Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.08.2006, Blaðsíða 32

Helstu námsaðferðir
Menntun heilbrígðisstarfsfólks hefur fram
tíl þessa svo til eingöngu farið fram
með fyrirlestrum, lestri hvers nemenda,
vinnusmiðjum og umræðufundum.
Námsefnið „Gildi innan heilbrigðis-
þjónustunnar" byggist á vinnu í litlum
hópum og æfingarnar, sem þar fara
fram, stuðla að því að nemendur læri af
reynslunni.
Námsaðferðirnar sem notaðar eru:
1. Hugleiðsla. í náminu læra nemendur
að nota kyrrðarstundir til að læra meira
um hugann og eigin hugsanir. Með
því að nota jákvæðar og friðsamar
hugsanir ná þátttakendur að kyrra
huga sinn og nálgast á þann hátt hina
hljóðu hlið meðvitundar sinnar og ná
þannig að vinna störf sín í ró.
2. Sjónsköpun. Þessiaðferðhefuríförmeð
sér að nemendur læra að nota hugann
til að skapa jákvæðar myndir sem
auðvelda að vinna úr neikvæðri reynslu
fortíðarínnar og þeim tilfinningum sem
fylgja þeim, vonbrigðum og mistökum.
Æfingarnar aðstoða við að byggja upp
sjálfsvirðingu og jákvætt viðhorf.
3. ígrundun. ígrundun er mikið notuð við
þjálfun heilbrigðisstarfsfólks. í því felst
að þátttakendur læra af fyrri reynslu að
skoðaframfarirístarfi, að metaáhyggjur
og fá meiri klínískafærni. ígrundun felur
í sér að þátttakendur horfa á sjálfa sig
hlutlaust eða utan frá þannig að þeir
geti á sem auðveldastan hátt kannað
tilfinningaleg viðbrögð sín. í friðsælu
hugarástandi geta þeir skilið og losað
um ýmsar neikvæðar tilfinningar, svo
sem reiði, kvíða og meðvirkni, og lært
af mistökum sínum.
4. Hlustun. Það er mjög mikilvægur
eiginleiki að hlusta og starfsfólki
heilbrigðisþjónustunnarnauðsynlegtað
temja sér þann eiginleika. Miklu skiptir
að hugleiða hvernig við hlustum; það
getur skipt þá máli sem við hlustum á
ekki síður en þá sem hlusta. Að leggja
rækt við hlustun gerir kröfur til þess að
sá sem hlustar finni innri frið svo hann
geti einbeitt sér að fullu að því sem
sagt er, fordómalaust og með opnu
hjarta.
5. Mat. Líta þarf til margra atriða við
umönnun sjúklinga, samskipta
við starfsfélaga og þegar taka þarf
ákvarðanir sem varða einkalíf
starfsfólks sem og sjúklínga. Mat er
mjög mikilvægt þegarákveðaskal hvað
gagnast best tilteknum einstaklingum
eða hópum og þegar beina þarf sjónum
að þeim hæfileikum sem fyrir hendi
eru, leita lausna í stað þess að einblína
á vandamál eða vekja skömm eða
sektarkennd. Innan heilbrigðiskerfisins
hefur oft verið lögð áhersla á að
kenna gagnrýna hugsun og viðhorf.
Sá eiginleiki er nauðsynlegur varðandi
hina tæknilegu hlið heilbrigðisvísinda
en mat getur aðstoðað við að leggja
áherslu á mikilvægi mannauðs og að
hvetja til samvinnu meðal starfsfólks
og innan starfshópa.
6. Sköpunargáfa. Hún hvetur til að finna
nýjar lausnir. Við beitingu hennar er lögð
áhersla á að hugmyndir koma til okkar
þegar við erum í rólegu hugarástandi
og leggjum fyrirframbundnar hugmyndir
okkar til hliðar. Námsefnið er byggt upp
þannig að það hvetji þátttakendur til
að finna sköpunarmáttinn og hann er
virkjaður með því að teikna, yrkja og
beita sjónsköpun. Leiðbeinendur eru
hvattir til að gera tilraunir með ýmsa
hæfileika til að meta hlutina á skapandi
hátt. Þátttakendur eru hvattir til að taka
þá áhættu að hegða sér á einhvern
hátt sem þeir eru ekki vanir. Aukin
sköpunargáfa og notkun hennar við
lausn vandamála verður jákvæð reynsla
sem viðkomandi getur nýtt sér.
7. Leikur. Það að leika sér hefur í för
með sér að vera tilbúinn til að brjóta
af sér fjötra og komast yfir erfiðleika.
Þótt þátttakendum geti fundist erfitt
að taka þátt í einföldum leikjum til
að byrja með getur reynslan orðið
til þess að fólk tengist á annan hátt
en áður þegar það fær að vera það
sjálft. Léttleiki í umgengni ýtir undir
þolinmæði í hlustun okkar og mýkt í
dómum okkar.
Efnisflokkar námsefnisins
Námsefnið skiptist í sjö þætti:
f. Gildi (Values)
2. Friðsæld (Peace)
3. Jákvæðni (Þositivity)
4. Samhygð - Umhyggja (Compassion)
5. Samvinna (Co-operation)
6. Að meta sjálfan sig (Valuing yourself)
7. Heildræn nálgun heilbrigðisþjónust-
unnar (Spirituality in health care)
Gildi
Þetta námsefni þjálfar okkur í að
skilgreina okkar eigin lífsgildi og þau
gildi er hafa sérstaka þýðingu fyrir
okkur í starfi ínnan heilbrigðiskerfisins.
Námsefnið grundvallast á þeirri hugsun
að fagmennska í starfi endurspeglist ekki
eingöngu í faglegri og klínískri þjálfun og
færni heldur einnig líðan og væntingum
til sjálfs síns, samstarfsmanna, umhverfis
og þeirra sem þjónustunnar njóta.
Friðsæld
Hver er þörfin á að taka fyrir friðsæld
innan heilbrigðískerfisins? Kvíði og áreiti,
sem vekja kvíða, eru áþreifanleg vandamál
innan heilbrigðisþjónustunnar. Áreitin geta
verið í tengslum við að flókin læknisfræðileg
og hjúkrunarfræðileg vandamál, auknar
kröfur í vinnuskilun, ólokin verkefni í
lok vinnudags, ófrágengnar skýrslur er
hrannast upp og þar fram eftir götunum.
Tengsl eru á milli kvíða og heilsu og það
hefur síðan áhrif á heilbrigðisþjónustuna
sem veitt er hverju sinni. Til að hamla gegn
kvíða og áreitum sem valda kvíða innan
heilbrigðisþjónustunnar, þarf að efla með
sér innri friðsæld eða innri kyrrð og ró.
Með markvissri þjálfun er grunnur lagður
að aukinni vellíðan, von, sjálfsvirðingu
og ánægju er endurspeglast síðan í
þeirri þjónustu sem veitt er hverju sinni.
Æfingarnar, er fylgja þessu námsefni, eru
30
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 3. tbl. 82. árg. 2006