Skírnir - 01.09.2014, Blaðsíða 81

305mömmur, ömmur, dætur
En mamma Klöru hafði þarna fundið tilgang þótt ekki reyndist
hann endingargóður: „Allt í einu hafði hún fundið ástæðu fyrir til-
veru sinni. Að eiga barn. Og svo börn. Fjölskyldu. Sú ástæða reynd-
ist vera hjóm eitt“ (130).
Sögur Auðar einkennast af skarpri þjóðfélagsrýni og í Fólkinu í
kjallaranum snýst sú gagnrýni um neyslusamfélagið; Klara á bágt með
að velja eina tegund þvottaefnis umfram aðra í þeim gnægtum sem
fylla allar hillur íslenskra stórverslana. Neyslan skapar fullkominn
ramma, fullkominn lífsstíl eins og gjarnan má lesa um í svokölluðum
glanstímaritum (þar sem höfundurinn Auður Jónsdóttir starfaði um
tíma og kemur fram í leikþættinum sem vitnað var til hér í upphafi) en
hún skapar ekki líf. Neyslan er hins vegar einkenni á hinu póstmód-
erníska síðkapítalíska samfélagi þar sem hugmyndafræðin um sam-
félag hefur hörfað fyrir hugmyndum um val einstaklingsins og
brotakennda tilveru þar sem nánast allt er einnota og tímabundið. Því
að Klara — og raunar aðrar kvenhetjur í sögum Auðar — er í leit að
tilgangi, einhverju varanlegu. Sú leit er hins vegar ekki auðveld eða
einföld því þegar tilgangurinn sýnir sig vakna aðrar og flóknari spurn-
ingar: Það sem veitir lífinu fyllingu getur líka flækt lífið.
Klara er gott dæmi um meðvirka konu sem reynir að þóknast
öllum, bæði Svenna og fjölskyldu sinni. Hún er sífellt með áhyggjur
af öllu í kringum sig, grætur þegar hún sér fréttir af stríði og átökum
og lifir í stöðugum kvíða um ástand heimsins. Kvíðinn er sá hluti
hennar sem spratt fram „á tíunda ári þegar meðvitund um framtíð
og fortíð tók að spretta á sama hraða og spírulegir fæturnir“ (176).
Ófær um að skilja fortíðina eftir líður Klara áfram í gegnum
kvöldið, úti á þekju í samskiptum sínum við Svenna og gestina en
hugsar þeim mun meira um fortíðina og um kjallarann þar sem
reiðhjólin eru geymd og þar sem köngulær leynast og kannski rott -
ur (183). Kjallarinn hýsir líka nágrannann ógurlega, Barða, sem
grillar og hlustar á Metallicu og sýpur bjór (27), táknrænn fyrir
skuggahliðar tilverunnar, áfengissýki, einmanaleika og horfna vini.
En í sögulok kemur í ljós að ógæfukonan, sem hefur stundum heim-
sótt Barða á nóttunni, reynist vera gamla vinkonan, Fjóla, sem
ætlaði að finna lukkuna með réttum karlmanni. Ofan í þennan kjall-
ara þorir Klara vart að hætta sér en þangað fer hún að lokum:
skírnir
Skírnir Haust 2014 umbrot.qxp_Layout 1 6.10.2014 13:19 Page 305