Tímarit Máls og menningar - 05.06.2001, Blaðsíða 7

Stefán Máni: Ljóð Charles Bukowski og grein um skáldið bls. 7
þegar aðrir gráta, trúður, brandari, gáta. Eftir að
Bukowski öðlaðist fjárhagslegt sjálfstæði, þá orðinn
fimmtugur, byrjar hann að skrifa skáldsögur og urðu
þær alls sex, og í þeim rekur hann ævi sína,
skrumskælda á alla hugsanlega kanta, allt frá
bernsku (Ham on Rye) og til feitu áranna í
Hollywood (Hollywood), en sú bók fjallar um tilurð
og gerð kvikmyndarinnar Barfly, þar sem Mickey
Rourke leikur Henry Chinaski, en það kallaði
Bukowski sitt skáldlega sjálf. Hank var alla tíð
feiminn og óöruggur, sérstaklega innan um
kvenfólk, sem hann kallaði iðulega hórur, og frægt
og eða fallegt fólk, sem hann hataði, öfundaði og
fyrirleit. Hann róaðist þó með árunum, eins og allir
grimmir hundar, hætti að drekka sterkt áfengi, gifti
sig ungri konu, sem hann kallaði aldrei hóru, og bjó
með henni í stríði og friði til síns dauðadags, en sá
dagur var níundi dagur mars-mánaðar árið 1994, og
hafði hann þá nýlokið við að skrifa sjöttu og síðustu
skáldsöguna sína, Pulp, eða Reyfari, sem til er í
íslenskri þýðingu Gunnars Smára Egilssonar, þjáður
af berklum og blóðkrabba, hættur að drekka og
reykja, gamall, glottandi maður, saddur lífdaga.
Charles Bukowski gaf út hátt í 50 ljóðabækur á
meðan hann lifði, og enn eru að koma út bækur
með áður óbirtum ljóðum, svo þykkar að hægt er að
rota gagnrýnendur með þeim. Hann er einn af
þekktustu ljóða- og smásagnahöfundum seinni tíma
í Bandaríkjunum, og eflaust einn af þeim sem hvað
mest áhrif hafa haft á aðra, og skáld sem margir
ungir höfundar reyna að stæla.
Brengluð sé minning hans.
Drykkjusvolinn, einfarinn, slagsmála-
hundurinn, lygalaupurinn og neðanjarðar-
ljóðskáldið Henry Charles Bukowski
fæddist 16. ágúst árið 1920 í Andernach í
Þýskalandi, sonur bandarísks hermanns
og pólskættaðrar, þýskrar móður, og
fluttist síðan með þeim til Bandaríkjanna
þriggja ára gamall, til Los Angeles í
Kaliforníufylki. Þar ólst hann upp í skugga
kreppunnar og hálfbrjálaðs föður, sem
lagði einkason sinn og alnafna í áralangt,
andlegt einelti og barði hann og móður
hans reglulega.
Hank, eins og Bukowski yngri var kallaður,
varð snemma dulur og einrænn, eignaðist
fáa vini og engar vinkonur fyrstu tvo, þrjá
áratugi ævi sinnar, var fámáll, kaldhæðinn og áhugalaus um allt og alla, þjáðist af
óhugnanlega slæmum unglingabólum eða kýlum á kynþroskaskeiðinu, var svo illa
haldinn að hann þurfti að mæta reglulega á spítala til þess að láta bora í kýlin, sem
voru sum á stærð við lítil egg, til þess að hleypa út úr þeim greftrinum, og var
höfuð hans að því loknu vafið inn í sárabindi. Þannig þurfti hann að sitja í lestinni á
leiðinni heim af spítalanum, fimmtán ára fílamaður sem ungir krakkar bentu á og
eldri krakkar óttuðust, og þessi sársaukafulla og nöturlega lífreynsla varð ekki til
þess að auka vinsældir eða félagslega hæfni hans, sem hafði verið lítil sem engin
fyrir. Bukowski byrjaði snemma að skrifa smásögur, en var frekar mistækur og
afkastalítill til að byrja með og gekk illa að koma sér á framfæri, þrátt fyrir mikinn
vilja og stóra drauma. Fyrstu smásöguna fékk hann birta í tímariti þegar hann var
24 ára, og var hann síðan meira eða minna fullur og á vergangi næstu tíu árin eða
svo og skrifaði þá nánast ekkert, vann endrum og eins í verksmiðjum og ekkert
þess á milli, bjó með „hórum“ og brjáluðum konum af og til, bæði á gistihúsum
og í litlum íbúðum í fátækrahverfum Los Angeles, var á götunni, sat á hland-
blautum börum og í yfirfullum fangelsum, lenti í óteljandi slagsmálum og var
næstum því búinn að drekka sig í hel, skítugur og röflandi ruglaður. Þrjátíu og fimm
ára gamall byrjar hann að skrifa ljóð af mikilli elju, fær þau birt í virtum blöðum og
tímaritum og verður smám saman frægur, enda yrkir hann eins og hann lifir, hratt
og hættulega, og segir frá hlutum, atburðum og fólki, ekki síst sér sjálfum, á hráan,
einfaldan og trúverðugan hátt, spýr eldi, rífur kjaft, sekkur djúpt og flýgur hátt, er
oft fyndinn, stundum fallegur, aldrei leiðinlegur, elskar að deyja, óttast að lifa, en
kann ekki að gefast upp, ódrepandi, orðheppinn og ósigrandi, gamli, góði Hank,
trúðurinn sem missti trúna, trúðurinn sem hætti að reyna, trúðurinn sem hlær
og tunglið og stjörnurnar og heimurinn:
langar gönguferðir
að kvöldi til –
það er það besta
fyrir
sálina;
að gægjast á glugga
að fylgjast með þreyttum
húsmæðrum
reyna að berja af
sér
bjórdrykkjubrjálaða
eiginmenn
sína.
Stefán Máni (f. 1970) er verkamaður og rithöfundur í Reykjavík.
Hann hefur sent frá sér skáldsögurnar Dyrnar á Svörtufjöllum
(1996) og Myrkravél (1999) en þriðja skáldsaga hans, Hótel
Kalifornía, kemur út hjá Forlaginu í haust.
tmm júní 22x27 Ó 5.6.2001 19:55 Page 7