Tímarit Máls og menningar - 05.06.2001, Síða 17

Loki er rekinn áfram af stjórnlausri afbrýðisemi
út í Baldur. Eins og goðsagan segir getur
ekkert grandað Baldri nema mistilteinninn. Í
lok dansverksins tekst hinum illgjarna Loka að
deyða Baldur og við taka Ragnarök. Verkið
endar svo á nýju upphafi, endurfæðingu.
Auglýsingamynd fyrir þennan óvenjulega
menningarviðburð þurfti að sýna þessi átök.
Samkvæmt upplýsingum frá Borgarleikhúsinu
kom Ari Magg á dansæfingu, fylgdist með
henni og prófaði sig áfram í myndatökum.
Ljósmyndirnar á sviðinu virtust ekki ganga upp
svo hann leysti þetta á staðnum með því að
biðja dansarana að fara úr að ofan og koma
með sér upp á þak leikhússins. Þar varð
ljósmyndin Baldur til á nokkrum mínútum.
Markmiðið var að skapa sterka ljósmynd
sem vekti áhuga fólks á þessum merka
menningarviðburði. Ekki aðeins í Reykjavík
heldur einnig í Helsinki og Bergen. Það þurfti
að skapa verkinu ímynd. Það er ekki sjálfgefið
hvernig kynna skuli dansverk við tónlist Jóns
Leifs öllum almenningi. Andstæður elds og íss
þótti ofnotað þema hér og kom því ekki til
greina. Í staðinn var lögð áhersla á átök góðs
og ills og spennuna milli Baldurs og Loka.
Þessi ljósmynd endurspeglar átökin í verkinu
og myndmálið er hlaðið og sterkt.
Ungt listafólk leitar á ný og óþekkt mið
Hæfir listamenn eiga sér uppsprettu sem er eins
konar gagnasafn þar sem öll þekking, reynsla,
innsæi og listræn sýn mætast. Þessi uppspretta er
náskyld hinum óútskýranlegu töfrum sem felast í
mikilli list. Þessir töfrar eru á mörkum hins
óútskýranlega. En það er af þeirra völdum að listin
snertir við okkur með svo sérstökum hætti. Hefur
áhrif á okkur. Listamenn eru ekki síst undir áhrifum
frá þessari uppsprettu þegar þeir skapa listaverk sín.
Listsköpun byggir ekki á því að brjóta bara heilann
eða reyna að líkjast einhverju heldur á því að leita á
ný og óþekkt mið af hugrekki, innsæi og stundar-
innblæstri. Hæfileikaríkir listamenn hafa oft verið
umdeildir, vakið sterk viðbrögð og verið sakaðir um
allt mögulegt. Þeir hafa vakið öfund og snilli þeirra
farið fyrir ofan garð og neðan hjá minni spámönnum
samtímans. Þeirra sem allt þykjast vita best og gera
fátt vel sjálfir og sýna litla dirfsku í verkum sínum,
en dæma aðra þeim mun harðar.
Það er síður en svo hvetjandi fyrir ungt listafólk
að eiga von á óvandaðri og ruddafenginni gagnrýni.
Gagnrýni á ljósmyndir er auk þess komin út á
hreinar villigötur þegar eitthvað er bannað. Andlegt
frelsi listamannsins og athafnafrelsi hans á að
sjálfsögðu að vera eins óskorað og frekast er unnt.
Þetta er stundum kallað skáldaleyfi. En listræn geta
og smekkvísi eru vissulega hluti af því samhengi.
Möguleika á rangtúlkunum skortir ekki. Þeir
sleggjudómar sem birtast í ummælum Ásgríms
Sverrissonar draga umræðu um listir og menningu
niður á lágt plan. Ekki vegna þess að ekki megi hafa
skoðun á listaverkum, heldur vegna þess að þegar
varpað er fram afdráttarlausri skoðun þarf að styðja
hana með gildum rökum. Með því að horfa á og
meta listaverk af þvílíkri þröngsýni er útilokað að þau
njóti sannmælis. Hvað fyndist okkur um það ef sagt
yrði um höggmyndir Einars Jónssonar að hann hefði
stolið hugmyndum að verkum sínum frá öðrum og
þeir sem það segðu héldu því fram að ef Einar
þekkti ekki „söguna“ og þau listaverk í fortíð, sem
verkum hans svipar til, væri með réttu hægt að kalla
verk hans „klúður ársins“? Annar merkur íslenskur
myndlistarmaður sem notar hlaðið og sterkt myndmál
er Erró. Ef málverk hans væru metin með sama hætti
og ljósmynd Ara Magg í meðförum Ásgríms Sverris-
sonar, eru möguleikarnir á rangtúlkunum nánast
óendanlegir.
Ragnar Halldórsson (f. 1968) er með meistarapróf í kvikmynda-
stjórnun og rekur Íslensku kvikmyndastofuna.
tmm júní 22x27 Ó 5.6.2001 19:57 Page 17