Þjóðmál - 01.09.2006, Síða 70

68 Þjóðmál HAUST 2006
út,.eins.og.sakir.stóðu ..Þingmenn.sósíalista.
kusu.að.skilja.þessa.ósk.sem.tilkynningu.um.
að.þeir.væru.fangar. lögreglunnar,.og.komu.
þeim. boðskap. á. framfæri. við. félaga. sína. í.
jeppanum,.sem.básúnuðu.það.út.til.fólksins.
í. flokkshátalaranum .. Sumir. vottuðu. einnig.
um. að. hafa. heyrt. áskoranir. um. að. frelsa.
„fangana“,. en. eitt. var. víst,. eins. og. leiðtogi.
ungra.sósíalista.1949,.Ingi.R ..Helgason,.orð-
aði. það. síðar:. „Þetta. var. náttúrlega. eggj-
andi.yfirlýsing.—.menn.gátu.vel.hugsað.sér.
að.það.yrði.að.fara.þarna.inn.og.leysa.þá.úr.
haldi .“59. Óeirðirnar. mögnuðust. mjög,. og.
varalið.og.lögregla.gerðu.útrás.til.að.bægja.
fólki. frá. húsinu,. þannig. að. hægt. væri. að.
beita. táragasi .. Þá. dreifðist. mannfjöldinn.
loks,. en. nógu. margir. voru. þó. eftir. til. að.
leggja.hendur.á.Bjarna.Benediktsson.í.annað.
sinn.á.einum.sólarhring ..Þeir.Stefán.Jóhann.
Stefánsson. forsætisráðherra. og. Ásgeir.
Ásgeirsson,. alþingismaður. síðar. forseti.
Íslands,.urðu.einnig.fyrir.grjótkasti.manns,.
sem. hrópaði:. „Drepum,. drepum!“60. Um.
kvöldið. héldu. lögregla. og. stuðningsmenn.
vörð.um.heimili.ráðherra ..
Enn.voru.fimm.lögreglumenn.illa.slasað-
ir. eftir. átök. við. óeirðarmenn,. og. bjuggu.
sumir.lengi.að.þeim.meiðslum ..Einn.þeirra,.
Ágúst.Jónsson,.varð.að.hætta.lögreglustörf-
um.vegna.mikilla.höfuðmeiðsla.eftir.grjót-
hnullung,. en. hann. hafði. einnig. orðið.
fyrir. höfuðáverka. af. hendi. kommúnista. í.
átökunum.1932 ..Fjölmargir.lögreglumenn.
höfðu.hlotið.minni.áverka .61.Tuttugu.menn.
voru. síðar. dæmdir. í. hæstarétti. 1952. í. allt.
að.12.mánaða.fangelsi.fyrir.þátttöku.sína.í.
óeirðunum,. „þar. sem. samtök.urðu. í. verki.
um. að. veitast. með. ofbeldi. að. Alþingi .“.
Öllum.var.hinum.seku.sem.fyrr.gefnar.upp.
sakir,. þegar.hér. var.mynduð. vinstri. stjórn.
1956 .. Engum. refsidómum. hafði. þá. verið.
fullnægt. fremur. en. áður,. nema. um. kosn-
ingarétt. og. kjörgengi .. Íslenska. ríkið. var. í.
raun. jafnófært. um. að. framfylgja. dómum.
yfir. pólitískum. brotamönnum. og. það. var.
til.að.verjast.uppivöðslu.þeirra .62
Frá.sjónarmiði.flestra.forystumanna.stjórn-
arflokkanna.hafði.það.hins.vegar.sannast.að.
íslenskir.kommúnistar.skirrðust.ekki.við.að.
beita.grófasta.ofbeldi,.því.að.þeir.hefðu.vegið.
að. sjálfum.rótum. lýðræðisskipulagsins.með.
árás.sinni.á.þjóðþingið ..Í.stjórnarflokkunum.
var. nú. rætt. um. að. koma. upp. vopnuðu.
öryggisliði. til. að. verjast. frekara. ofbeldi. og.
gæta.flugvallanna.í.Reykjavík.og.Keflavík ..
Inngangan. í.Atlantshafsbandalagið.hafði.
ýtt.á.eftir.þessum.ráðagerðum ..Herlið.þess.
átti. ekki. að. dveljast. hér. á. friðartímum,.
en. herforingjar. töldu. mikla. hættu. á. að.
sovétherinn. og/eða. innlendir. sovétvinir.
gerðu.árás.eða.ynnu.skemmdarverk.á.flug-
völlunum.í.aðdraganda.styrjaldar ..Þó.mætti.
draga.verulega.úr.þessari.hættu,.ef.íslenskt.
öryggislið. gætti. vallana .63. Eftir. lok. kalda.
stríðsins. hefur. verið. upplýst,. að. sovéskir.
leyniþjónustumenn.skipulögðu.skemmdar-
verkaárásir. á. hundrað. bækistöðvar. Banda-
ríkjahers,.sér.í.lagi.á.væntanlegar.bækistöðv-
ar. bandaríska. kjarnorkuflugflotans. (Kefla-
vík. var. þá. ein. þeirra). og. földu. leynilegan.
vopna-,.sprengi-.og.fjarskiptabúnað.„í.nærri.
öllum.vestrænum.ríkjum“ .64.
Öryggisþjónustan.kemst.á.legg
.
Ekkert.varð.úr.ráðagerðum.ríkisstjórnar.Stefáns. Jóhanns. Stefánssonar. um. að.
stofna.öryggislið ..Stjórnarsamstarfið.rofnaði.
haustið.1949,.alþingiskosningar.voru.háðar.
og.stjórnar-.og.efnahagskreppa.hrjáði.landið ..
Þegar. Framsóknar-. og. Sjálfstæðisflokkur.
mynduðu. loks. stjórn. saman. í. mars. 1950,.
virtist. Bjarni. Benediktsson. utanríkis-. og.
dómsmálaráðherra. orðinn. afhuga. því. að.
stofna. vopnað. öryggis-. eða. varðlið. vegna.
efnahagsörðugleika ..Hins.vegar.virðist.hann.
nú.hafa.talið.brýnt.að.efla.það.öryggisstarf,.
sem.Árni.Sigurjónsson.hafði.tekið.að.sér. í.