Skírnir - 01.09.2014, Blaðsíða 141

365snorri í odda
ingin er hvort Gissur Hallsson muni ekki hafa kynnst þessum hrær-
ingum. Hann hafði oft farið utan, var í Róm og Bár (Bari) á Ítalíu
og var að sögn víða kunnugur um Suðurlönd (í Suður-Evrópu).
Hann samdi rit á latínu, um ferðir sínar, það nefndist Flos pere -
grinationis eða Ferðablóm og er glatað. Hann hafði hlotið frama í
Noregi, var stallari Sigurðar konungs munns og þar með einn af
helstu embættismönnum hans (Sturlunga saga I 1946: 60; Hungr-
vaka 2002: 35). Það var farið að huga að stofnun erkibiskupsstóls í
Noregi og þótti e.t.v. heppilegt að njóta krafta manns með bak-
grunn Gissurar. Forn réttur og nýr, lög og lagaskýringar gat allt
fært aukin völd. Í tíð Gissurar sem lögsögumanns (1181–1202) voru
sett lög um mál og vog (stikumál, lög um pundara) og fjárleigur og
loks var sett fjárlag í héraði hans (Jón Sigurðsson 1886: 26). Hér
gætir viðleitni til að koma á samræmi og hafa eftirlit. Efling lögfræði
tengdist líka vaxandi notkun skriftar og skjalagerð og gat þetta
orðið baráttutæki í pólitískum átökum. Ný viðhorf og nýr laga-
skilningur bárust með rómverskum rétti og hefur verið bent á rök
þess að slíkra rómverskra lagaáhrifa kunni að hafa gætt í lagasetn-
ingu hérlendis þegar fyrir 1200.10
Snorri fór til Noregs 1218 og lét þá af starfi lögsögumanns.
Hann hafði undirbúið Noregsförina alllengi og er freistandi að líta
svo á að starf lögsögumanns 1215–18 hafi verið liður í undirbún-
ingnum. Færð hafa verið rök fyrir því að Snorri hafi þekkt til í
kirkjurétti (kanónískum rétti) enda komið í hans hlut að hrinda í
framkvæmd hérlendis atriðum sem samþykkt voru á Lateran þing -
inu í Róm 1215 (Torfi H. Tulinius 1996: 31 40). Slík þekking kemur
ekki á óvart þegar litið er til námsdvalar biskupanna Þorláks Þór-
hallssonar í París og Lincoln og Páls Jónssonar einhvers staðar á
Englandi. Gat Snorri fengist við slík verkefni án þess að vera vel
menntaður prestur eða djákni? Forverar hans í starfi voru Gissur
djákni, Hallur prestur (1203–9) og Styrmir prestur (1210–14). Góð
klerkleg menntun hefur kannski þótt eðlileg fyrir lögsögumenn
vegna þess að kirkjan var í sókn og kirkjuvaldsstefnunnar gætti. Það
skírnir
10 Sveinbjörn Rafnsson 1977: 720 732. Enn fremur, Sveinbjörn Rafnsson 1990:
131 148. Sjá hins vegar Gunnar Karlsson 2004: 34 39.
Skírnir Haust 2014 umbrot.qxp_Layout 1 6.10.2014 13:19 Page 365