Skírnir - 01.09.2014, Blaðsíða 171

395upprisa guðrúnar ketilsdóttur
vistum sínum og gat stundað vöruskipti þegar nauðsyn bar til. Þær
litlu eignir sem hún hafði nurlað saman hafa því verið ákaflega mikil-
vægar fyrir sjálfstæði hennar og frelsi. Heilum sex sinnum minnist
hún á ærnar og gimbrarnar sínar og oft á aðrar eigur með setningum
eins og: „Ég átti fimm kistur, þar var meira í þeim en myrkrið tómt“
og „… átti ég þá súrtunnu um haustið og margt þar niðrí“ og gaf
„séra Hallgrími margan brennivínsdropa og hafði sjö á bakinu“.9
Þá hafði hún komið sér upp dýrmætum klæðnaði því hún brúkaði
á sínum bestu árum „vænan fald og rauðan silkiklút um höfuðið og
borðalagða hempu yfir um þverar herðarnar“ — sem þótti vænn
klæðnaður. Í vistunum leggur hún með sér kindur („Golmóótta
gimbrin var allt í öllu“) og hafði oft ráð á að verða sér sjálf úti um
mat þegar illa áraði hjá húsbændum hennar. Til dæmis segir hún frá
því hvernig hún kemst yfir skammrif með vöruskiptum.
Athyglisvert er í ekki lengri sögu að svo oft sem þrisvar sinnum
greinir hún frá því að hún hafi þurft að verjast kynferðislegri áreitni.
„Þorsteinn vildi fá mig til fylgilags en ég beit af mér. Guðmundur í
Hamarkoti vildi það einnig en ég var ráðvandari en svo að ég lægi
undir hverjum sem hafa vildi.“ „Reið ég þá í bað og maður með
mér. Þegar hann sá mig bera vildi hann fá mig til fylgilags en ég
varðist brynju búin og lét hann ekki fá það.“ Þarna undirstrikar
Guðrún að hún ver sig fyrir árásum og áreitni. Enda segir hún líka
skilið við Illuga þegar hann hafði sólundað öllum eigum hennar, en
þær voru samkvæmt lögum allar skráðar á hans nafn þegar þau
gengu í hjónaband.
Í ævisögu sinni áréttar Guðrún því á margvíslegan hátt hvernig
henni tekst að koma sér upp eignum, halda sjálfstæði sínu og verj-
ast áreitni með kjarki og þor. Það segir nokkuð um þá mynd sem
hún vill gefa af sér að hún segir hvergi frá verulegum ósigrum eða
niðurlægingu gagnvart yfirvaldi, húsbændum eða karlmönnum.
Sögurnar eru allar þannig að hún kemur vel út úr þeim, þær styðja
allar við þessa mynd af henni sem duglegri og kjarkaðri konu —
mynd sigurvegarans.
skírnir
9 Þarna á hún líklega við sjö ýsubönd sem borin voru á bakinu, sbr. Jónas Rafnar
1929–1931b: 77.
Skírnir Haust 2014 umbrot.qxp_Layout 1 6.10.2014 13:19 Page 395