Þjóðmál - 01.09.2006, Page 76

74 Þjóðmál HAUST 2006
væru.í.undirbúningi ..Þegar.sakadómari.tók.
ákvörðun.um.að.leyfa.símahlerarnir,.þurfti.
hann.þannig.að.vega.almenn.réttindi.borg-
aranna.á.móti.öryggi.lýðræðislega.kjörinna.
stjórnvalda.eða.háttsettra.erlendra.gesta,.sem.
óttast.var.að.yrðu.fyrir.aðkasti.eða.árásum.
manna,.sem.óvíst.væri.hvort. lögreglan.réð.
við,.nema.hún.fengi.umbeðna.heimild ..
Áhyggjur. stjórnvalda. birtust. í. því. að.
ferðaáætlun.Eisenhowers.var.haldið.strang-
lega. leyndri,. lögreglan. var. sögð. hafa. leit-
að. skotvopna. eða. skotfæra. í. bænum,. en.
jafnframt. hafði. hún. uppi. mikinn. viðbún-
að .75.Sósíalistar.höfðust.ekki.að,.og.var.það.
e .t .v ..fyrsta.merki.um.að.tekið.væri.að.draga.
nokkuð. af. þeim,. þó. að. það. væri. engan.
veginn.ljóst.m .a ..sökum.leyndar.yfir.ferða-
áætlun.Eisenhowers ..
Bandaríkjaher.snýr.aftur
.
Vorið. 1951. kom. bandarískt. varnarlið.til. landsins .. Ríkisstjórnin. reyndi. að.
halda.því.leyndu.í.lengstu.lög,.að.von.væri.
á.hernum,.því.að.enn.var.loft.lævi.blandið ..
Stjórnvöld.óttuðust.að.Sósíalistaflokkurinn.
kynni. að. grípa. til. örþrifaráða .. Aftur. fékk.
lögreglan. heimild. til. að. hlera. símtöl. for-
ystumanna. sósíalista .76.En.mótmæli.þeirra.
reyndust. friðsamleg .. Síendurtekin. land-
ráða-.og.landsölubrigsl.höfðu.misst.brodd-
inn.og.úrslit.alþingiskosninga.1949.sýndu.
að.heiftarleg.andstaða.við.Atlantshafsbanda-
lagið. hafði. ekki. fært. Sósíalistaflokknum.
fylgi ..Hann.hafði.einangrast.í.stuðningi.við.
Sovétríkin. og. dýrkun. á. Stalín,. sérstaklega.
eftir.að.Kóreustríðið.hófst.og.ótti.við.nýja.
heimsstyrjöld.magnaðist ..
Endurkoma. Bandaríkjahers. leysti. um.
margt. þann. vanda,. sem. stjórnvöld. höfðu.
talið.sig.standa.frammi.fyrir.í.öryggismálum.
landsins ..Ótti.manna.við.skyndiárás.sovét-
hersins,. hugsanlega. með. hjálp. íslenskra.
kommúnista,.hjaðnaði,.og.valdaránstilraun.
þeirra. sýndist. óhugsandi,. enda. alltaf. virst.
fremur. fjarlæg. nema. e .t .v .. í. hita. átakanna.
um. inngöngu. í. Atlantshafsbandalagið ..
Engu.að.síður.voru.stjórnvöld.vakandi.fyrir.
því,. að. Sósíalistaflokkurinn. teldi. ofbeldi.
næsta. óhjákvæmilegt. í. stjórnmálabaráttu.
sinni .. Stórverkföll. 1952. og. 1955. minntu.
á. byltingaruppruna. Sósíalistaflokksins,.
þegar. hópar. vígalegra. verkfallsvarða. settu.
Reykjavík. í. eins. konar. herkví,. stöðv-
uðu. bíla. og. hremmdu. bannvöru. eins. og.
bensín. og. mjólk .. „Á. viðkvæmustu. augna-
blikum. verkfallsins,“. sagði. Guðmundur.
J .. Guðmundsson,. síðar. formaður. Dags-
brúnar,.„var.borgin.nánast.á.barmi.borgara-
styrjaldar,.enda.farið.að.sverfa.að.mörgum.
heimilum .“77..
Í.vinnudeilum.kynti.sovétstjórnin.undir,.
augljóslega. til. að. grafa. undan. íslenskum.
stjórnvöldum,. efnahagslífi. og. starfsemi.
varnarliðsins. (ekki. síst. með. því. að. stöðva.
hafnarvinnu). því. að. hún. greiddi. Verka-
mannafélaginu.Dagsbrún.hvað.eftir.annað.
stórfé.annað.hvort.beint.úr.ríkissjóði.sínum.
eða.úr.sjóðum.hliðarsamtaka .78
Austantjaldsríki.seilast.til.áhrifa
.
Líkur. á. njósnum. og. undirróðri. austan-tjaldsríkja.á.Íslandi.jukust.mjög,.þegar.
leið.á.sjötta.áratug ..Umsvif.Bandaríkjahers.
í. landinu,. sér. í. lagi. í. Keflavík,. hlutu. að.
draga.að.sér.athygli.sovéskra.leyniþjónustu-
manna. og. nú. háttaði. einmitt. svo. til,. að.
mikill. vöxtur. hljóp. í. starfsemi. sovétsendi-
ráðsins .. Ástæðan. var. sú,. að. eftir. dauða.
Stalíns. 1953. og. upphaf. þíðu. í. kalda.
stríðinu,. hóf. sovétstjórnin. aftur. mikil.
viðskipti.við.Ísland,.eins.og.sósíalistar.höfðu.
löngum.hvatt.hana.til. frá.1948 ..Markmið.
beggja.var.að.auka.áhrif.sovétstjórnarinnar.í.
landinu.á.kostnað.Vesturveldanna.og.greiða.
Sósíalistaflokknum.með.því.leið.til.valda.og.
áhrifa. m .a .. í. samsteypustjórnum .. Þannig.