Félagsbréf - 01.07.1960, Side 28

26
FÉLAGSBRÉF
Þá, sem dreymir frægð og langlífi í íslenzkum bókmenntum og sögu,
mundu margir hafa viljað gefa nokkuð til að hafa verið meðal stofnenda
Fjölnis, og satt er það, að h'ann mun lengi forða nafni Brynjólfs frá al-
gjörri gleymsku, en hinu má ekki gleyma, að hann var miklu virkari þátt-
takandi á öðrum vettvangi. Hann var, ásamt Jóni Sigurðssyni, í fylkingar-
brjósti í upphafi sjálfstæðisbaráttunnar og fram til æviloka. Þar varA
vegur hans mestur og því rétt að gera nokkra grein fyrir því, þó að stiklað
verði á stóru.
Þegar Brynjólfur kom til Kaupmannahafnar 19 ára gamall, var Baldviu
Einarsson mjög fyrir íslenzkum stúdentum. Hann gaf út Ármann á Alþingi.
og hann stofnaði félagsskap meðal íslenzkra námsmanna, sem hann nefndi
Alþingi. Annars er fátt um það vitað. Meðal danskra stúdenta voru mavgir
helztu baráttumenn fyrir þingræði í Danmörku samtímis Brynjólfi og fé-
lögum hans. Undirbúningurinn að stofnun stéttaþinganna í Danmörku fæddi
af sér kröfuna um endurreisn Alþingis, sem Baldvin kom fyrstur fram með,
og Kristján konungur VIII. gerði að veruleika. En þegar gengið skyldi frá
skipulagi þingsins, þótti hinum þingræðissinnuðu Hafnarstúdentum stakkur
þingsins sniðinn um of eftir dönsku stéttaþingunum og brotið í bága við
fyrirmæli konungs, að þingið skyldi sniðið sem mest eftir Alþingi hinu
forna. Þegar þetta gerðist, var Brynjólfur sjálfboðaliði í skrifstofu í rentu-
kammerinu, sem fór með mál Islands, og það er varla tilviljun, að í til-
lögum rentukammersins leggst það eindregið á sveif með bænarskrám og
álitsskjölum íslenzkra Hafnarstúdenta um málið. En hann lét ekki þar við
sitja. Alþingismálið Var til umræðu á Hróarskelduþingi sumarið 1842.
Brynjólfur fór á laun á fund ungs og atkvæðamikils þingmanns og fékk
hann til að bera fram gagngerar breytingartillögur varðandi þinghald og
þingfulltrúafjölda. Þingið samþykkti að vísu flestar þessar breytingar. enda
fóru þeir Brynjólfur og Jón til Hróarskeldu daginn áður en lokaumræður
og atkvæðagreiðslan var haldin til að vinna þingmennina á sitt mál. Þetta
bar þó ekki árangur, því að kansellíið fór eftir tillögum embættismanna-
samkomunnar, er það gekk frá lögunum um þinghaldið. En Brynjólfur og
Jón Sigurðsson sáu eina leið til úrbóta. Alþingi gat borið fram tillögur uin
skipulagsbreytingar og því fyrr, því betra, „því að aldrei verður alþingi
til nokkurs gagns, meðan það er í þessu formi“, sagði hann í einu béfa sinna.
Meðal Hafnarstúdenta voru það einungis þeir Jón Sigurðsson og Brynjólf-
ur, sem hugðu á þingmennsku. En til þess að vera kjörgengur var krafizt