Skírnir - 01.04.2014, Blaðsíða 118

GERHARD SCHREIBER
Magnús Eiríksson
Vanrœktur samtímamaóur S&rens Kierkegaard*
Þær fáu fræðigreinar sem til eru um íslenska guðfræðinginn og
trúarlega rithöfundinn Magnús Eiríksson (1806-1881) hafa ein-
kennst af alhæfingum og ofureinföldunum. Þetta á ekki aðeins við
um guðfræðilega afstöðu Magnúsar, sem almennt hefur verið flokk-
uð sem „skynsemishyggja"* 1, heldur einnig um samband hans við
Soren Kierkegaard (1813-1855), þar sem fullyrt hefur verið að
Magnús hafi „heitið" Kierkegaard „að fylgja honum skilyrðislaust
að málurn" (Garff 2000: 370), og einnig að hann hafi „gefið út margar
bækur undir áhrifum"2 Kierkegaards. Við nánari skoðun virðast
þessar fullyrðingar ekki eiga við rök að styðjast og þarfnast endur-
skoðunar.
I fyrri hluta þessarar greinar verður gefið yfirlit yfir ævi Magn-
úsar og helstu ritverk hans, auk þess sem skilgreining hans á skyn-
semishugtakinu verður lauslega reifuð. I seinni hlutanum verður
varpað ljósi á ritdeilu Kierkegaards og Magnúsar og leitast við að
skýra það skeytingarleysi sem Kierkegaard sýndi Magnúsi.
* Þessi grein er byggð á fyrirlestri mínum „Eiríksson's Relation to Kierkegaard
Reconsidered", sem fluttur var á ráðstefnunni „Kierkegaard’s Philosophical
Psychology: The Sickness unto Death“ sem fram fór í Háskóla Islands, Reykjavík,
22.-24. maí 2013. Ég er afar þakklátur Aðalsteini Garðarssyni fyrir þýðingu grein-
arinnar á íslensku og Sigríði Þorgeirsdóttur fyrir hennar aðstoð við að koma grein-
inni á framfæri. Einnig langar mig að færa Kristian Guttesen þakkir fyrir
frumkvæði að málstofunni um Kierkegaard og Magnús Eiríksson á ráðstefnunni,
en auk okkar tveggja tóku Pétur Pétursson, guðfræðingur, og Páll Valsson, bók-
menntafræðingur, þátt í málstofunni.
1 Sjá t.d., Koch 1954: 322; Thulstrup 2003: 194; sjá einnig Hafsteinn Pjetursson
1901-1902: 120-123.
2 Kierkegaard 1997—2013 (SKS K21): 286 (athugasemd við SKS 21: 302,4 (NB10:
87)).
Skírnir, 188. ár (vor 2014)