Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.2010, Blaðsíða 57

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 2. tbl. 86. árg. 2010 53
Ritrýnd fræðigrein
ánægju með viðbrögð hjúkrunarfræðinga þegar látið var vita
um verki og voru 94,5% þeirra ánægðir eða mjög ánægðir
með viðbrögðin og 2,4% voru óánægðir eða mjög óánægðir.
94 sjúklingar svöruðu spurningu um viðbrögð lækna þegar látið
var vita um verki og voru 90,4% ánægðir eða mjög ánægðir
með viðbrögðin, 4,3% voru óánægðir eða mjög óánægðir.
Hversu langur er biðtími eftir verkjalyfjum og hver er reynsla
sjúklinga af verkjameðferð?
Af 179 (82,9%) sjúklingum, sem svöruðu spurningunni um
hvort þeir hefðu beðið um verkjalyf og hver biðtíminn eftir
verkjalyfjum væri, sögðust 42 (23,5%) aldrei hafa beðið um
verkjalyf og 137 (76,5%) að þeir hefðu beðið um verkjalyf. Biðin
var styttri en 10 mínútur hjá 62,6% þeirra en 5% biðu í 11 til 20
mínútur og 2,2% biðu lengur en 60 mínútur.
179 sjúklingar (82,9%) svöruðu spurningunni um hvort
verkjalyfið hefði dugað til að slá á verkinn og dugði lyfið hjá
58,1% þeirra en ekki hjá 34,6%. Sjúklingarnir voru einnig
spurðir að því hvort þeir hefðu beðið um stærri skammt eða
annars konar lyf til að vinna bug á verknum og af 117 (54,2%)
sjúklingum, sem svöruðu, höfðu 42 (35,9%) beðið um stærri
skammt eða annars konar lyf. Af 66 (30,6%) sjúklingum, sem
svöruðu spurningunni um biðtíma eftir stærri skammti, biðu 46
(69,7%) innan við einn tíma, 5 (7,6%) biðu í einn til tvo tíma og
14 (21,2%) fengu ekki stærri skammt eða annað lyf.
Hversu algengt er að sjúklingar fái fræðslu um verki og verkja­
meðferð í tengslum við skurðaðgerð og hversu gagnlega telja
þeir þá fræðslu?
Af 207 sjúklingum, sem svöruðu spurningunni um hvort þeir
hefðu fengið upplýsingar um hugsanlega verki eftir aðgerð,
sögðust 76,3% hafa fengið upplýsingar en 12,1% mundu ekki
eftir því. 137 (66,8%) sjúklingum var sagt að verkjameðferð
væri mikilvæg og því skyldu þeir tilkynna um verki.
Af 202 sjúklingum, sem svöruðu spurningunni um hvort
þeir hefðu fengið upplýsingar um mikilvægi verkjameðferðar,
greindu 102 (50,5%) frá því að þeir hefðu fengið slíkar
upplýsingar, 61 (30,2%) fengu ekki slíkar upplýsingar og 39
(19,3%) mundu ekki eftir því.
Af 137 (63,4%) sjúklingum, sem svöruðu spurningunni um
gagnsemi upplýsinga um verkjameðferð í tengslum við
skurðaðgerð, fannst 117 (85,4%) þær gagnlegar og 20
(14,6%) þær gagnslausar.
Hver eru viðhorf sjúklinga til verkja og verkjalyfja?
Í töflu 4 sést að sjúklingar hafa að mestu leyti jákvæð viðhorf
til verkja og verkjalyfja. Heildarmeðaltal fyrir fullyrðingarnar um
viðhorf til verkja og verkjalyfja var 1,6 (sf=1,07).
Hvert er sambandið á milli eftirtalinna breyta: verkja fyrir
skurðaðgerð, verkja eftir skurðaðgerð, tímalengdar verkja fyrir
skurðaðgerð, væntinga til verkja, truflandi áhrifa verkja, ánægju
með verkjameðferð, gagnlegra upplýsinga um verkjameðferð,
viðhorfa til verkja og notkunar verkjalyfja og aldurs?
Í töflu 5 sést að sterk fylgni er á milli þess að vera með verki
fyrir og eftir aðgerð við truflandi áhrif verkja. Miðlungsfylgni
er á milli þess að búast við verkjum eftir aðgerð, við að hafa
verki fyrir aðgerð og eftir aðgerð, við truflandi áhrif verkja og
við ánægju með verkjameðferð. Neikvæð veik fylgni er á milli
aldurs og verkja eftir aðgerð. Einnig er veik fylgni milli aldurs og
viðhorfa til verkja og verkjalyfja. Að öðru leyti er um lítil marktæk
tengsl að ræða á milli þeirra breyta sem til skoðunar voru.
Er munur á verkjaskynjun eftir kynjum?
Notað var t­próf til að kanna hvort samband væri á
meðaltalsstigum eftirfarandi breyta út frá kyni: Verkja fyrir
aðgerð, Verkja eftir aðgerð, væntinga til verkja, truflandi áhrifa
verkja, ánægju með verkjameðferð, gagnlegra upplýsinga um
verkjameðferð og viðhorfa til verkjalyfja. Niðurstöður þess
sýndu að konur voru með marktækt meiri verki eftir aðgerð
en karlar (t(109)=2,36; p<0,05), gerðu ráð fyrir meiri verkjum
eftir aðgerð en þeir (t(131)=2,33; p<0,05) og hjá konum frekar
en körlum höfðu verkir meiri áhrif á daglegar athafnir, líðan
og samskipti við annað fólk (t(143)=1,04; p<0,05). Karlar
höfðu meiri hindrandi viðhorf en konur til verkja og verkjalyfja
t(170)=2,06; p<0,05.
Ekki var marktækur munur milli kyns og ánægju sjúklinga með
verkjameðferð og gagnlegra upplýsinga um verkjameðferð
Tafla 4. Viðhorf sjúklinga til verkja og verkjalyfja (N=216).
Fjöldi sjúklinga er
svarar (n)
Meðalviðhorf
M (sf) *
Fólk ánetjast verkjalyfjum
auðveldlega
194 (89,8%) 2,4 (1,78)
Verkir gefa til kynna að
veikindi fari versnandi
193 (89,4%) 2,3 (1,89)
Það er auðveldara að þola
verkina en að kljást við
aukaverkanir sem fylgja
notkun verkjalyfja
193 (89,4%) 1,6 (1,71)
Spara ætti verkjalyf ef
verkirnir kynnu að versna
198 (91,7%) 1,5 (1,84)
Góðir sjúklingar forðast að
tala um verki
199 (92,1%) 1,4 (1,81)
Kvartanir um verki geta
beint athygli læknisins frá
meðhöndlun veikindanna
192 (88,9%) 1,1 (1,56)
Verkjalyf vinna ekki í raun
á verkjum
197 (91,2%) 1,1 (1,60)
Heildarmeðaltalsstig
viðhorfa til verkja og
verkjalyfja
1,6 (1,07)
*M = meðaltal viðhorfa; sf = staðalfrávik
Kvarði 0­5, 0 þýðir að viðhorfin hindra ekki góða verkjameðferð og 5 að
viðhorfin hindra hana.