Þjóðmál - 01.06.2011, Blaðsíða 87

Þjóðmál SUmAR 2011 85
Söguhetjurnar eiga sér ólíkan bakgrunn,
hafa ólíkar hugmyndir um lífið og tilveruna
og eiga á sér ólíka drauma og markmið .
Þær eiga það hinsvegar sameiginlegt að
hafa allar verið þjakaðar af samviskubiti
þegar þær komust loks til Suður­Kóreu og
hófu nýtt líf í umhverfi sem gæti vart verið
ólíkara því sem þær þekktu
áður í Norður­Kóreu . Fólkið
grætur það að hafa ekki komið
allri fjölskyldu sinni burt eða
að hafa horft upp á fólk deyja
í hungursneyðinni . Þannig
minnist ein söguhetjanna,
Kim læknir, þess þegar
hungursneyðin var sem verst
á spítalanum þar sem hún
vann: „Kim læknir hafði ekki
byggt upp verndarhjúp til að
einangra sig frá þjáningunum í
kringum hana . Hún fann sársauka barnanna
og þjáðist með þeim . Mörgum árum síðar
spurði ég hana hvort hún myndi eftir ein­
hverjum af börnunum sem dóu þegar hún
var á vakt . Hún svaraði hvasst: „Ég man eftir
þeim öllum .““ Bls . 127 .
Harðstjórnin í Norður­Kóreu er algjör .
Reglur ná yfir allt, svo sem hárgreiðslu
kvenna, klæðnað, giftingaraldur, barneignir,
búsetu, atvinnu og svo framvegis . Lengi vel
var bannað að selja mat á mörkuðum og ríkið
sá um að skammta fólki nauðþurftir . Þegar
hungursneyðin varð algjör í lok tuttugustu
aldar litu stjórnvöld þó fram hjá því ef fólk
reyndi að rækta grænmeti og selja .
Árið 1958 byrjaði Kim Il­Sung að flokka
íbúa samkvæmt svokölluðum „pólitískum
áreiðanleika“ . Þetta þótti metnaðarfull
tilraun til að endurskipuleggja heila þjóð .
Landeignir og fé fólks var gert upptækt og
þeir sem þóttu vera með óæskileg tengsl við
Bandaríkin eða Japan, flóttamenn frá Suður­
Kóreu, kaþólikkar eða búddatrúarmenn,
svo eitthvað sé nefnt, töldust til fjand­
mannastéttar . Þessu fólki var bannað að
búa í „fyrirmyndarborginni“ Pyongyang og
á bestu landssvæðunum í suðri . Bryti fólk
„reglurnar“ var því refsað með langri vist
í vinnubúðum við hörmulegar aðstæður .
Njósnarar voru alls staðar og nóg var að
segja nafn Kim Il­Sung í óvönduðum
tóni og þá var hætt við að sagt
yrði til fólks . Veggirnir höfðu
bókstaflega eyru en algengt var
að nágrannar klöguðu hvern
annan og jafnvel ættingjar
og elskhugar sömuleiðis .
Við lestur bókarinnar fær les­
and inn lifandi innsýn inn í hug­
mynda heim Norður­Kóreu búa
en ekki eru til margar bækur
sem lýsa jafn vel og nákvæmlega
lífs hlaupi og lífs baráttu fólks
í Norður­Kóreu . Við vinnslu
bókar innar bar höfundur frá sagnir
söguhetjanna sex saman við aðrar heimildir
um sögu sviðið og samfélagsmynstrið í
landinu, og notaði sem ítarefni fjölda
viðtala sem hún tók við aðra norður­kóreska
flóttamenn frá sömu bæjum og borgum .
Sögur fólksins lýsa eins og flóðljós upp
úr þeirri annars dökku slikju sem liggur
yfir sjálfu sögusviðinu . Myrkur er reyndar
gegnum gangandi stef í sögunum því raf­
magn er takmarkað í Norður­Kóreu . Á
síðasta áratug tuttugustu aldar var rafmagn
nánast tekið af öllu landinu, fram að því
höfðu Sovétríkin útvegað landinu ódýrt
eldsneyti en það breyttist við fall þeirra .
Rafmagnsleysinu fylgdi bæði myrkur og
eymd en það færði fólkinu jafnframt örlítið
frelsi . Frelsið fólst til dæmis í því að hægt
var að fara í göngutúr að nóttu til og hitta
þar forboðna ást og hvíslast á . Við fáum að
kynnast dæmi af slíku í átakanlegri sögu af
Mí­ran og Jun­sang . Frá því að þau voru
unglingar stálust þau í göngutúra seint um
kvöld og notuðu myrkrið til að fá frið . En