Þjóðmál - 01.06.2011, Blaðsíða 85

Þjóðmál SUmAR 2011 83
á stefnu skrá sinni, ásamt því að slíta endan­
lega sambandinu við Dani á grundvelli
Sam bands lagasamningsins frá 1918 . Í sömu
andrá og gefið er í skyn að þjóðríkið geti
illa tryggt frelsi einstaklinganna fáum við
að vita að „Evrópusambandið [hafi] ekki
síst það hlutverk að standa vörð um réttindi
ein staklinga óháð þjóðerni
þeirra innan sam bandsins“ (bls .
51) . Bókarhöfundur hefði mátt
eyða nokkrum línum á afdrif og
stöðu Roma­fólksins (Sígauna)
innan ríkja ESB .
Annar hluti bókarinnar
ber heitið „Tryllt ur skríll og
landráðalýður“ og fjallar um
að draganda aðildar Íslands að
Atlants hafs bandalaginu 1949 .
Þetta voru miklir átaka tímar í
sögu Íslands og mörkuðu varn ­
ar málastefnuna til næstu fimmtíu ára – en
alls ekki viðskiptastefnuna . Þessi hluti bók­
ar innar er sama marki brenndur og hinn
fyrri; heimildavinnan í molum, þótt sagn­
fræði prófessorarnir Valur Ingimundarson
og Þór White head hafi greint tímabilið frá
her vernd ar samn ingi og Keflavíkursamningi
til Nato­aðildar og varnarsamnings við
Banda ríkin, með ágætum . Ekkert skortir þó
á það að bókarhöfundur endurflytji gagn ­
rýn is laust í furðulegum „saman burðar fíl­
ing“ málflutning komm ún istans Einars Ol­
geirs son ar, alþm . Samein ingar flokks al þýðu,
sem mjög var á nótum þjóðernishyggju þá,
af henti semis ástæðum líkast til, en þjónaði í
reynd „Moskvu lín unni“ . Sú þjónkun skýrir
kannski hvers vegna kommúnistar og vinstri
sósíal istar gagn rýndu Alþingishátíðina 1930
sem dæmi um þjóðrembu (sbr . áðurnefnda
grein Gísla Gunnarssonar) . Sannleikurinn er
satt best að segja sá, að blekkingaleikur var
ær og kýr í stjórnmálastarfi kommúnista .
„Áki Jakobsson, fyrrverandi formaður
Sambands ungra kommúnista, ráðherra og
þingmaður Sósíalistaflokksins, sagði raunar
að þjóðernistal íslenskra kommúnista hefði
verið „eintóm blekking . Og kaldrifjuð taktík
. . . heppilegur áróður“ (sbr . Þór Whitehead:
Sovét Ísland óskalandið (2010), bls . 428) .
Sérkennilegt að Eiríkur skuli ekki hafa
séð í gegnum þetta . En kannski hamlaði
kenningin? Íslenskir komm­
únistar og vinstri sósíalistar hafa
alltaf ekið seglum sínum eftir
því hvernig vindurinn blés frá
Moskvu .
Þess er vart að vænta að
andstaðan við Nato­aðild
innan Sjálfstæðisflokksins
verði rannsökuð, svo að gagn
sé í . Um það skortir heimildir,
þótt vitað sé að sjálf stæðis­
mönnum líkt og flestum
öðrum Íslend ingum á þessum
árum hugnaðist lítt vera erlends herliðs í
landinu á friðartímum og þeir áttuðu sig
ekki til fulls á þeirri þróun sem var í gerjun
með kalda stríðinu . Þó er vitað að Bjarni
Benediktsson, utanríkisráðherra í aðdrag­
anda Nato­aðildar, fór um allt land og
hélt fundi með flokksmönnum sínum til
að skýra þau sjónarmið sem uppi voru um
breytta tíma í íslenskum utanríkismálum .
Að lokum réð auðvitað mestu um
endanlega afstöðu þings og þjóðar í þessu
máli, að bæði Danir og Norðmenn ákváðu
að ganga í Nato .
Eiríkur getur þess að flestir þingmenn
ríkisstjórnarinnar úr Alþýðuflokki, Fram­
sóknarflokki og Sjálfstæðisflokki hafi sam­
þykkt Nato­aðildina „en sósíalistar börðust
hatrammlega gegn henni“ . Og svo getur
Eiríkur frávika með þessum hætti: „Til
að mynda lagði útgerðarmaðurinn Einar
Sigurðsson niður störf sem bæjarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins í Vestmannaeyjum og
sagði sig úr flokknum í mótmælaskyni .“
Það var og . Vitað var að Einari hugnaðist