Morgunblaðið - 06.04.2017, Blaðsíða 70

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. APRÍL 2017
Sigurður Þorri Gunnarsson
siggi@mbl.is
Mikil breyting hefur orðið á útgáfu
og aðgengi að tónlist það sem af er
21. öldinni. Ólöglegt niðurhal var
stærsta og um leið neikvæðasta
breytingin fyrsta áratuginn en síð-
ustu ár hafa löglegar streymisveitur,
eins og Spotify, gjörbreytt landslag-
inu. Tæplega 60.000 manns eru
greiðandi áskrifendur að Spotify hér
á landi. Þrátt fyrir það virðist íslensk
tónlist eiga erfitt uppdráttar þar, sé
litið til spilunartalna, ásamt því að
rekstrargrundvöllur fyrir íslenskri
útgáfu í dag er mun erfiðari en áður.
Unga fólkið virkara á Spotify
Eiður Arnarsson framkvæmda-
stjóri Félags hljómplötuframleið-
anda segir að þeirra tilfinning sé að
spilun á íslenskri tónlist sé á bilinu
15-18% á Spotify á Íslandi. „Það er í
ekki takt við plötusölu og spilun á
vinsælustu útvarpsstöðvum lands-
ins,“ segir Eiður og bætir við að sú
tala sé líka lægri en sala á íslenskum
hljómplötum fyrir daga almennrar
notkunar internetsins. „Árið 1999,
sem margir telja að sé síðasta árið
áður en netið breytti neyslu fólks á
tónlist, var sala á íslenskum plötum
30% á móti 70% á erlendum,“ segir
Eiður. En hvað veldur? Eiður segir
að einfalda skýringin sé sú að yngri
notendur séu mun virkari á Spotify,
spili mun meira en þeir sem eldri eru
og það hafi alltaf loðað við yngri
neytendur að það sem erlent er heilli
meira. Það endurspeglist líka í því að
þeir íslensku tónlistarmenn sem
hljóta hvað mesta spilun á Spotify
eru einmitt þeir sem eru hvað vin-
sælastir í þessum hópi.
Tekjumyndun hægari og minni
Spotify greiðir höfundum, útgef-
endum og flytjendum gjald sem
leggst út á tæplega eina krónu að
meðaltali fyrir hverja spilun á Ís-
landi, sem gerir það að verkum að á
örmarkaði eins og á Íslandi, verði
tekjuöflun íslenskra tónlistar-
manna hægari og minni en af sölu
hljómplatna. Ágætt dæmi um
breytta tíma er, að notandi sem er
til dæmis aðdáandi Júníusar Mey-
vants þyrfti að spila nýjustu plötu
hans í um hundrað skipti til þess að
jafna út verðmæti plötunnar ef hún
væri keypt út í búð. Tónlistarmenn
fá því mun minna fyrir sinn snúð á
Spotify. „Augljós afleiðing þessa
fyrir íslenska tónlistarbransann er
sú að fjármögnun til að taka upp
nýja íslenska tónlist er orðin rosa-
lega erfið. Það er erfitt að láta
dæmið ganga upp fjárhagslega,“
segir Eiður og bætir við að rekstr-
argrundvöllur fyrir útgáfu nýrrar
íslenskrar tónlistar í dag sé afar
erfiður og að íslensk tónlistar-
útgáfa sé drifin áfram af ástríðu
frekar en hagnaðarvon. Það sem
helst skilar tekjum í dag sé tón-
leikahald. „Það má segja að dæmið
hafi snúist við. Hér áður fyrr gáfu
menn út plötur og fóru svo og héldu
tónleika til þess að styðja við plötu-
söluna. Í dag gefa menn út tónlist
til þess að styðja við mætingu á tón-
leika,“ segir Eiður en bætir við að
plötusala í tengslum við tónleika
hafi aukist, þar kaupi aðdáendur
beint af tónlistarmönnunum en þær
tölur skila sér ekki á opinbera lista
yfir plötusölu þar sem ekki sé um
sölu í gegnum plötuverslanir að
ræða. Eiður nefnir einnig að mikil
umræða sé í tónlistarbransanum
um hvernig áskriftargjöld Spotify
deilist út til tónlistarrétthafanna.
„Ef að þú sem áskrifandi hlustar
t.d. bara á Moses Hightower í heil-
an mánuð myndir þú kannski ætla
að áskriftargjaldið þitt myndi
renna til Moses Hightower og út-
gefanda þeirra. Það er hinsvegar
ekki svo, gjaldið fer í pott sem deil-
ist svo út samkvæmt heildarspilun
allra áskrifenda,“ segir Eiður og
segir að mikill vilji sé meðal tónlist-
armanna að breyta þessu enda sé
þetta fyrirkomulag í eðli sínu
ósanngjarnt.
Fleira jákvætt en neikvætt
Þrátt fyrir þetta segir Eiður að
það sé mun fleira jákvætt með til-
komu streymisveitna eins og Spotify
en neikvætt. Til dæmis hafi ólöglegt
niðurhal minnkað til muna og að
fleiri neytendur greiði fyrir sína tón-
listarnotkun. „Við getum tekið dæmi
um manneskju sem kannski hefur
ekki borgað fyrir tónlist í meira en
áratug og einungis stundað ólöglegt
niðurhal er nú farin að borga um
15.000 kr. á ári fyrir tónlist,“ segir
Eiður en bætir við að stærstur hluti
þeirra peninga endi erlendis, hjá er-
lendum rétthöfum og veitunni sjálfri.
„Það má segja að stór hluti tónlist-
arneyslunnar hafi horfið undir yf-
irborðið eftir síðustu aldamótmeð til-
komu ólöglegs niðurhals en sé nú að
komast aftur upp á mælanlegt yf-
irborð með tilkomu streymisveita.
Það er mjög jákvætt,“ segir Eiður og
bætir við að nú sé enn meiri tónlist
fáanleg en áður þar sem veiturnar
bjóði upp á tónlist sem var jafnvel
orðin með öllu ófáanleg á föstu formi.
Íslensk tónlist á erfitt uppdráttar á Spotify
Streymisveitur á borð við
Spotify eru að bylta tónlist-
arbransanum. Spilun á ís-
lenskri tónlist á Spotify er
aðeins 15 - 18% á Íslandi.
Með breyttu útgáfuformi er
tekjumyndun hægari en
ólölegt niðurhal aftur á móti
minna. Rekstrargrundvöllur
fyrir nýrri íslenskri útgáfu er
verri en áður.
Morgunblaðið/Freyjagylfa
Vinsæll Emmsjé Gauti er einn vinsælasti íslenski tónlistarmaðurinn á Spotify.
AFP
Bylting Spotify hefur bylt tónlistarútgáfu síðustu ár. Hér er Daniel Ek stofnandi og forstjóri fyrirtækisins.
Framkvæmdastjóri Eiður Arn-
arsson, framkvæmdastjóri Félags
hljómplötuframleiðenda.
Sigurður Þorri Gunnarsson
siggi@mbl.is
Það er ljóst að internetið hefur haft víðtæk áhrif á út-
gáfu tónlistar það sem af er 21. öldinni, reyndar eins
og svo margt annað. Fjölmiðlar hafa ekki farið var-
hluta af breytingunum sem fylgja internetinu. Hinir
svokölluðu hefðbundnu miðlar hafa þurft að aðlaga sig
breyttum tímum. Prentið hefur átt undir högg að
sækja með stöðugu upplýsingaflæði internetsins.
Áhorf á sjónvarp hefur einnig breyst, fólk sækir sér
efni ólöglega á internetinu eða horfir á það fyrir
lágar upphæðir í streymisveitum á borð við Net-
flix.
Eini hefðbundni miðilinn sem hefur náð að
halda sér, eða jafnvel að bæta í, er útvarpið.
Dauða þess hefur verið spáð allt frá komu sjón-
varpsins. En útvarp hefur alltaf náð að aðlagast
breyttum tímum. Áður fyrr var eitt út-
varp á heimilinu sem heimilismenn
söfnuðust í kringum á kvöldin. Sjón-
varpið tók svo við því hlutverki en þá
færðist útvarpið í öll herbergi hússins.
Húsmæður hlustuðu á útvarpið í eld-
húsinu og krakkar tóku upp vinsæl-
ustu lögin inni í herberginu sínu. Út-
varp varð síðan dyggur ferðafélagi
fólks með tilkomu þess í bíla.
Nú eru það streymisveitur á borð
við Spotify sem eru taldar helsta ógn útvarps en
þeirra áhrifa virðist ekki gæta enn sem komið er. Fólk
leitar fyrst til útvarps til þess að heyra nýja tónlist og
þefar hana síðan uppi á streymisveitunum. Það sem
útvarpið hefur framyfir streymisveiturnar, og er í
raun sterkasta vopn þess, er persónuleikinn.
Útvarp er góður félagi, þar er alltaf einhver að
tala við þig og það er svo mannlegt að vilja hafa teng-
ingu við annað fólk. Samkvæmt hlustunarmælingum
hlusta um 90% landsmanna á útvarp í hverri viku og
eru þær tölur í samræmi við hlustun í nágranna-
löndum okkar. Einhvern veginn hefur útvarp
náð að halda sjó á meðan aðrir miðlar hafa átt
undir högg að sækja og lykillinn að því er
hversu meðfærilegur miðill það er. Það aðlag-
ast breyttum tímum og smýgur auðveldlega
inn í hin ýmsu tæki. Í dag erum við með út-
varp í sjónvarpinu, símanum, tölvunni,
spjaldtölvunni o.s.frv. Það er alls
staðar hægt að hlusta á útvarp og
hægt að gera nánast hvað sem er
meðan þú ert að því. Hvort sem
það er að skrifa pistil í Morg-
unblaðið, hlaupa, elda, keyra
eða mála vegg. Það er gleðilegt
að sjá hversu styrkum fótum út-
varp stendur, en þó þarf alltaf
að vera á tánum, horfa til fram-
tíðar og aðlagast breyttum tímum.
Útvarpið stenst tímans tönn
ÞÚ FINNUR ALLT Á FINNA.IS