Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2006, Síða 40

Umræða
Algengi þvagleka og mikil bleiunotkun á deildunum, sem teknar
voru fyrir í athuguninni, kom heim og saman við íslenskar og
erlendar niðurstöður (American Journal of Nursing, 2003; Fultz
og Herzog, 1996; Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið,
1995; Lange, 1994; Ouslander og Schnelle, 1995; Snydero.fi,
1998; Sólveig Benjamínsdóttir o.fl., 1991). Þvagleggjanotkun
var mjög takmörkuð og þeir aldrei notaðir í þeim tilgangi að
spara vinnu og draga úr kostnaði eins og erlendir fræðimenn
halda fram að viðgangist enn þann dag í dag (Burke og
Laramie, 2000; Ebersole og Hess, 2001; Johnson, 2002;
Specht, 2005). Þetta vekur upp spurningar um hvort leiða megi
líkur að því að gæði umönnunar á íslenskum hjúkrunarheimilum
séu meiri í þessu tilliti en í löndunum sem þessir höfundar
vísa til. Ólíkt niðurstöðum Harke og Richgels (1992) voru
ekki gerðar þær óraunhæfu kröfur til íbúanna að þeir héldust
algerlega þurrir með atferlismeðferð. Hugsanleg skýring á
þessu ólíka viðhorfi gæti verið meiri formleg menntun íslensku
þátttakendanna. Mikilvægur þáttur í faglegri umönnun er að
meðferðaraðilar kynni sér nýjustu fræðiþekkingu hvers tíma,
nýti sér hana í daglegu starfi og komi henni áleiðis til annarra
starfsmanna (Mueller og Cain, 2002).
Reynt var að bjóða öllum íbúum, sem áttu við þvagleka að
etja, reglubundnar salernisferðir en ekki einungis þeim sem
líklegastir voru til að sýna árangur. Það endurspeglar ríkjandi
viðhorf hjá viðmælendum, sem var að það að bjóða upp á
atferlismeðferðina fól mun meira í sér en að halda íbúum eins
þurrum og kostur var. Árangurinn fólst ekki síður í auknum
lífsgæðum og gaf starfsfólki tækifæri til að fylgjast nánar með
ástandi heimilismanna. Þetta viðhorf er í samræmi við erlendar
niðurstöður Ebersole og Hess, 2001, og Lekan-Rutledge o.fl.,
1998. Það var einnig talið bera vott um góða umönnun að
bjóða upp á reglulegar salernisferðir. Forsenda þess að geta
veitt slíka gæðaumönnun var að þekkja vel til íbúanna en þessi
tengsl milli meðferðarsambands og gæða umönnunar eru í
samræmi við hina kunnu umræðu Tanner o.fl. (1993) og kom
það einnig fram í rannsókn Taunton o.fl. (2005). Þátttakendur
voru því mjög ánægðir með það fyrirkomulag sem tíðkaðist á
deildunum að sjúkraliðar „áttu“ ákveðinn íbúahóp í langan tíma
í senn. Það er þó umhugsunarvert að formlegt mat á þvagleka,
til dæmis með notkun þvaglátaskrár, virtist ekki viðhaft og vera
hluti þess að þekkja vel til íbúanna.
Ólíkt niðurstöðum Harke og Richgels (1992) og Bowers o.fl.
(2000) lögðu þátttakendur harðar að sér þegar vinnuálagið var
mikið svo reglubundnu ferðirnar féllu ekki niður. Þetta gefur
tilefni til vangaveltna um hvort menntun og reynsla starfsfólks
annars vegar og samstarf, stjórnun og skipulag á deild hins
vegar hafi áhrif á þetta vinnulag starfsfólksins. Reglubundnar
salernisferðir að næturlagi voru yfirleitt ekki viðhafðar á þessum
heimilum en ekki er talið ráðlegt að beita atferlismeðferð
að næturlagi vegna þeirrar röskunar sem það hefur á svefn
íbúanna (Ouslander o.fl., 1993). Hins vegar er spurning hvort
ráð væri að koma við aukaferð fyrir þá sem fara snemma í
háttinn, til dæmis í tengslum við innlit og/eða lyfjagjafir fyrir
nóttina. Athyglisvert er að hærra hlutfall hjúkrunarfræðinga og
sjúkraliða á öðru heimilinu virðist hafa dregið úr að starfsmenn
fyndu fyrir auknu álagi út af umönnuninni. Þær niðurstöður
gefa vísbendingar um mikilvægi þess að huga að samsetningu
starfshópsins og eru jafnframt staðfesting á jákvæðum áhrifum
fagmenntunar á þessum vettvangi.
Lokaorð
Hér hefur verið greint frá fræðilegri úttekt á þvagleka aldraðra
og áhersla lögð á atferlismeðferð sem meðferðarúrræði. Fjallað
var um forsendur þess að ná árangri með atferlismeðferð á
hjúkrunarheimilum og sagt frá athugun sem framkvæmd var í
þessu sambandi á tveimur hjúkrunarheimilum hérlendis. Bæta
má þjónustu á hjúkrunarheimilum með því að bjóða þeim
heimilismönnum, sem þjást af þessum heilsufarsvanda, upp á
atferlismeðferð Að mörgu er þó að hyggja ef ná á árangri með
þess háttar meðferð á hjúkrunarheimilum.
Mikilvægt væri að gera umfangsmeiri rannsókn á vettvangi hér
á landi til þess að varpa frekara Ijósi á þá mörgu þætti sem
áhrif hafa á mat og meðferð við þvagleka. Þá er aðkallandi að
skoða betur tengsl mats og meðferðar en það mætti til dæmis
gera með íhlutunarrannsókn. En í niðurstöðum athugunarinnar
kom fram að mat á vandanum á þessum heimilum fór fram
með upplýsingum úr sjúkraskrám og í gegnum „rapport" í stað
þess að framkvæma formlegt mat eins og fræðimenn telja
vænlegast til árangurs.
Heimildir:
Ameriean Journal of Nursing (2003). Disoussion and recommendations:
Overooming barriers to nursing care of people with urinary incontinence:
A two-day discussion generates inspiration and recommendations.
American Journal of Nursing, 103 (fylgirit), bls. 47-53.
Anný Lára Emilsdóttir (2003). Meðferðarúrræði við þvagleka aldraðra á hjúkr-
unarheimilum. Óbirt lokaverkefni til BS-prófs í hjúkrunarfræði við Háskóla
Islands.
Benner, P., Tanner, C.A., og Chesla, C.A. (1996). Expertise in nursing prac-
tice: Caring, clinical judgement and ethics. New York: Springer.
Bowers, B. J., Esmond, S., og Jacobson, N. (2000). The relationship
between staffing and quality in long-term care facilities: Exploring the
views of nurse aides. Journal of Nursing Care Quaiity, 14(4), 55-64.
Brubaker, B. H. (1996). Self-care in nursing home residents. Journal of
Gerontoiogicai Nursing, 22(7), 22-30.
Burke, M. M., og Laramie, J. A. (2000). Primary care of the older adult: A
multidisciplinary approach. St. Louis: Mosby.
Colling, J., Ouslander, J., Hadley, B. J., Eisch, J., og Campbell, E. (1992).
The effects of patterned urge-response toiletting (PURT) on urinary
incontinence among nursing home residents. Journal of the American
Geriatrics Society, 40, 135-141.
Colling, J. (1996). Noninvasive techniques to manage urinary incontinence
among care-dependent persons. Journal of Wound, Ostomy and
Continence Nursing, 23, 302-308.
Ebersole, P., og Hess, P. (2001). Geriatric nursing and healthy aging. St.
Louis: Mosby.
Fultz, N. H., og Herzog, A. R. (1996). Epidemiology of urinary symptoms in
the geriatric population. Urologic Clinics of North Ameríca, 23, 1-10.
Harke, J. M., og Richgels, K. (1992). Barriers to implementing a continence
program in nursing homes. Clinical Nursing fíesearch, 1(2), 158-168.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið. (1995). Daglegt líf á hjúkrunar-
heimili: Heilsufar og hjúkrunarþörf ibúa á öldrunarstofnunum 1994 (rit 2).
Reykjavík: Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið.
Hendric Health System (2002). Urinary incontinence. Sótt 13. mars 2003
á vefsetur Hendric Health System: http://www.hendriokhealth.org/
healthy/001430.htm.
38
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 3. tbl. 82. árg. 2006