Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.2013, Blaðsíða 25

Tímarit hjúkrunarfræðinga – 2. tbl. 89. árg. 2013 21
Könnun var gerð árið 2008 til að skoða
inntöku nýnema og aðgerðir gegn brottfalli
úr námi við Háskóla Íslands. Fram kom
að á árunum 2003­2006 hættu margir
nemendur án þess að ljúka námi (11­
55% eftir deildum, meðaltal var 38%)
(Róbert H. Haraldsson o.fl., 2008).
Flestir þeirra stunduðu nám í hug­ og
félagsvísindagreinum og það er athyglisvert
að nemendur hætta jafnvel þótt þeir hafi
lokið 45­80 einingum af náminu.
Með heilbrigðis­ og forvarnaþjónustu
Heilsutorgs er hægt að aðstoða
þjónustuþega við að efla eigin heilsu
um leið og kenndir eru nýir starfshættir
byggðir á rannsóknum og reynslu
annarra þjóða. Þessi umfjöllun
gefur innsýn í skipulag og mikilvægi
þverfræðilegrar menntunar, þær nýjungar
og sérstöðu sem Heilsutorg skapar og
hugmyndafræðilegt líkan þess verður
kynnt. Þróunarverkefni Heilsutorgs er
upphaf þverfræðilegrar forvarnaþjónustu
og getur haft veruleg áhrif á eflingu
heilbrigðis í landinu til framtíðar.
Hugmyndafræði Heilsutorgs
Samkvæmt reynslu annarra þjóða
má sjá að flestir eru sammála um að
þverfræðilegt nám fyrir heilbrigðis­
starfsfólk sé grundvöllur þess að vel
takist til í teymisvinnu í störfum þess.
Fyrstu samstarfslíkön gerðu ráð fyrir
því að teymi væru skipuð læknum,
aðstoðarlæknum og hjúkrunarfræðingum.
Einnig var notað samhliða líkan (parallel
model) þar sem læknar sáu eingöngu
um flókin læknisfræðileg tilfelli en
annað starfsfólk um aðra þjónustu.
Samhangandi líkan (sequential model)
fól í sér að hjúkrunarfræðingar sáu um
upplýsingasöfnun, sjúkrasögu og skoðun
en læknar um greiningu og meðferð.
Í sumum tilfellum tóku læknar fyrst á
móti skjólstæðingum til að greina flókin
tilfelli en sendu aðra til aðstoðarlækna
og hjúkrunarfræðinga. Þetta var kallað
vinnuskiptingarlíkan (shared model) þar
sem áðurnefndar þrjár stéttir skiptust
á að annast skjólstæðinga án tillits til
sjúkdómsgreiningar (AHEC, 2012).
Samvinnulíkan (collaborative model) er
framlenging á hópvinnu fagfólks þar sem
skjólstæðingurinn er virkur þátttakandi í
gegnum þjónustuferlið án tillits til þess
hve flókin vandamál hans eru. Allir
þjónustuaðilar hafa samvinnu eins og þörf
krefur til að geta veitt örugga og góða
meðferð; þó vinnur hver fagaðili óháð
öðrum. Hér er samvinna skilgreind sem
sameiginlegt upplýsingaflæði, samtöl og
ákvarðanataka með það að markmiði að
fullnægja þörfum ákveðins hóps fólks
fyrir heilbrigðisþjónustu. Að baki liggur
sú meginhugsun að góð þjónusta við
skjólstæðinga náist eingöngu ef margir
fagaðilar leggja sitt af mörkum við
umönnun og meðferð (AHEC, 2012).
Líkan Heilsutorgs er ákveðin tegund
samvinnulíkans sem hefur verið sett
fram, þróað út frá hugmyndafræðilegum
forsendum stýrihóps Heilsutorgs, fræði­
legri saman tekt á líkönum, sem notuð hafa
verið erlendis við þverfræði lega kennslu,
og hugmynda fræði kerfakenningarinnar
(system theory). Kenningin byggist á
samspili mismunandi undirkerfa þar sem
sýnt er fram á hvernig þau tengjast
saman og mynda heild. Hvert þeirra
gegnir sínu hlutverki eins og frumur
líkamans sem raðað er saman innan
líkamans og verða fyrir áhrifum bæði
utan frá og að innan þar sem allt þarf að
vinna saman til að líkaminn starfi eins og
til er ætlast.
Í líkani Heilsutorgs er þjónustuþeginn
miðpunktur þess og nýtur hann þjónustu
frá fjölfræðilegu eða þverfræðilegu teymi.
Það er flæði í gegnum tvö meginferli,
þ.e. námsferli og þjónustuferli. Þessi tvö
ferli eru sveigjanleg og samtvinnuð til
Tafla 1. Fulltrúar frá deildum og námsbrautum í stýrihóp Heilsutorgs.
Hjúkrunarfræðideild Sóley S. Bender formaður
Námsbraut í ljósmóðurfræði Helga Gottfreðsdóttir
Lyfjafræðideild Anna Bryndís Blöndal
Læknadeild Þorvarður Jón Löve
Námsbraut í sjúkraþjálfun Sigrún Vala Björnsdóttir
Matvæla­ og næringarfræðideild Ólöf Guðný Geirsdóttir
Sálfræðideild Andri S. Björnsson
Tannlæknadeild Inga B. Árnadóttir
Mynd 1. Hugmyndafræðilegt líkan Heilsutorgs.