Þjóðmál - 01.03.2010, Side 36

34 Þjóðmál VOR 2010
.
kenndur alþjóðlega, líkt og í tilfelli Argen tínu
og Íslands, þá eru tveir stórir gallar á þeim
áformum . Hinn fyrri kemur fram í þessum
orðum Ricardos Haussman, prófessors í
Harvard og sérfræðings um mál efni Suður-
Ameríku:
„Ef stofnanir og fyrirt æki geta ekki fjár-
magnað sig alþjóðlega í eigin gjaldmiðli,
mun sá gjaldmiðill falla .“
Ástæðan er sú að innlend peningastefna,
sök um þess að hún er ekki trúverðug alþjóð-
lega, mun alltaf hafa ákveðið áhættu álag í för
með sér . Þannig eru vextir þjóðar gjaldmiðla
alltaf hærri en alþjóðlegra gjald miðla . Sá
vaxtamunur leiðir til þess að fyrir tæki sem
ætla að vera samkeppnishæf á alþjóð legum
markaði þurfa annað hvort að flytja starfsemi
sína inn á stærra gjald miðils svæði eða taka
áhættuna og fjármagna sig í alþjóð legri mynt .
Það ójafnvægi á milli eigna fyrirtækis, sem er
í þjóðargjaldmiðli, og skulda, í alþjóðlegum
gjaldmiðli, mun síðan valda skipbroti í efna-
hagslífinu þegar reynir a hagkerfið og þjóðar-
gjaldmiðillinn fellur .
Hin ástæðan, sem einnig snýr að heims væð-
ingunni, er sú að hærri vextir í einu landi laða
til sín gnótt skammtímafjár erlendis frá, sem
getur síðan leitað úr landi á sama tíma, þegar
gefur á bátinn . Á meðan vel gengur brenglar
þetta flæði hins vegar peningastefnuna og úr
verður of greiður aðgangur að lánsfé og of
hátt gengi innlends gjaldmiðils með mikilli
neyslu aukningu sem hlýst af óraunhæfri
kaup máttaraukningu vegna lækkunar inn-
flutningsverðs . Þetta á sér til dæmis stað í
Brasilíu um þessar mundir . Seðlabankinn
hækkar vexti til að stemma stigu við of
mikilli þenslu heima fyrir, en það veldur
auknu innflæði erlendis frá og því hækkar
gengi gjaldmiðilsins, verðbólga er vanmetin
og eignaverð heldur áfram að hækka .
Að taka þjóðargjaldmiðil
fram yfir frjáls viðskipti
Þó að heimsvæðingin geri þjóðar gjald-miðlum útilokað að sinna hlut verki
sínu, má ekki kenna heimsvæðingunni um
ófarirnar og skella í lás . Þjóðargjald miðlar
eru einungis 40 ára fyrirbæri og urðu til
eftir hrun Bretton Woods árið 1971, en
fyrir þann tíma voru allir gjaldmiðlar á
gullfæti með einum eða öðrum hætti . Þeir
sem kjósa að taka þjóðargjaldmiðil sinn
fram yfir alþjóðleg frjáls viðskipti læsa land
sitt inni í láglaunastörfum í atvinnu grein um
sem tengjast náttúruauðlindum við kom-
andi lands . Slíkt land er aldrei samkeppnis-
fært á alþjóðlegum markaði sökum þess að
fjármagn verður alltaf af skornum skammti,
út af höftum og háum fjármagns kostn aði,
og nýsköpun á sér stað utan þess .
Að læra af mistökum annarra
eða eigin mistökum
Þeir sem skópu peningastefnu Seðla-banka Íslands árið 2001, þeir sömu og
byggðu upp peningastefnuna árið 1997 sem
hrundi með afnámi vikmarkanna, höfðu
allan þennan lærdóm fyrir framan sig . Samt
virðist ekkert hafa verið lært af mistökum
annarra .
Í dag hefur Seðlabankinn ákveðið að end-
ur taka leikinn . Og það með stæl . Því nú á
að taka lán til að fleyta krónunni . Það leysir
ekki gjaldeyriskreppu að hækka vexti eða lofa
öllu fögru þegar skuldakreppa er til staðar .
Það leysir ekki gjaldeyriskreppu að setja á
gjaldeyrishöft . Og í síðasta lagi leysir það
ekki skuldakreppu að taka meiri lán . Menn
ætla því ekkert að læra af eigin mistökum .*
________________
* Í tengslum við þessa grein má nefna áhuga verða grein eftir Kaminsky og Reinhart frá árinu 1999: „The Twin
Crises: The Causes of Banking and Balance-Of-Payments Problems“ í The American Economic Review, Vol . 89 . Einnig skal
bent á áhugaverða skýrslu Alþjóða gjald eyris sjóðsins, Lessons From the Crisis in Argentina, frá 2003 .