Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2006, Blaðsíða 54

'IÐHORF TIL OG
IÐ GEÐSJÚKA
\F AÐ BREYTAST11
Flestum ber saman um að auka þurfi þjónustu við geðsjúka og fjölskyldur þeirra.
Hér segir hjúkrunarfræðingur frá reynslu sinni af því að eiga barn sem hefur
greinst með geðsjúkdóm og búa úti á landi þar sem skortur er á uppbyggjandi
faglegri aðstoð frá heilbrigðisþjónustunni og áhrif þessara aðstæðna á líðan
barnsins og fjölskyldunnar.
- Hvernig komu erfiðleikar barnsins þíns
fyrst fram og hvernig brugðust þið við
þeim?
„Það er í raun erfitt að segja það í fáum
orðum því sagt er að ýmislegt geti
orsakað geðsjúkdóma. Erfðir eiga þar
stóran þátt og hvað geðsjúkdóma varðar
aukast einkennin í mörgum tilfellum vegna
breytinga á líkamsstarfsemi eins og við
kynþroska, við einhvers konar áföll, missi
eða vegna langvarandi streitu. í tilfelli dóttur
minnar er það sambland af þessu öllu.
Það fór að bera á fyrstu einkennum þegar
hún þríbrotnaði á handlegg í skíðaferðalagi
um 11 ára aldur. Fram að þeim tíma
hafði þessi fjörlegi íþróttastrumpur verið
félagslega virkur í flestum íþróttagreinum
með góðum árangri og nám í skóla var með
hefðbundnum hætti. Beinið greri skakkt og
brjóta þurfti það upp og gifsa á ný. Þetta
ár var mjög afdrifaríkt því á þessu ári sem
hún stundaði ekki íþróttir fór félagsleg líðan
hennar að versna. Það má eiginlega segja
að þá hafi orðið mikil breyting á henni, bæði
líkamlega og andlega. Þarna fór að bera á
kvíða og félagsfælni. Erfiðara var að fylgja
vinahópunum eftir og hún hafði ekki sama
kjark og áður og mikill einmanaleiki fylgdi í
kjölfaríð. Að auki átti hún við þvagleka að
stn'ða frá því í bernsku en eftir slysið jókst
hann verulega. Bera fór á störum öðru
hverju í stutta stund og hún var oft úti á
þekju. Hún átti erfiðara að einbeita sér en
áður, hún varð þögul og pirruð, hætti að
borða og svaf lítið. Svona stigmagnaðist
þetta og eitt leiddi af öðru.
Þar sem við búum úti á landi er sérfræði-
þjónusta oft fjarstýrð að miklu leyti í
gegnum heilsugæslulækna. Dóttir mín var
í sambandi við þvagfæralækni fyrir sunnan
og gerðar voru þvagmælingar og -próf. Hún
var sett á lyf sem dugðu ekki. Svona liðu
nokkrir mánuðir. Hún var send til barna- og
unglingageðlæknis á Akureyri sem ræddi
við hana í klukkutíma og setti hana á eina
gerð af geðlyfi vegna þunglyndiseinkenna,
félagsfælni og kvíðaröskunar. Keyra þarf
nokkur hundruð kílómetra til að fara í viðtal
svo að hún var í eftirliti hjá heilsugæslulækni
á staðnum. Hún átti að koma mánaðarlega
í viðtal hjá lækninum en andleg líðan hennar
fór hratt versnandi. Fjölskyldan reyndi allt til
þess að bæta líðan barnsins en það var Ijóst
að við þurftum að fá utanaðkomandi hjálp.
Viðtöl við læknana á heilsugæslustöðinni
dugðu ekki. Enginn sálfræðingur var á
staðnum. Ég leitaði þvítil félagsþjónustunnar
en þar höfðu menn engin úrræði."
- Hvaða áhrif höfðu veikindin á ykkur
foreldrana og aðra fjölskyldumeðlimi?
„Veikindin höfðu óljós keðjuverkandi
áhrif á alla fjölskylduna. Við vorum ekki
undirbúin fyrir þessa skyndilegu breytingu
sem varð, því við vorum öll að ganga í
gegnum tilfinningalega erfiðan tíma án
nokkurs utanaðkomandi stuðnings og
tókum bara einn dag í einu. Þrjú systkini
mín létust, þar af einn bróðir sem var með
geðklofa, svo ég hefði átt að kannast við
einkennin. Besta vinkona mín dó einnig úr
krabbameini og við það missti hún bestu
vinkonu sína sem flutti burt í kjölfar andláts
móðurinnar. Missirinn var mikill og erfitt að
skilgreina þau áhrif sem hann hafði.
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 3. tbl. 82. árg. 2006