Þjóðmál - 01.06.2014, Síða 80

Þjóðmál SUmAR 2014 79
innan ramma hans“ . Lokaafrek hennar var
að telja stjórnarandstöðunni hughvarf!
Þessi árangur sem frú Thatcher náði er ástæðan fyrir því að henni er almennt
lýst í fjölmiðlum sem „mikilvægasta for-
sætisráðherra Breta á friðartímum“ að
minnsta kosti á tuttugustu öldinni eða
jafnvel í allri stjórnmálasögunni . Þótt
þessi lýsing sé lofsamleg er hætta á að
hún gefi ranga mynd eða gangi jafnvel of
skammt . Í henni felst að hún hafi frekar
líkst Attlee en Churchill og að afrek hennar
takmarkist við innanlandsmál . Hún hafði
einnig markverð áhrif á alþjóðavettvangi .
Með þessum orðum er ekki aðeins vísað
til Falklandseyjastríðsins . Árangur hennar
þar gerir hana ekki að miklum leiðtoga á
styrjaldartímum á borð við Churchill eða
Lloyd George vegna þess að stríðið var smátt
í sniðum . Því fer hins vegar víðsfjarri að stríð
séu hið eina sem nota beri til að meta vald
og áhrif á alþjóðavettvangi . Að koma í veg
fyrir stríð og binda enda á örlagarík átök án
vopna segir jafnvel meira um alþjóðaáhrifin .
Að þessu leyti glansaði frú Thatcher . Á
efri árum þótti Churchill miður að þurfa
að viðurkenna að undir stjórn hans hefði
Bretland veikst . Hún skilaði á hinn bóginn
landi og þjóð sterkari en þegar hún tók við
embætti . Hver er skýringin?
Hún var traustasti bandamaður Reagans
forseta á lokastigi kalda stríðsins . Hún
gegndi lykilhlutverki við að aðstoða aðrar
ríkisstjórnir Vestur-Evrópu við að standast
ásókn hinnar öflugu friðarhreyfingar —
milljónir mótmælenda létu að sér kveða í
borgum landa þeirra — og tryggja flutning
bandarískra eldflauga til skotpalla í Vestur-
Evrópu . Þegar þær voru komnar á sinn stað
á árunum 1984–1985 gætti næstum strax
breytinga á stefnu Sovétríkjanna þótt leitast
væri við að fela þær . Sovétmönnum varð
ljóst að þeir gætu ekki framar vænst þess að
sigra kalda stríðið með hernaðarlegri ógn .
Hvað sem öðru líður var hún þess vegna
virkur þátttakandi í baráttunni fyrir því að
Vesturlönd töpuðu ekki kalda stríðinu .
Næstmikilvægasta hlutverk hennar á
tímum kalda stríðsins var að flytja skilaboð
milli Reagans og Mikhails Gorbatsjovs á
skrykkjóttri göngu þeirra í átt að friðsam-
legri lausn . Leit hennar að nýrri gerð sovésks
leiðtoga hætti þegar hún hitti Mikhail
Gorbatsjov árið 1984 . Hann heimsótti
hana í Chequers [bústað forsætisráðherra
Bretlands fyrir utan London] í stuttri viðdvöl
vegna tæknilegrar þjónustu við flugvél hans .
Þau ræddu saman yfir hádegisverði — frú
Thatcher var fræg fyrir ánægjuna sem hún
hafði af því deila skoðunum með öðrum,
henni líkaði almennt betur við viðmælendur
sína að loknu spjallinu . Eftir að Gorbatsjov
kvaddi lýsti hún honum sem „manni
sem hentar okkur til viðskipta“ og mælti
eindregið með honum við Bandaríkjaforseta
bæði opinberlega og í einkasamtölum .
Niðurstaða Reagans varð hin sama og hann
hagaði sér í samræmi við það . Á næstu
þremur árum vann hann að því á nokkrum
Tony Blair stóð í þeim sporum tíu árum síðar
að hafa sannfært Verka manna-
flokkinn um að Thatcherismi
hefði einmitt skapað nýjan
samnefnara og að flokkurinn
gæti aðeins komist til valda
með því að ræða „ekki annað en
tilbrigði innan ramma hans“ .
Lokaafrek hennar var að telja
stjórnarandstöðunni hughvarf!