Morgunblaðið - 12.11.2015, Blaðsíða 54

54 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. NÓVEMBER 2015
Á okkar dögum eru
dómsdagsspámenn
áberandi þrýstihópur,
sem margir stjórn-
málamenn hlusta á
með mikilli andagt.
Hættulegasti hóp-
urinn er sá sem full-
yrðir, að framundan
séu miklar veðurfars-
hamfarir. Þessi sér-
trúarsöfnuður vill
meina, að sú væga
hlýnun sem orðið hefur á síðustu
300 árum, muni halda áfram og
setja veðurfarskerfi jarðar úr
skorðum. Öll þessi ósköp eru sögð
stafa af „of miklum lífsanda (CO2)
í andrúminu“ og til að dómsdags-
spárnar rætist ekki, verði að
draga úr brennslu kolefna.
Staðreyndin er sú, að þessi hug-
mynd hefur aldregi komist af til-
gátustiginu. Þetta er ekki kenn-
ing, hvað þá náttúrulögmál. Ekki
liggur einu sinni fyrir tilgáta um
hvernig hitastig tengist stærð-
fræðilega lífsandanum. Þegar við
bætist, að engin hlýnun hefur
mælst það sem af er þessari öld,
verður að telja tilgátuna stein-
dauða. Burtséð frá þessari gagn-
lausu tilgátu, er veruleg ástæða til
að skoða hvernig lífsandinn er
undirstaða lífs á jörðinni.
Lífsandinn er ekki
eitruð mengun
Vitað er, að allt líf
á jörðinni byggst á
kolefni (C) og mann-
kynið er ekki undan-
skilið. Kolefnið fer
svonefnda „kolefn-
ishringrás“ þannig að
dýraríkið fær kolefni
frá jurtaríkinu og
jurtaríkið fær sitt kol-
efni að mestu úr and-
rúminu í formi lífs-
anda sem plönturnar
vinna með ljóstillífun. Einnig taka
plöntur upp kolefni úr kolsýrðu
vatni (H2CO3), sem þær ná til með
rótunum. Flestir vita að gos-
drykkir innihalda kolsýru sem er
blanda af lífsanda (CO2) og vatni
(H2O). Jafna fyrir kolsýru:
(CO2+H2O  H2CO3).
Andrúmið er blanda margra
gastegunda og mælt sem rúmmál
er mest af: köfnunarefni (78,09%),
súrefni (20,95%), vatnsgufa
(1,00%), argon (0,93%) og lífsandi
(0,040%). Magn lífsanda er oft tjáð
í einingunni ppm (milljónustu
hlutar) og á þann máta er núver-
andi magn lífsanda í andrúminu
400 ppm. Aukning lífsanda hefur
um hríð verið mjög stöðug, um 2
ppm á hverju ári. Með sama
áframhaldi verður lífsandinn kom-
inn í 1000 ppm að 300 árum liðn-
um, það er að segja árið 2315.
Dómsdagsspámennirnir reyta
hár sitt yfir slíkum horfum og
hrópa hærra en nokkru sinni að
lífsandinn sé eitruð mengun, sem
muni lama lífríkið og koma mann-
kyni á kné. Þessu er þveröfugt
farið og stöðva verður þennan
skaðlega áróður. Sú aukning lífs-
anda, sem hægt er að skrifa á
reikning mannkyns, hefur líklega
nú þegar framlengt tíma lífs á
jörðinni um tvær milljónir ára.
Það er rangt, að mikið magn lífs-
anda sé takmarkandi fyrir lífkerfi
jarðar, heldur er staðreyndin sú,
að of lítið magn myndi slökkva
lífsneistinn á jörðinni.
Lífsandi og hitastig eru
oftast í öfugum fasa
Fyrir um 540 milljón árum hófst
þróun þeirra lífsforma sem ein-
kenna jörðina í nútímanum. Frá
þeim tíma hefur hitastig á jörðu
oftar en ekki verið í öfugum fasa
við magn lífsandans. Til dæmis,
fyrir 150 milljón árum (Jurassic)
féll hitastig mikið en lífsandinn
náði toppi. Fyrir 50 milljón árum
(Eocene) var hiti líklega hærri en
nokkru sinni á síðustu 550 milljón
árum, en lífsandinn hafði farið
minnkandi í 100 milljón ár. For-
tíðin bendir ekki til, að hitastig
jarðar ráðist af magni lífsanda í
andrúminu.
Fyrir um 400 milljón árum
(Devon) hófst af krafti landnám
lífs á þurrlendi og náði mikilli út-
breiðslu á skömmum tíma. Bæði
jurtir og dýr tóku þátt í landnám-
inu og nýttu sér nýtt umhverfi til
að þróa fjölmargar nýjar tegundir.
Á Devon-tímanum náði lífsandinn
að verða um 2200 ppm, eða 5,5
sinnum núverandi magn. Hitastig-
ið var að meðaltali um 20 gráður,
sem er 6 gráðum hærra en núna.
Sjálfsmorð lífríkisins yfirvof-
andi fyrir 400 milljónum árum
Á Devon-tímanum þróuðu
plöntur getu til að framleiða „lign-
in“ og „cellulose“ sem saman
gerðu plöntunum fært að mynda
við og vaxa uppréttar. Trén voru
komin til sögunnar og náðu mikilli
hæð, í samkeppni um orkugjafann
sólarljósið. Umfangsmiklir skógar
þöktu þurrlendið, lífmassi jarðar
margfaldaðist og dró til sín lífs-
anda úr andrúminu, sem endaði
sem viður trjánna.
„Lignin“ er ákaflega stöðugt
efni og á þessum tíma höfðu eng-
ar lífverur þróast sem framleiddu
efnahvata sem leyst gat það upp.
Skógartrén höfðu ekki ótakmark-
aða lífslengd, heldur dóu eins og
þau gera enn í dag. Dauð tré
hlóðust því upp í skógarsverðinum
og náðu viðarlögin 100 metra
þykkt eða meira. Þannig urðu til
kolalögin miklu sem finnast um
allan heim og eru mynduð úr kol-
efni sem skógarnir unnu úr lífs-
andanum á 90 milljónum ára. Til
allrar hamingju fyrir framtíð lífs á
jörðu, kom fram rotnunarsveppur
sem framleiðir efnahvata sem
vinnur á „lignini“. Þar með lauk
því tímabili jarðsögunnar þegar
kolabirgðir jarðar urðu til.
Ef ekki hefðu komið fram líf-
verur sem voru færar um að leysa
upp „lignin“ hefði lífsandinn hald-
ið áfram að minnka þar til dauða-
þrepinu, 150 ppm, hefði verið náð.
Við þetta þrep hefðu allar plöntur
Jarðarinnar dáið úr hungri, það
er að segja úr skorti á lífsanda.
Lífríkið allt hefði drepist og
mannkyn hefði aldregi komið
fram. Þetta var bara fyrsta skipt-
ið sem líf jarðarinnar hefði getað
útrýmt sjálfu sér vegna skorts á
lífsanda, sem öllum ætti að vera
ljóst að er undirstaða lífs á jörð-
inni.
Lífsandinn (CO2) er undirstaða lífs á jörðinni
Eftir Loft Altice
Þorsteinsson » Sú aukning lífsanda
(CO2), sem hægt er
að skrifa á reikning
mannkyns, hefur líklega
nú þegar framlengt
tíma lífs á jörðinni um
tvær milljónir ára.
Loftur Altice
Þorsteinsson.
Höfundur er verkfræðingur.
Nokkur umræða hefur farið fram sl.
vikur um hálendi Íslands.
Varðandi lagningu á greiðfærum
hálendisvegum, t.d. yfir Sprengisand
og Kjöl, þá tökum við undir slík
áform.
Síðan þarf að afmarka visst miðju-
svæði um hálendið sem ferðamenn fái
ekki að fara inná nema tilkynna sig.
Ætli ferðamenn að fara út fyrir af-
markaða vegi/slóða á nefndu svæði,
þá verði þeir að fara um þá undir leið-
sögn/eftirliti.
Komið verði upp hálendis-
miðstöðvum í því sambandi þar sem
leiðsögumenn og þar til gerð ökutæki
ef á þarf að halda taki við ferðamönn-
um.
Þetta myndi gera það að verkum
að minna yrði um utanvegaakstur og
skemmdir á gróðri, auk þess sem
ferðamenn myndu njóta svæðisins
mun betur, þ.e. með upplýsingagjöf
og fróðleik.
Alla vega er ljóst að gera þarf átak
varðandi umferð/eftirlit um hálendi
Íslands og gera vissa vegi greiðfærari
fyrir almenning til að njóta víðáttu
landsins.
Áhugasamir ferðalangar
um hálendi Íslands.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Hálendi Íslands, úrbætur og fleira
Utanvegaakstur Gera þarf átak varðandi
umferð og eftirlit um hálendi Íslands.
Hætt er við að
mörgum þætti það
undarlegt ef sett væri
það skilyrði að ein-
göngu þeir sem létu
fjarlægja örygg-
isbeltin úr bílnum sín-
um mættu vera á
negldum dekkjum. En
þegar kemur að
Reykjavíkurflugvelli
þá er hins vegar fátt
undarlegt lengur. Í hinu marg-
umtalaða samkomulagi borg-
arstjóra við innanríkisráðherra frá
2013 virðist nefnilega sett sem
skilyrði að hvorki megi fella
hættuleg tré við enda einnar flug-
brautarinnar né uppfæra lending-
arljós hennar svo þau uppfylli ís-
lenska reglugerð og alþjóðaviðmið
fyrr en innanríkisráðherra hefur
samþykkt að loka eigi neyð-
arbrautinni. Ekki verður betur séð
en að þarna sé verið að nota slysa-
gildrur til að knýja á um lokun
neyðarbrautarinnar, sem væri í
raun siðlaus misbeiting á skipu-
lagsvaldi.
Þegar samkomulagið er skoðað
nánar sést einnig að það snýr ein-
göngu að undirbúningi á ákvarð-
anatöku og því langt því frá að
það skuldbindi innanríkisráðherra
á nokkurn hátt um hver sú
ákvörðun verði. Í ljósi þess er í
raun merkilegt að Reykjavík-
urborg hafi gengið svo langt að
gefa leyfi á byggingarfram-
kvæmdir við enda
neyðarbrautarinnar
án þess að ákvörðun
um lokun hennar lægi
fyrir. Hætt er við að
með þessu hafi skap-
ast skaðabótaábyrgð
sem gæti reynst borg-
inni dýrt spaug.
Rándýrar pólitísk-
ar fegrunar-
aðgerðir
Allt undirbúnings-
ferlið að ákvörðun um
framtíð neyðarbrautarinnar hefur
síðan verið með eindæmum ótrú-
verðugt. Hæst stendur upp úr
ákvörðun ISAVIA að reka fyrstu
áhættumatsnefndina eftir að hún
komst að því að lokun neyð-
arbrautarinnar væri óásættanleg.
Þessi ákvörðun er algjörlega
óskiljanleg því það er ISAVIA
sem ber hvað mesta ábyrgð á að
flugöryggi á Reykjavíkurflugvelli
sé í lagi. Ekkert einkafyrirtæki
mundi nokkurn tímann með bein-
um hætti ganga svona gegn eigin
hagsmunum. En þar sem ISAVIA
er opinbert fyrirtæki, þá vekur
þetta spurningar um hvort að í
þessu máli hafi legið að baki póli-
tískar ástæður sem hafi vegið
þyngra en öryggismál. Vinnu-
brögðin við greininguna sem eftir
fylgdi virðist, ef eitthvað er, renna
frekari stoðum undir þennan grun,
því við þá greinivinnu var bjart-
sýni sérfræðinga svo mikil að
hvorki var fylgt leiðbeiningum al-
þjóða flugmálastofnunarinnar né
almennri skynsemi. Tregða
skýrsluhöfunda við að bregðast við
þeim athugasemdum sem síðar
komu fram, þar sem jafnvel virtist
gripið til útúrsnúninga, benda enn
frekar til þess að öll vinnan hafi í
raun verið ekkert annað en rándýr
pólitísk fegrunaraðgerð til að rétt-
læta óverjanlega ákvörðun sem á
nær örugglega eftir að valda
mannsköðum þegar fram líða
stundir.
Og hinn pólitíski skrípaleikur
heldur áfram. Á sama tíma og að
innanríkisráðherra talar um að
ekki eigi að loka neyðarbrautinni,
þá er verktakinn þegar byrjaður
að byggja við brautarendann og
skilur lítið í af hverju hann fær
ekki að reisa krana í fluglínu.
Ljóst er að því lengur sem þessi
leikur heldur áfram þá bætist bara
í skaðabótakröfuna.
Þráteflinu þarf að ljúka
Stjórnkerfið virðist algjörlega
hafa brugðist almenningi í þessu
máli. Slysagildrur eru notaðar sem
skiptimynt af skipulagsyfirvöldum,
óþægilegum niðurstöðum er sópað
undir teppið af opinberu rekstr-
arfélagi flugvallanna og nýjar nið-
urstöður pantaðar í snatri fyrir
stórfé. Allt virðist þetta vera hluti
af einhvers konar áróðursbragði
sem er eingöngu er gert til að
blekkja almenning.
Þótt einkavæðing ISAVIA væri
besta framtíðarlausn til að aðskilja
pólitísk afskipti frá flugrekstri, þá
er vandamálið á Reykjavík-
urflugvelli það aðkallandi að það
krefst aðgerða strax. Fyrst að
stjórnkerfinu er ekki treystandi,
þá þyrfti einfaldlega að fara
framhjá því og leyfa almenningi í
landinu, sem er hinn raunverulegi
eigandi flugvallarins, að ákveða
framtíð hans milliliðalaust. Slíkt
ætti ekki að vera vandamál fyrir
hvorugan deiluaðila, því bæði flug-
vallarvinir og flugvallarandstæð-
ingar hafa sagst tala fyrir al-
mannahag. Komandi
forsetakosningar væru því tilval-
inn vettvangur til að leiða þetta
mál til lykta. Nægur tími er fram
að næsta sumri fyrir báða deilu-
aðila að kynna almenningi sín mál-
efnarök, auk þess sem kosninga-
þátttakan verður líklega það mikil
að varla verður hægt að rengja
niðurstöðuna.
Skipbrot á Reykjavíkurflugvelli
Eftir Jóhannes
Loftsson » Slysagildrur eru not-
aðar sem skiptimynt
af skipulagsyfirvöldum,
óþægilegum niðurstöð-
um er sópað undir tepp-
ið af opinberu rekstrar-
félagi flugvallanna og
nýjar niðurstöður pant-
aðar í snatri fyrir
stórfé.Jóhannes Loftsson
Höfundur er verkfræðingur
og frumkvöðull.
Gullsmárinn
Spilað var á 12 borðum í Gull-
smára mánudaginn 9. nóvember.
Úrslit í N/S:
Pétur Antonss. – Guðlaugur Nielsen 192
Birgir Ísleifsson – Jóhann Ólafsson 192
Jónína Pálsd. – Þorleifur Þórarinss. 189
Guðm. Pálsson – Sveinn Símonarson 183
A/V
Ásgeir Gunnarss. – Sigurður Björnss. 207
Haukur Guðmss. – Stefán Ólafsson 187
Hjörtur Hanness. – Gunnar M. Hanss. 183
Ágúst Vilhelmss. – Kári Jónsson 181
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| brids@mbl.is
Til leigu
fullbúnar íbúðir með húsgögnum og öllum
búnaði í Tryggvagötu 18a.
Svörtu Perlunni / Black Pearl - Langtímaleiga
65 m2 íbúð. - Svalir
120m2 íbúð. - Svalir
330 m2 penthouse. - Stórar svalir
Mögueiki á bílastæði í bílastæða húsi.
Vinsamlegast sendið fyrirspurnir á:
Pósthólf 1100 - 121 Rvk, merkt Íbúðir - T18