Þjóðmál - 01.03.2010, Qupperneq 33

Þjóðmál VOR 2010 31
Sólmundur Ari Björnsson
Ísland og Argentína
Um óraunhæfan samanburð – og muninn á skuldakreppu,
gjaldeyriskreppu, tvíburakreppu og stjórnarkreppu
Íumræðunni um skuldakreppu Íslands hef ur oft verið vísað til reynslu Argent-
ínu . Þar í landi skall á kreppa árið 1998 sem
end aði með gjaldþroti argentínska ríkis ins
og hruni bankakerfisins í lok árs 2001 .
Margt er að athuga við slíkan samanburð .
Það er nefnilega ekki einungis stigsmunur á
krepp um heldur einnig eðlismunur .
Argentína tengdi gjaldmiðil sinn, argent-
ínska pesóinn, við bandaríkjadollar árið
1991 og afnam við það sjálfstæða pen-
inga stefnu . Á árunum 1980–1989 hafði
verð bólga verið ógurleg, eða að meðaltali
750% á ári . Hæst hafði hún farið í tæplega
5000% árið 1989 en 1990 var hún kominn
í 1350% . Ástæðan fyrir þessari gríðarlegu
verð bólgu var sú að útgjöldum ríkisins var
að stórum hluta mætt með prentun peninga .
Því var argentínska ríkið á fyrri hluta árs
1989 næstum komið í greiðsluþrot þar sem
skortur var orðinn á pappír til að prenta
peningaseðla og prentarar höfðu hótað því
að fara í verkfall! Í óðaverðbólgunni árið
1990 fór að bera sífellt meira á að verð á
vöru og þjónustu var ekki lengur gefið upp
í argentínskum pesóum heldur í banda-
ríkjadollurum . Árið 1991 var síðan tekin
upp tenging við dollar sem þýddi í orði
að fyrir hvern argentínskan pesó í um ferð
þyrfti að vera einn bandaríkjadollari í vörslu
argentínska seðlabankans .1 Cavallo, efna-
hags málaráðherra á þessum tíma, hefur oft
bent á að það sem raunverulega var gert var
að festa í lög það sem þegar hafði gerst í
stórum hluta hagkerfisins þar sem fólk hafði
gefist upp á því að nota pesóinn . Afleiðingar
þessa voru að í fyrsta sinni í marga áratugi
tókst að koma böndum á verðbólguna og
mikið hagvaxtarskeið fylgdi í kjölfarið .2
Tenging við bandaríkjadollar þýddi það
að ríkið gat ekki lengur fjármagnað útgjöld
sín með peningaprentun . Nú þurfti nýja
stjórnarhætti því í niðursveiflu gæti ríkið
ekki prentað peninga til þess að koma hag-
kerfinu af stað . Einnig hafði ríkið ekki leng-
ur stjórn á vöxtunum, því þeir voru bundnir
dollar . Ríkið gæti aukið ríkisútgjöld en
það þýddi á móti að ríkið þyrfti að spara á
1 Þetta var í orði frekar en á borði þar sem argentínski
seðlabankinn hafði ákveðið frelsi og fylgdi þessari stefnu
ekki að fullu .
2 Fjármálakrísan í Mexíkó sem hófst í lok árs 1994 olli því
að hagvöxtur var neikvæður í Argentínu 1995 .