Ljósmæðrablaðið - 01.07.2011, Blaðsíða 34

34 Ljósmæðrablaðið • júlí 2011
skárra, örugglega af því að þau sugu alltaf
endann á geirvörtunni og það var skárra
með pumpunni.“
Að upplifa bæði fræðslu og
skort á fræðslu
Mæðurnar töldu að fræðsla um brjóstagjöf
á meðgöngu hefði verið of lítil. Fræðsla og
stuðningur í sængurlegunni fékk jákvæða
umfjöllun. En hefur líklega verið ófullnægj-
andi í ljósi þess að mæðurnar fengu allar
verki í geirvörtur við brjóstagjöf.
Edda sagði: „ Ég fór á námskeið hjá
Heilsuverndarstöðinni og þar var aðeins
farið í þetta (brjóstagjöf), en kannski ekkert
of mikið. “
Þóra sagði: „Mér finnst að það vanti
kennslu um brjóstagjöf á meðgöngunni.“
Edda sagði um sængurleguna: „Mér
fannst ég fá góða þjónustu og vel hugsað
um okkur.“ „Svo voru þær rosalega duglegar
að hjálpa mér að leggja hana á og svara
spurningum.“
Að vita að maður kemst út
úr þessu
Í viðtölunum kom fram mikilvægi þess að
mæðurnar vissu að verkir í geirvörtum við
brjóstagjöf eru í flestum tilvikum byrjunar-
vandamál. Fullvissan um að komast út úr
vandanum studdi mæðurnar í því að halda
brjóstagjöfinni áfram.
Þóra sagði: „Það var búið að segja mér að
þetta tæki nokkra daga og ég vissi að ég var
að gera rétt. Ég trúði því að þetta myndi taka
nokkra daga og svo myndi þetta lagast.“
Vigdís sagði: „Það er líka nauðsynlegt að
vita að maður kemst út úr þessu, ég vissi það,
það var mín sannfæring allan tímann. Það er
líka hjálplegt að vita það, að þetta er svona
tímabil og maður kemst út úr því. Ég efaðist
aldrei um að ég gæti haft barnið á brjósti.“
UmRÆÐUR
Þetta er fyrsta eigindlega rannsóknin á Ís-
landi um reynslu og líðan mæðra sem fá
verki í geirvörtur við brjóstagjöf. Leitast
verður við að svara rannsóknarspurningum
fjórum út frá niðurstöðum rannsóknarinnar
og með tilvísun í fyrri rannsóknir.
1. Hver er reynsla kvenna af því að
vera með verki í geirvörtum við
brjóstagjöf?
Flestar mæður áttu í erfiðleikum með að
leggja börn sín rétt á brjóst. Þessi reynsla
Að finna fyrir
vanmáttarkennd
Sú tilfinning að vera að bregðast barninu
og vera ekki nógu góð móðir kom fram hjá
nokkrum konum, í tengslum við erfiðleika
við brjóstgjöf og að þurfa að hætta brjósta-
gjöf.
Helga sagði: „Ég var alveg í rusli, hafði
ekki hugmynd um að mjólkin ætti ekki eftir
að flæða um, ég vissi ekkert að það væri
eðlilegt að það tæki nokkra daga að koma
brjóstagjöfinni í gang.“
Ingibjörg sagði: „Mér fannst ég ekki
nógu góð mamma, að hann gæti ekki bara
drukkið hjá mér, skilurðu.“

Að vinna sig út úr
vandanum
Mæðurnar sögðu frá mismunandi aðferðum
sem nýttust til þess að vinna sig út úr vand-
anum. Þær voru að leggja barn rétt á brjóst,
að bleyta vörtur fyrir gjöf, nota plastfilmu til
að hlífa geirvörtum milli gjafa, nota mexi-
kanahatt til að hlífa sárum geirvörtum við
brjóstagjöf og mjólka sig til að viðhalda
mjólkurframleiðslu.
Vigdís sagði frá reynslu sinni af notkun
mexikanahatts: „Þá í fyrsta lagi minni sárs-
auki, þannig að álagið dreifist á vörtuna
og það fer meira af vörtunni inn í hettuna,
stærri flötur, ég hafði einhvern veginn aldrei
náð að koma svona miklu holdi uppí barnið,
ég hafði engan veginn náð að láta hana
sjúga þetta mikinn hluta af brjóstinu, sem
að þá minnkaði álagið.“
Helga sagði frá reynslu sinni af notkun
mexikanahatts: „Ég las grein um að þetta
væri svo voðalegt og hættulegt, en ég hef
ekki þá reynslu af þeim. Þeir björguðu mér
alveg sko. Og maður var alveg að fara yfirum
þarna. Nei, ég segi svona, vegna sársauka.“
Þóra sagði frá reynslu sinni af því að
bleyta geirvörtur með vatni fyrir gjöf: „Mér
var bent á að bleyta vörturnar fyrir gjöf, þá
var ekki eins vont þegar hann byrjaði að
sjúga, mér fannst það algjör snilld.“
Soffía sagði frá reynslu sinni af því að
nota plastfilmu til að hlífa geirvörtum milli
brjóstagjafa fyrir núningi frá fötum: „Ég not-
aði „selló“ og það hjálpaði rosalega. “
Þóra sagði: „Það er reyndar mjög þægi-
legt að hafa filmu ef manni er alveg rosa-
lega illt og maður vill ekki að fötin komi við
mann. Þá passar það, þá er það gott.“
Guðrún tvíburamóðir sagði: „En svo fékk
ég brjóstapumpuna sko og það var aðeins
var að drekka og þegar maður var að leggja
á. Ég var bara eitthvað pirruð. Ég svaf ekk-
ert og maður verður bara andlega ómögu-
legur.“
Ingibjörg sagði: „Mér fannst ég ekki vera
nógu góð mamma, að hann gæti ekki bara
drukkið hjá mér, skilurðu. Svo sat ég heima
og grenjaði, að reyna að láta hann drekka
og bara ekkert gekk, mér leið alveg ógeðs-
lega illa sko.“
Að fá áverka á geirvörtur
við brjóstagjöf
Algengustu áverkarnir voru klemmusár.
Einnig var sagt frá blöðrum, sprungum,
fleiðri, hrúðri, þunnri rauðri húð og blæð-
andi sárum. Sárin komu yfirleitt á þriðja degi
og voru oftast viku til tíu daga að gróa.
Soffía sagði: „Ég fékk rosalegar blöðrur
á bæði brjóstin ... þetta hefur verið í svona
viku eftir að ég kom heim að jafna sig.“
Guðrún sagði: „Það blæddi bara úr
brjóstunum á mér ... það var alltaf eins og
hrúður á geirvörtunum.“
Að finna fyrir kvíða
tengdum brjóstagjöf
Kvíði hafði ýmsar birtingarmyndir, kvíði fyrir
því að brjóstagjöf myndi ekki ganga vegna
slæmrar brjóstagjafareynslu og kvíði fyrir að
leggja barn á brjóst vegna verkja.
Erla sagði: „Ég var strax farin að kvíða
fyrir því (brjóstagjöfinni) og ég var búin að
tala um það í mæðraverndinni hvort ég gæti
eitthvað undirbúið mig, ég fékk ekkert út úr
því. “
Birna sagði: „Ég kveið fyrir að leggja þá á
brjóst og svo stífnaði ég alveg, það var ekk-
ert annað að gera og svo slakaði ég á eftir
smá stund.“

Að finna fyrir þreytu tengdri
brjóstagjöf
Foreldrar voru eru mjög þreyttir í sængurleg-
unni og mæðurnar einnig til lengri tíma.
Anna tvíburamóðir sagði: „Við vorum
alveg úrvinda.“
Edda sagði: „Þegar ég var búin að vera
inni í þrjá daga, þá var ég ekkert búin að
sofa, þá tóku þær hana fram eina nótt og ég
fékk bara svefntöflu og fór að sofa.“
Birna tvíburamóðir sagði: „Mér fannst
alveg svakalegur gestagangur (á sængur-
kvennadeildinni), ég grenjaði oft þegar fólk
fór.“