Skírnir - 01.04.2014, Qupperneq 211

SKÍRNIR
ADONIS í BAÐKARINU
209
sínar. Báðir áttu rætur sínar að rekja til Parnassus-fjalls, en tónlist
þeirra átti sér ólík viðmið. Á meðan tónlist Apollons fól í sér himn-
eska hrynjandi sem losaði sig úr viðjum efnisheimsins, þá var
hörputónlist Orfeifs rómuð fyrir tengsl hennar við náttúruna: hún
lygndi vötnin og sefaði villidýrin og leiddi þau þannig á veg
siðmenningarinnar og fegurðarinnar. Orfeifur hafði reyndar þegið
hörpu sína og sönglist að gjöf frá Apollon á uppvaxtarárum sínum
í hlíðum Parnassus. Pan átti sitt fasta athvarf í Kóríkuhelli í hlíðum
þessa sama fjalls, en tónlist hans var hins vegar fullkomlega jarð-
bundin, bundin við hljómpípu hans, Syrinx, og fastan jarðbundinn
taktslátt málmgjallanna, sem tengdi alla þá er á heyrðu við jarðneskan
uppruna sinn og harmþrungin örlög hins dauðlega manns.
Þessi guðdómlega ólíkindaþrenning veitir okkur þegar góða
innsýn í ólíkar víddir tónlistarinnar og hvernig hún hefur nálgast
veruleikann út frá ólíkum forsendum á öllum tímum. Getum við
staðsett tónlistina í The Visitors innan þessa „skala“? Það er ekki
auðvelt, en ljóst er að baðvatnið í baðkari söngvarans er ekki silfur-
tært eins og í Castaliu-lind Apollons, heldur gruggað af óhrein-
indum heimsins. Það hefur heldur ekki til að bera þau fyrirheit
vímunnar sem freyðandi vínið fól í sér í hirðsveit Dionysosar og
Pans, þar sem vatnið fékk að víkja fyrir þessari náðargjöf Bakkusar.
Nei, öllu heldur líkist það þeim görótta og blóðlitaða árfarvegi sem
afhoggið og syngjandi höfuð Orfeifs barst með til sjávar, ákallandi
hina horfnu Evridís eftir að Bakkynjurnar höfðu gert það viðskila
við líkamann og rifið hann á hol.
Það er athyglisvert, þegar litið er til þess hvernig myndlistin
sýnir okkur verkan tónlistarinnar og hlutverk hennar, hvað vatnið
kemur þar oft við sögu. Þar eru verk Ragnars og Rafaels engin
undantekning. Tónlistin kemur við sögu á öllum skeiðum listasög-
unnar en aldrei eins og á 16. öld á Italíu þar sem málarinn Tizian
hefur óneitanlega sérstöðu sem hinn djúpskyggni áhrifavaldur.
Kannski getum við nálgast hugmyndaheim Ragnars betur með því
að skyggnast í nokkrar myndir meistarans frá Feneyjum.
Ef við lítum fyrst til Sveitakonsertsins sem hefur verið talið sam-
starfsverkefni Tizians og Giorgione frá árinu 1510 (nú varðveitt í
Louvre-safninu), þá sjáum við þar hvar prúðbúinn hefðarmaður og