðu í
Bændahöllinni á mánudag sam-
þykkt um náið samstarf stofnan-
anna.
Felur samningurinn í sér að hvers
konar verkefnum sem upp kunna að
að koma til þess aðilans sem betur
hentar hverju sinni. Er þetta gert
til að forðast tvíverknað og hvers
kyns skörun í þeim verkefnum sem
Landbúnaðarsafnið og Sögusetrið
takast á hendur.
Einnig felur þetta samkomulag
í sér virkt samstarf um söfnun og
vörslu hvers konar gagna og muna
og koma því fyrir hjá þeim aðilanum
sem betur hentar. Það á m.a. við um
verkefni og möguleika á hentugri og
fullnægjandi vörslu.
Þá er gert ráð fyrir samstarfi um
útgáfumál og gagnkvæmri miðlun
upplýsinga. Með þessu samkomulagi
hyggjast menn bæta vinnubrögð við
hvers konar þekkingaröflun á land-
búnaðarsögu Íslands og sögu veg-
ferðar íslenska hestsins með þjóðinni
og tryggja þannig stöðu beggja þátta
til framtíðar. /HKr.
Bjarni Guðmundsson og Kristinn Hugason takast í hendur við undirritun á samþykktum um náið
samstarf Landbúnaðarsafns Íslands á Hvanneyri og Söguseturs íslenska hestsins í Hjaltadal.
Undirritunin fór fram í Bændahöllinni við Hagatorg í Reykjavík. Mynd / HKr.
Góð fyrirheit í loftslagsmálum og íslensk umræðuhefð