Skírnir - 01.09.2014, Blaðsíða 79

303mömmur, ömmur, dætur
stöðugleika sem börn þrá og situr uppi drykkfelld og ósátt á
miðjum aldri eftir að hafa ekkert gert með alla sína lífsreynslu,
menntun í Frakklandi og aðbúnað sem hefði átt að skapa fyrir-
myndarmenntakonu. Þess í stað reykir og drekkur móðirin á litlum
bóndabæ og fer með margs konar speki um konur og karla, kven-
réttindi og sjálfstæði kvenna.
Andstæða móðurinnar, en líka vinkona hennar, er Gudda sem er
eldri og fór í ástandið á sínum tíma, „of sjálfstæð til að geta leyft sér
þann munað að gaspra um sjálfstæði og réttindi kvenna. Fjölskylda
hennar var svo óánægð þegar hún fór frá Íslandi að henni var ill-
mögulegt að snúa aftur. Hún var komin til Ameríku. Og hvort sem
henni líkaði betur eða verr, þá varð hún að spjara sig í þessu ókunn-
uga landi“ (13). Þrátt fyrir allt tal um sjálfstæði kvenna eru bæði
móðirin og Didda ráðalausar gagnvart veruleikanum; Diddu finnst
hún bera ábyrgð á móður sinni — hún treystir sér varla til að fara í
skóla því að þá þyrfti hún að „skilja mömmu eftir“ (111) — en að
lokum fara þær mæðgur saman suður. Og þó að Didda sé ákveðin
að láta ekki lengur stjórna sér eins og strengjabrúðu er lesandinn
ekki eins viss.
Eins og áður segir má greina ýmis minni í Stjórnlausri lukku sem
fjallað er um á dýpri hátt í síðari verkum Auðar. Í forgrunni er
barnið sem misst hefur traust á foreldrum sínum og þar er gjarnan
um að ræða mæður og dætur, en um leið elskar það foreldrana um-
fram allt og finnur tilganginn einna helst í því að eignast ný börn og
bæta þá jafnvel fyrir allt það sem áður hefur farið úrskeiðis.
Næsta bók Auðar kallast Annað líf (2000). Hér liggur sjónar-
hornið hjá verkamanninum Guðmundi Jónssyni — þetta er eina
skáldsaga Auðar þar sem sjónarhornið liggur hjá karlmanni — sem
tekur við tælenskri konu, Napassorn, fyrir þrýsting vinar síns,
Bjössa, en þeir vinna saman í beitningaskúr. Hann er 54 ára en Na-
passorn er 20 ára og því aðskilja þau bæði áratugir og heimsálfur.
Guðmundur hefur aldrei verið við kvenmann kenndur en Napas-
sorn hefur unnið sem vændiskona, Guðmundur borðar þjóðlegan
mat en Napassorn borðar ekki kjöt, Guðmundur drekkur kaffi en
Napassorn te, hann reykir pípu en hún hass. Sagan lýsir tilraunum
skírnir
Skírnir Haust 2014 umbrot.qxp_Layout 1 6.10.2014 13:19 Page 303