Stjórnartíðindi fyrir Ísland: B-deild - 01.12.1878, Síða 129

119
1878
Stjórnarbrjef og auglýsingar.
— Brjef ráðgjafans fyrir Island tii landshöfðingja um lög um rjettindi
lijerlendra kaupmanna. (Framhald frá bls. 116).
En aptur á móti eiga samkvæmt lagafrumvarpinu að eins þeir íslenzkir kaup-
menn og kaupfjelög, erbúsett eruáíslandi, en engir aðrir, að hafa leyfi til þess
að verzla fyrir utan löggilt kauptún um 6 vikna tíma, og án þess að nokkur takmörk
sjeu sett með tilliti til þess, sem verzlað er með. Af þessu leiðir, að þeir kaupmenn, er
eiga fasta verzlunarstaði á íslandi, en ekki búa þar sjálfir, ekki að eins myndu verða úti-
lokaðir frá því að njóta hins aukna verzlunarfrelsis, er lagafrumvarpið gerir ráð fyrir, að
veitt verði innlendum kaupmönnum og kaupfjelögum, er búsett eru á landinu; heldur
yrðu þeir þar að auki sviptir rjetti þeim, er þeir nú hafa til þess að verzla fyrir utan
löggilt kauptún.
Til að gjöra slíkan mun á þeim, er búa á íslandi, og þeim, er þar eru eigi bú-
settir, vantar að ætlun ráðgjafans fullnœgjandi ástœðu, því þegar heimtað er af hinum
síðarnefndu kaupmönnum, að þeir skuli greiða sömu gjöld af ágóða sínum, sem þeir
kaupmenn, er búsettir eru á landinu, ættu þeir að hafa rjett til að stunda atvinnu sína
með sömir kjörum og hinir. fað verður því að teljast mjög efasamt, hvort tilganginum
með lagafrumvarpinu, og er hann að ráða bót á hinni innlendu verzlun, verði náð á
þenna hátt. Hin ójafna meðferð á verzlunarmönnunum myndi að líkindum liafa í för
með sjer annaðlivort að farið yrði kringum lögin, og það myndi verða örðugt að koma
í veg fyrir það, eða að hin dugandi dönsku verzlunarhús, sem nú eiga verzlanir á
íslandi drœgju sig í hlje, og gæti það orðið mikið tjón fyrir landið einkum, að því er
snertir reglulegar og nœgilegar vörubirgðir, og vantar hina eiginlega íslenzku kaupmanna-
stjett fje það, sem með þarf til þess að hafa þær.
Mismunur sá, sem gjörður er af alþingi á hinum tveimur flokkum af kaupmönn-
um, myndi enn fremur koma í bága við jafnrjetti það, er hingað til hefir ráðið verzlun-
arviðskiptunum milli Danmerkur og íslands, því samkvæmt hinum dönsku atvinnulögum
29. des. 1857 2.gr. 4. sbr. 5.gr. hefir íslendingur jafnan rjett dönskum manni til þess að
reka verzlun, hvar sem honum þóknast í ríkinu, án þess að hann þurfi að vera búsettur
hjer, og hann getur þannig rekið verzlun með því að hafa umboðsmann hjer á samahátt,
og hinir dönsku kaupmenn láta kaupstjóra veita verzlunum sínum á íslandi forstöðu.
Hjer við bœtist, að eptir því sem 1. gr. í lagafrumvarpinu er samin, er heimtað afþeim,
er eiga að njóta þessarar greinar, ekki að eins aðþeirskuli vera búsettir á íslandi, en einnig
að þeir skuli vera «hjerlendir», þ. e. íslendingar; en það að gjöra einhvern sjerstakan
íslenzkan höldsrjett (Indfödsret) að skilyrði fyrir leyfi til að reka liina umrœddu stranda-
verzlun myndi beinlínis koma í bága við rjettindi innborinna manna (sbr. tilsk. 17. nóv.
1787 7. og 8. gr.)
Auk þeirra mótbára, sem þannig mætti til fœra gegn grundvelli þeim, sem
lagafrumvarpið er byggt á, verður einnig að taka fram, að því í öðrum verulegum
greinum er ábótavant og ófullkomið. í lagafrumvarpinu er þannig að vísu sú ákvörð-
un, að hlutaðeigandi kaupmenn og kaupfjelög skuli áður en'þau byrja á strandaverzlun
þeirri, er rœðir um í lagafrumvarpinu, hafa á löggiltu kauptúni fullnœgt fyrirmælum lag-
anna um skipaferðir, tollgjald og sóttvarnir; en í því er ekkert um, hvernig eigi að
hafa hið mjög örðuga eptirlit með, að þessu skilyrði verði gegnt; og eins og þjer,
herra landshöfðingi, hafið tekið fram, er ekki bœtt úr þessu með því að ákveða fyrir brot á
df!>
12. júlí.