Ljósmæðrablaðið - 01.07.2011, Blaðsíða 12

12 Ljósmæðrablaðið • júlí 2011
71,8% verðandi mæðra mjög sammála eða
frekar sammála því að myndbandið sem þær
sáu væri gagnlegt sem undirbúningur fyrir
fæðingu en 65,3% feðra. Langflestir telja
þekkingu leiðbeinanda á efninu góða og
voru 96,1% kvenna og 95,9% karla mjög
sammála eða sammála því. Færni leiðbein-
anda til að miðla upplýsingum var einnig
hátt metin en 90,7% verðandi mæðra voru
mjög sammála því eða sammála, en 85,2%
verðandi feðra. Báðir spurningalistarnir gáfu
þátttakendum kost á að gera athugasemdir
um það sem hefði mátt fara betur. Eftir nám-
skeiðið voru hlutfallslega fleiri konur (34%)
en karlar (24%) (χ 2 5,774 p=0,016) sem
töldu að ýmislegt hefði mátt betur fara á
námskeiðinu. Athugasemdirnar beindust
að aðstöðu sem var til námskeiðahalds svo
sem loftræstingu, stólum o.s.frv., yfirborðs-
kenndum efnistökum, úreltu fræðsluefni og
ýmsum efnisþáttum s.s. umræðu um öndun
og slökun og upplýsingar um nýburann.
Þessi atriði komu fram hjá bæði konum og
körlum. Eftir fæðingu voru athugasemdir frá
45,60% kvennanna en 25,70% karlanna
fannst eitthvað vanta eða vera ábótavant í
tengslum við námskeiðið um undirbúning
fæðingar. Það sem konunum fannst helst
vanta á þeim tímapunkti og athugasemdir
þeirra beindust að var; fræðsla um brjósta-
gjöf og fyrstu dagana eftir fæðingu, öndun
og slökun, bráðatilvik í fæðingu svo sem
bráðakeisaraskurður og myndband af fæð-
ingu sem sýndi á raunsæan hátt gang fæð-
ingarinnar. Feðurnir nefndu sambærilega
þætti en þó var í þeirra athugasemdum meiri
áhersla á umönnun nýburans og einnig
nefndu nokkrir að námskeiðið mætti vera
hnitmiðaðra þar sem efni væri dreift í upp-
hafi tímans og meira svigrúm ætti að gefa til
spurninga og samræðna (mynd 3).
Flestir nýbakaðir foreldrar telja að fæð-
ingarfræðsla eigi að fara fram á hópnám-
skeiði eða 88,29% feðra og 90,68% mæðra
en rúm 70% karla og kvenna telja að sú
fæðingarfræðsla sem nýttist þeim besti hafi
verið fræðslan á hópnámskeiðinu. Þá telja
51,35% mæðra og 66,95% feðra að fæð-
ingarfræðsla eigi að fara fram hjá ljósmóður
í meðgönguvernd en 36,0% feðra og aðeins
27,1% mæðra telja að sú fræðsla sem nýtt-
ist þeim best í fæðingu hafi komið frá ljós-
móðurinni í meðgönguvernd. Á mynd 3 sést
hvaðan þátttakendur fengu þá fræðslu sem
nýttist þeim best í fæðingunni. Þar vekur
athygli hve ólík svör kvenna og karla eru.
Umræður
Óháð hugmyndafræðilegum bakgrunni for-
eldrafræðslunámskeiða þá hefur því verið
velt upp hvort að slík námskeið uppfylli
þarfir þátttakenda eða hvort skipulag þeirra
og innihald sé einvörðungu byggt á því sem
námskeiðshaldarar telja mikilvægt (Gagnon
& Sandall, 2007). Rannsóknin sem hér er
til umfjöllunar er sú fyrsta sinnar tegundar
hér á landi og markmið hennar að skoða
notagildi skipulagðrar foreldrafræðslu frá
sjónarhorni þátttakenda. Styrkleikar rann-
sóknarinnar eru að hún nær bæði til karla
og kvenna og hún lýsir viðhorfum til fræðsl-
unnar á tveimur tímapunktum, þ.e. eftir
þátttöku á námskeiði og svo eftir fæðingu
barns. Veikleikar rannsóknarinnar eru hins
vegar að svörun var lítil, sérstaklega varð-
andi spurningalista tvö. Niðurstöður gefa til
kynna að aðeins hluti þeirra frumbyrja sem
fæða á LSH sæki fræðslu af þessu tagi eða
um þriðjungur. Tölur um hlutfall frumbyrja
sem eru búsettar fyrir utan höfuðborgar-
svæðið en fæða á LSH eru hins vegar ekki
aðgengilegar og því erfitt að álykta um
þetta með vissu. Þó gefa þessar niðurstöður
tilefni til að efla frekar fræðslu til verðandi
foreldra, sérstaklega þeirra sem eiga von á
sínu fyrsta barni. Í rannsókninni voru flestir
þátttakendur á aldrinum 24-34 ára sem
kemur ekki á óvart þar sem flestir þeirra
sem eignast sitt fyrsta barn hér á landi eru
á þessu aldursbili (Hagstofa Íslands, 2009).
Samsetning hópsins að öðru leyti sýnir
að langflestir þátttakenda eru giftir eða í
sambúð en hjá Hagstofu Íslands fengust
þær upplýsingar að 1726 börn fæddust
utan hjónabands hjá konum á aldursbilinu
24-34 ára árið 2008. Ekki er þó hægt að
alhæfa um hjúskaparstöðu þar sem vitað er
að verðandi foreldrar eru oft í sambúð þó
það sé ekki skráð hjá Hagstofunni. Erlendar
rannsóknir benda til að einhleypar mæður
mæti síður á skipulögð foreldrafræðslu-
námskeið þar sem þær óttast fordóma og
að vera dæmdar af heilbrigðisstarfsfólki. Því
eru námskeið stundum þróuð sérstaklega
fæðinguna
Þekking mín á
að breyta um
stellingar í
fæðingu sem
kennt var á
námskeiðinu
nýttist mér vel
r=0,179
p=0,075
r=0,191
p=0,057
r= 0,203
p=0,043

r= 0,187
p=0,064

r= 0,118
p=0,246

Tafla 3. Notkun verkjalyfja/deyfinga í fæðingu
Já hlutfall nei Hlutfall Alls
Petidin 11 16,42 56 83,58 67
Mænurótardeyfing 56 50,00 56 50,0 112
Glaðloft 77 66,38 39 33,62 116
Annað * 23 24,47 71 75,53 94

Mynd 3. Hvaðan fékkst þú þá fræðslu sem nýttist þér best í fæðingunni?

Mynd 3. Hvaðan fékkst þú þá fræðslu sem nýttist þér best í fæðingunni.