Skírnir - 01.04.2014, Blaðsíða 106

104 KRISTÍN LOFTSDÓTTIR OG MÁR W. MIXA SKÍRNIR
þeirra samhliða áherslu á þjóðerni Islendinga sem áhrifaþátt í vel-
gengni banka og íslenskra fjárfesta. Það er sérlega áhugavert hvernig
í umræðu fjölmiðla á þessum tíma, bæði í orðum blaðamannanna
sjálfra og viðtölum við forkólfa viðskiptalífs og banka, má sjá sí-
endurtekna vísun til „okkar“ Islendinga; velgengnin erlendis verður
þannig hluti af „okkar“ velgengi ásamt því að vera sprottin af sér-
stökum þjóðareinkennum „okkar“. Tilvísun í landnámsarfleifð Is-
lands og víkinga var sérlega mikilvæg þegar vísað var í vöruhús
minninganna, en þó má benda á að í íslenskum námsbókum frá
byrjun 20. aldar er frekar vísað til landnámsmanna en víkinga
(Kristín Loftsdóttir 2009: 121). Ræða forseta Islands, Ólafs Ragn-
ars Grímssonar, hjá Sagnfræðingafélagi Islands árið 2006 endur-
speglar skýrt hvernig árangur íslenskra fjárfesta erlendis var tengdur
við landnámsarfleifð Islendinga, en þessir fjárfestar voru í flestum til-
fellum annaðhvort bankarnir sjálfir eða félög studd af þeim. Að
sögn forsetans var landnámsöldin á ákveðinn hátt „upphafið að
þessu öllu saman“ og „fólk sem hingað kom var hluti af menning-
arheild sem sótti nýjan efnivið á framandi lendur, hélt í langferðir í
leit að betri tækifærum, bar í brjósti svipaðan útrásaranda og mótað
hefur árangur okkar að undanförnu“ (Ólafur Ragnar Grímsson
2006). Það voru því ekki aðeins dagblöð sem á þessum tíma skír-
skotuðu til landnámsarfleifðar Islands heldur var þessar vísanir
einnig að finna í opinberum gögnum, þar á meðal skýrslu Við-
skiptaráðs þar sem notuð eru hugtök eins og „víkingar" og „strand-
högg“ (Þór Sigfússon og Halldór Benjamín Þorbergsson 2005: 21,
33). Skýrsla nefndar um ímynd Islands, sem forsætisráðherra
skipaði árið 2007, endurspeglar svipaðar hugmyndir með áherslu á
landnámsarfleifðina (Forsætisráðuneytið 2008). I umfjöllun Mark-
aðarins um viðtal við Björgólf Thor Björgólfsson hjá Bloomberg-
viðskiptafréttaveitunni kemur fram að Björgólfur tali um að hlut-
verk sitt sé að vera „könnuður“ („Bloomberg segir sögu ...“ 2006).
Blaðamennirnir sjálfir nota stundum skírskotun í víkinga sem milli-
fyrirsagnir eða sem útskýringu á velgengni einstaklinga sem endur-
speglar vel hversu eðlileg slík tilvísun þótti á þeim tíma (sjá til dæmis
„Viðskiptaárið gert upp“ 2006). Þessi áhersla á landnámsarfleifðina
hélst í hendur við þá útskýringu að velgengni útrásarinnar byggðist