Skírnir - 01.09.2014, Blaðsíða 119

343staða íslands …
hefðu Íslendingar viljað taka þátt í slíkum aðgerðum með borgara-
legu framlagi. Það væri einnig í samræmi við sögulega reynslu af
norrænni samvinnu á sviði friðargæslu í kalda stríðinu og eftir að því
lauk. Í ljósi þess að hernaðarmikilvægi Íslands minnkaði til muna
eftir að kalda stríðinu lauk ákváðu íslensk stjórnvöld að svara kalli
um aukið framlag á sviði friðargæslu á tíunda áratugnum. Þannig
urðu Íslendingar mun virkari í NATO en á kaldastríðstímanum.
Hér má nefna flugvallarverkefni í Kosovo og Afganistan. Forsenda
þess var stofnun Íslensku friðargæslunnar árið 2001 á vegum utan-
ríkisráðuneytisins („Þátttaka Íslands í alþjóðlegri friðargæslu“
2000).
Sú stefna að taka þátt í slíkum aðgerðum undir forystu alþjóða -
stofnana var í samræmi við útvíkkun öryggishugtaksins með því
að einskorða það ekki við hernað, heldur láta það einnig taka til
þjóðernisátaka, friðargæslu og umhverfisöryggis. Með því að
senda lögreglumenn, heilbrigðisstarfsfólk og kynjasérfræðinga til
starfa í fyrrverandi Júgóslavíu á tíunda áratugnum vildu íslensk
stjórnvöld leggja meira af mörkum en aðeins landsvæði til banda-
laga eins og NATO og auka framlag sitt til annarra svæðisbund-
inna stofnana og alþjóðastofnana eins og ESB og Sameinuðu
þjóð anna. Íslendingar unnu oft náið með öðrum Norðurlanda -
þjóðum, eins og t.d. í Bosníu og á Sri Lanka. Þegar ákveðið var á
vettvangi NORDEFCO árið 2012 að koma upp flota af herflutn-
ingavélum töldu íslensk stjórnvöld að vélarnar gætu kom ið að
notum þar sem Íslendingar væru við störf í alþjóðaverkefnum. Það
eru hins vegar litlar líkur á því að Íslendingar muni taka virkan
þátt í borgaralegum friðargæsluverkefnum á næstu árum. Eftir
hrunið hafa útgjöld til málaflokksins verið skorin mjög niður.
Hlutverk Íslands í alþjóð legum aðgerðum er nú aðallega bundið
við að senda starfsmenn til starfa við alþjóðastofnanir. Í stað þátt-
töku í alþjóðlegum friðargæsluverkefnum, sem var mjög fyrir-
ferðarmikil eftir aldamótin, er aðaláherslan nú á norðurslóðir.
Samvinna Norðurlandanna á því sviði fellur vel að þeirri land -
fræði legu, pólitísku orðræðu.
skírnir
Skírnir Haust 2014 umbrot.qxp_Layout 1 6.10.2014 13:19 Page 343