Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2006, Blaðsíða 25

RITRYND GREIN
sjálfsögðum hlut. Heimsóknir aðstandenda leyna sér ekki á
hjúkrunarheimilum en hins vegar má telja að formgerð þeirra
hafi um margt verið hulin. Niðurstöður þessarar rannsóknar
gera m.a. formgerð heimsókna sýniiega en hún skapar
ákveðinn grunn til þess að viðhalda fjölskyldutengslum eftir að
aldraður fjölskyldumeðlimur hefur flutst á hjúkrunarheimili og
endurspeglar merkingu heimsókna fyrir fjölskylduna.
Niðurstöðurnar sýna jafnframt að það er undir aðstandendum
sjálfum komið að „læra að koma í heimsókn" og skapa
heimsóknum sínum formgerð. Þátttakendur í rannsókninni voru
„fyrirmyndaraðstandendur" sem gátu miðlað þeim lærdómi
sem þeir höfðu dregið af reynslu sinni af heimsóknum á
hjúkrunarheimili. Spurningin er hvort slíkur iærdómur geti
ekki komið öðrum til góða og hvort ekki megi kenna fleiri
aðstandendum að koma í heimsókn á hjúkrunarheimili með því
að styðja við þá og leiðbeina þeim. Aðstandendur kunna að
þurfa á leiðbeiningum að halda við að skipuleggja heimsóknir
sínar, setja niður heppilega tilhögun og finna eitthvað við að
vera á meðan á heimsókn stendur. Aðstæður aðstandenda
geta þó verið misjafnar, fólk á sér vissulega mismunandi sögu
saman og fjölskyldubönd eru margháttuð og allt hefur þetta
áhrif á forsendur viðkomandi til heimsókna og viðhorf hans til
afskipta starfsfóiks í þeim efnum.
En það þarf að vera fastur liður við móttöku nýs íbúa
á hjúkrunarheimili að hjúkrunarfræðingur ræði við nánasta
aðstandanda um hvernig fjölskylduböndunum sé háttað,
sögu þeirra saman og kanni afstöðu hans og aðstæður til
þess að hlúa að tengslunum við hinn aldraða eftir flutninginn
á hjúkrunarheimilið. Þá skiptir máli að leggja áherslu á þátt
aðstandenda við að bæta líðan íbúa á hjúkrunarheimilinu
og ræða um skipulag heimsókna, ýmsa möguleika til að
haga heimsóknum, hvað sé hægt að hafa á dagskrá og þá
hvað kveðjustundin skiptir miklu máli. í þessu tilliti er gott
að taka upp með fólki hvernig samveru þess með hinum
aldraða hafi verið háttað áður fyrr og hvort mögulegt sé að
heimsóknum sé varið upp á gamla mátann eða að einhverju
leyti eins og vant var að eiga stund saman. Hins vegar er
vert að gæta þess að aðstandendum finnist það ekki kvöð af
hálfu hjúkrunarheimilisins að þeir hafi eitthvert tiltekið form, á
heimsóknum sínum heldur er mikilvægara að aðstandendur fái
þau skilaboð að þeir geti haft „sinn háttinn á“ og það sé alltaf
ánægjulegt að sjá þá í heimsókn, jafnvel í mýflugumynd.
í samræðum við aðstandendur við móttöku nýs íbúa er einnig
mikilvægt að upplýsa aðstandendur vel um daglegan gang á
heimilinu. Til dæmis er æskilegt að völ sé á upplýsingum um
heimilið í bæklingsformi og á vefnum. Eins getur það vissulega
verið gott fyrir aðstandendur að sjá „svart á hvítu“ hvernig dagskrá
ættingjans muni í stórum dráttum ganga fyrir sig á heimilinu, t.d.
getur „stundatafla" með yfirliti yfir dagskrá vikunnar fyrir viðkomandi
heimilismann komið sér vel. Samræður við aðstandendur við
upphaf dvalar hins aldraða getur hjálpað þeim við að koma
formi á heimsóknir sínar og skapað nauðsynlega undirstöðu fyrir
samskipti og samvinnu aðstandenda og starfsfólks við umönnun
hins aldraða. Port (2004) leggur áherslu á að það sé mikilvægt
að komast að því hvað hverri og einni fjölskyldu finnst erfiðast við
heimsóknir á hjúkrunarheimili til þess að stuðla að frekari hlutdeild
hennar í umönnuninni.
Upphaf dvalar á hjúkrunarheimili er þýðingarmikil bæði fyrir hinn
aldraða og fjölskyldu hans. Mynstur heimsókna sem þróast
fyrst eftir að aðstandendur byrja að koma í heimsókn helst
að miklu leyti óbreytt þar til yfir líkur samkvæmt niðurstöðum
rannsóknar Yamamoto-Mitani og samstarfsmanna hennar
(2002). Aðstandendur eru í nýjum aðstæðum við upphaf dvalar
og þá skiptir miklu máli að hjúkrunarfræðingar og samstarfsfólk
þeirra, sjúkraliðar og starfsmenn við aðhlynningu, gefi þeim
hjálpleg leiðarmerki svo þeir viti hvernig þeir eigi að snúa sér
og geti orðið hagvanir í þessum framandi heimi. Þeir þurfa
líka að finna að þeir eru kærkomnir gestir, en kærkomnir
og hagvanir aðstandendur geta síðan orðið starfsfólkinu að
ómældu liði við að hjálpa hinum aldraða íbúa að finna sér stað
í nýjum heimkynnum og njóta þeirra þegar fram líða stundir.
Hins ber þó gæta að meðalaldur íbúa á hjúkrunarheimilum er
hár og var á bilinu 84-86 ár á mismunandi deildum á meðan
á rannsókninni stóð, en hár aldur íbúa gerir það að verkum að
sumir þeirra eiga orðið fáa eða enga nákomna að á lífi og eiga
því litla von á heimsóknum. Þá er það er afar mikilvægt að
starfsfólkið „gefi sig sérstaklega að“ slíkum íbúum og leitist við
að vega upp á móti því sem þeir fara á mis í umönnun náinna
ætttingja.
Lokaorð
í þessari grein hefur verið fjallað um hvernig fjölskyldan tekst
á við flutning nákomins aldraðs ættingja á hjúkrunarheimili
með því að halda áfram að eiga hlut að lífi hans með
heimsóknum sínum á heimilið. Aðstandendur „læra að koma
í heimsókn" á hjúkrunarheimili og það gera þeir með því að
skapa heimsóknum sínum á hjúkrunarheimilið ákveðið form.
Heimsóknir fjölskyldunnar eru reglubundnar og form þeirra,
þ.e. skipulag, tilhögun og dagskrá, býr til undirstöðu fyrir
samveru með hinum aldraða á meðan á heimsókninni stendur
og gefur henni innihald og merkingu. Mikilvægt er að starfsfólk
á hjúkrunarheimilum geri sér að fullu grein fyrir gildi þessarar
formgerðar og þýðingu heimsókna fjölskyldunnar fyrir gæði lífs
á hjúkrunarheimilum.
Heimildir
Allen, J. (1993). Caring work and gender equity in aging soeiety. (J. Allen
og A. Pifer (ritstj.), Women on the front lines: Meeting the challenge ofan
aging Ameríca (bls. 221 -239). Washington: Urban Institute.
Bauer, M. (2006). Collaboration and control: nurses’ oonstructions of the
role of family in nursing home care. Journal ofAdvanced Nursing, 54(1),
45- 52.
Bauer, M., og Nay, R. (2003). Family and staff partnerships in long-term
care: A review of the literature. Journal of Gerontological Nursing, 29(10),
46- 53.
Benner, P. (1994). The tradition and skill of interpretive phenomenology
in studying health, illness, and caring practices. ( P. Benner (ritstj.),
Interpretive phenomenology: Embodiment, caring, and ethics in health
and illness (bls. 99-127). Thousand Oaks, Kaliforníu: Sage.
Benner, P„ Tanner, C.A., og Chesla, C.A. (1996). Expertise in nursing prac-
tice: Caríng, clinical judgement and ethics. New York: Springer.
Bowers, B.J. (1988). Family perception of care in a nursing home. The
Gerontologist, 28, 361 -368.
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 3. tbl. 82. árg. 2006
23