Þjóðmál - 01.03.2010, Page 98

96 Þjóðmál VOR 2010
höfundar . Væri fengur að því, ef bókin um
valdatíma Stalíns yrði einnig til á íslensku,
svo að kynnast mætti heildarmynd af
hinum grimma harðstjóra á okkar tungu . Í
inngangi Stalíns unga spyr höfundur:
Hvers konar tilfinningalegur skortur
í uppeldi Stalíns varð til þess að hann
átti svo auðvelt með að drepa?
Hvaða eiginleikar bjuggu
hann jafnframt undir að
verða stjórnmálamaður? Voru
það örlög mannsins sem var
skósmiðssonur, prestaskólanemi
og hugsjónamaður árið 1878,
stigamaður árið 1907 og
gleymdur veiðimaður í Síberíu
árið 1914, að verða öfgafulli
marxíski fjöldamorðinginn sem
við sáum á fjórða áratugnum og maðurinn
sem hertók Berlín árið 1945 .
Í bók sinni leitar Montefiore svara við þess-
um spurningum . Í þann mund, sem ég var
að ganga frá þessari umsögn, hlýddi ég á
fyrirlestur Nönnu Briem, geðlæknis, um
siðblindu . Þar veltu menn því fyrir sér, hvaða
aðstæður gerðu einstakling siðblindan .
Stalín unga má líta á sem kennskubók um
þetta efni . Enginn vafi er á því, að Stalín var
siðblindur (síkkópat) . Honum var sama um
allt og alla nema sjálfan sig . Hann sveifst
einskis til að ná sínu fram .
Montefiore leiðir lesandann áfram í frá-
sögn, sem byggist á áður þekktum heim ild-
um en einnig nýjum . Þetta er sagnfræði legt
verk, sneisafullt af staðreyndum . Frásögn in
verður stundum dálítið stuttaraleg, eins og
markvisst hafi verið unnið að því að koma
meginmálinu fyrir á 400 þéttskrifuðum
blaðsíðum .
Ítarleg grein er gerð fyrir heimildum,
myndir og kort eru í bókinni auk nafnaskrár .
Þá eru einnig birtar sérstakar skrár til að
auð velda lesandanum að átta sig á öllum
þeim aragrúa af persónum, sem kemur við
sögu .
Það hefur ekki verið áhlaupaverk að snúa
þessum knappa, en langa og flókna texta á
íslensku . Elínu hefur tekist það prýðilega .
Íslenski textinn fellur vel að verkinu .
Að mínu mati er of lítið um, að á íslensku
birtist bækur á borð við þessa, sem
eru til þess fallnar að skýra ýmsa
grundvallarþætti samtímans . Er
því fagnaðarefni, að Skrudda skuli
hafa ráðist í þessa útgáfu .
Kynni af ævi Stalíns vekja enn
og aftur spurninguna um, hvernig
í ósköpunum standi á því, að
aðdáun á honum fái að dafna í
Rússlandi samtímans, en hinir,
sem vilja halda minningu Hitlers,
annars siðblinds einræðisherra, á loft, séu
úthrópaðir . Meira að segja hér á okkar landi
eru eða voru til skamms tíma til menn, sem
hikuðu ekki við að bera lof á Stalín og telja
hann meðal stór menna sögunnar .
Bókin Stalín ungi eykur skilning okkar
á gildi lýðræðis til að koma í veg fyrir, að
siðblindir menn brjótist til valda í krafti
fagurgala, sem á ekki við nein rök að
styðjast . Í Lenín hitti Stalín valdasjúkan
vopnabróður . Illur hlutur Leníns er af
sumum fegraður á kostnað Stalíns . Stalín
ungi sýnir, að slíkt er haldlítið, þegar grannt
er skoðað . Þeir voru á sama báti og svifust
einskis til að koma ár sinni fyrir borð og ná
pólitískum undirtökum .
Í því felst mikil þverstæða, ef Rússar vilja
halla sér í vestur á sama tíma og Stalínsdýrk-
un er að aukast meðal yngri kynslóðarinnar
í Rússlandi . Varla er svo komið fyrir Vestur-
löndum, að endurbornum stalínistum verði
þar fagnað sem bandamönnum . Grafi stalín-
ismi um sig í Rússlandi, verður það aðeins
landinu til einangrunar og til að auka hroka
og yfirgangssemi Kremlverja .