Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2005, Blaðsíða 13

FRÆÐIGREIN
Alþjóölegar og þvermenningar-
legar rannsóknir
Spurningar mælitækjanna fyrir foreldra og
unglinga eru 28 talsins og er Likert-skali (1-5)
notaður (frá „aldrei" til „næstum alltaf').
Við þýðingarferlið var stuðst við aðlagaða
aðferðafræði MAPI-rannsóknastofnunarinnar
í Frakklandi. MAPI-rannsóknastofnunin hefur
einkaleyfi á mælitækjunum og leggur mikla
áherslu á að þýðingaferlið sé framkvæmt í fjórum
skrefum eins og lýst verður hér á eftir (sjá mynd
1). Hafist var handa við þýðingaferlið eftir að leyfi
hafði fengist frá stofnuninni til þýðingarinnar.
að svara spurningalistunum var skráður, sem og athugasemdir
varðandi óskýrleika innihalds, misskilningur varðandi innihald
og merkingu orða, auk athugasemda og ábendinga (þetta
ferli er skref 4b) (de Barros og Alexandre, 2003). Eftir að
forprófuninni var lokið komust þýðendur að samkomulagi um
þriðju drög þýðingarinnar (4c).
Fjóröa skref: Prófarkalestur
Lokaskrefið felst í því að þriðju drög að mælitækjunum (4c)
eru lesin yfir af sérfræðingi, sem er í þessu tilfelli sérfræðingur
í lungnasjúkdómum barna, og prófarkalesin af íslenskufræðingij
(5a). Þegar þessu skrefi er Iokið eru mælitækin tilbúin (5b) til
áreiðanleika- og réttmætisprófunar.
Fyrsta skref: Frumþýðing
Fyrst voru upphaflegu mælitækin (sjá 1. á mynd
1) þýdd af ensku yfir á íslensku af tveimur
hjúkrunarfræðingum (2a og 2b). Þýðendurnir
reyndu að þýða mælitækin í samræmi við
íslenskar málvenjur, en ekki frá orði til orðs.
Auk þess útbjuggu þeir lista yfir mögulegar
útgáfur af þeim setningum og orðum sem þeir
voru í vafa um þýðingu á (Guermazi o.fl.,
2004). Eftir að frumþýðingunni var lokið voru
þýðingar hjúkrunarfræðinganna bornar saman
(2c). Eftir umræður og vangaveltur var komist að
samkomulagi um fyrstu drög (sjá 2d. á mynd 1).
Niðurstöður
Greint verður frá hagnýtingu aðlagaðrar aðferðafræði Mapi-
rannsóknarstofnunar og niðurstöðum þýðingarferlis tveggja
mælitækja úr ensku í íslensku.
Frumþýðing
Þýðendur útbjuggu lista yfir öll þau orð og setningar í
upphaflega mælitækinu sem þeir voru óvissir um hvernig
rétt væri að þýða á íslensku (sjá mynd 1 og töflu 1). ÖIl
vafaatriði tengdust astmaeinkennum og því voru sérfræðingar
í lungnasjúkdómum barna fengnir til aðstoðar til að finna
þau orð og hugtök sem mest eru notuð og skiljast almennt af
íslenskum unglingum með astma.
Annað skref: Bakþýðing
Eftir að fyrstu drögin (2d) voru fullgerð unnu
tveir fræðimenn, annar með BA-gráðu í ensku
og hinn löggiltur skjalaþýðandi á ensku, að því
að þýða mælitækin (2d) af íslensku yfir á ensku
(3a og 3b) án þess að hafa séð ensku útgáfuna
áður. Bakþýðendurnir og hjúkrunarfræðingarnir
sem unnu fyrstu drögin (2d) að mælitækinu
(þ.e. þýddu það af ensku og yfir á íslensku)j
báru svo ensku bakþýðinguna (3a og 3b) samanj
við upprunalega mælitækið (1), eins og það er
útgefið af höfundum, til að meta hvort samræmi
væri í merkingu (þetta vinnuferli er merkt sem
skref 3c á mynd 1) (Torres, Torres, Rodríguezi
og Dennis, 2003). Hjúkrunarfræðingarnir og
bakþýðendurnir ræddu saman og komust í!
framhaldi af því að merkingu spurninganna, sem i
endaði í þróun nýrra draga að mælitækinu (3d),
en þá var mælitækið fyrst tilbúið til forprófunar.
Þriðja skref: Forprófanir
Önnur drög að mælitækjunum (3d) voru
forprófuð (4a) á sjö íslenskum unglingum og
foreldrum þeirra. Þátttakendum var kynntur
tilgangur forprófunarinnar. Tíminn sem það tók
Tafla 1.
Listi yfir orð og setningar sem þýðendur voru óvissir um
hvernig réttast væri að þýða.
i Upprunalega útgáfan Unglingar (foreldrar) Tillögur að íslenskri þýðingu
My ehest hurts or feels tight Verkur eöa herpingur i brjóstkassanum*
(Pain or tightness in his or her chest) Verkur eöa þyngsli fyrir brjósti
I feel wheezy (Feeling wheezy) Hvæsandi öndun* Hvæsandi útöndun Ýlandi öndun/útöndun Lengd útöndun
I get out of breath (Getting out of Andnauö*
breath) Andþrengsli Andstuttur
‘Tillögur sem valdar voru fyrir fyrstu drög (2d).
Erfiðast var að finna íslenska þýðingu á enska orðinu
„wheezing", þar sem látbragð og hljóðlíking er mjög oft notuð
í stað orða til að lýsa ástandinu. Þá var almennt samkomulag
um það að „hvæsandi öndun'1 væri það sem unglingar og
foreldrar skildu og notuðu helst, en til frekari skýringar voru
„pípandi útöndun" og „ýlandi útöndun" höfð í sviga. Eftir að
isamkomulag hafði náðst um þessi sértæku orð var samræmi
á milli þýðinga hjúkrunarfræðinganna (2a og 2b) nokkuð
gott og var fullkomið samræmi í 17 spurningum af 28 í
Tímarit hjúkrunarfræöinga 3. tbl. 81. árg. 2005