Ljósmæðrablaðið - 01.07.2011, Blaðsíða 38

38 Ljósmæðrablaðið • júlí 2011
Lykilorð: Meðganga, heimilisofbeldi,
makaofbeldi, þolendur heimilisofbeldis,
fyrirbærafræði, viðtöl.
Inngangur
Tilgangur þess hluta rannsóknarinnar
“Heimilisofbeldi á meðgöngu og endranær
frá sjónarhóli kvenna” sem hér er kynntur
er að dýpka þekkingu og auka skilning á
reynslu íslenskra kvenna af mönnum sem
beita þær ofbeldi á heimili sínu. Ofbeldi
gegn konum í nánum samböndum er al-
þjóðlegt vandamál sem hefur skaðleg áhrif
á líf og heilsu fjölmargra kvenna. Hagem-
ann-White, Katenbrink og Rabe (2006)
benda á að samkvæmt skýrslu Mannrétt-
indadómstólsins í Strassburg eru konur sem
verða fyrir slíku ofbeldi í aukinni áhættu
á að missa fóstur, meiri hætta er á fóstur-
skaða, þær verða oftar þungaðar án þess
að vilja það og eru í meiri hættu á að fá
kynsjúkdóma og verða ófrjóar. Algengt er
að konur sem búa við heimilisofbeldi þjáist
af andlegum, líkamlegum og félagslegum
kvillum svo sem langvinnum verkjum, kvíða,
streitu, áráttuhegðun, þunglyndi og átrösk-
unarsjúkdómum eins og offitu, lystarstoli og
lotugræðgi. Þær eru í meiri hættu á að nota
hvers kyns vímuefni, þær eru fimm sinnum
líklegri til að þurfa á geðlæknisþjónustu að
halda og fimm sinnum líklegri til að reyna
sjálfsmorð. Þá eru heilsufarsvandamál sem
tengd eru heimilisofbeldi margvísleg s.s.
marblettir, tognanir, skurðir, afrifur og skert
hreyfigeta (Hegemann-White, Katenbrink &
Rabe, 2006).
Á hverju ári er tilkynnt um ofbeldisverk
sem framin eru innan veggja heimilisins en
talið er að flest slík ofbeldisverk séu aldrei
tilkynnt til lögreglu (Kennedy, Forde, Smith
& Dutton, 1991; Krishnan, Hilbert, VanLeeu-
þær hafi aldrei fengið frið fyrir mönnunum
og að þær hafi stöðugt verið á varðbergi
og hafi aldrei vitað hvað kæmi næst. Menn-
irnir beittu allir ofbeldi þannig að börnin sáu
og heyrðu. Ofbeldið fannst konunum hafa
þann megintilgang að skelfa þær og niður-
lægja. Mikilvægt er að dýpka þekkingu og
skilning á heimilisofbeldi frá sem flestum
sjónarhólum vegna þeirra alvarlegu afleið-
inga sem ofbeldi hefur á þolendur.
Útdráttur
Rannsóknir benda til þess að menn sem beita
ofbeldi á heimili sínu eigi margt sameigin-
legt. Tilgangur þess hluta rannsóknarinnar
“Heimilisofbeldi á meðgöngu og endranær
frá sjónarhóli kvenna” sem hér er kynntur
var að dýpka þekkingu og auka skilning á
reynslu íslenskra kvenna af mönnum sem
beita þær ofbeldi á heimili sínu á meðgöngu
og endranær með áherslu á lýsingu þeirra
á mönnunum og ofbeldi þeirra. Rannsókn-
araðferðin var Vancouver-skólinn í fyrirbæra-
fræði sem hentar vel til að rannsaka mannleg
fyrirbæri. Tekin voru 15 viðtöl við 12 konur
á aldrinum 18-72 ára, meðalaldur þeirra var
37 ½ ár. Í frásögnum kvennanna kom fram
þeirra mat að sex þættir voru öllum ofbeldis-
mönnunum sameiginlegir: skapvonska,
ofur afbrýðissemi, ofur stjórnsemi, ógnandi
hegðun, harkaleg viðbrögð við smámunum
og niðurlæginga þörf. Allir mennirnir beittu
andlegu ofbeldi strax eða mjög stuttu eftir
að samband hófst. Níu mannanna beittu
líkamlegu ofbeldi, sex beittu fjárhagslegu
ofbeldi og átta beittu kynferðisofbeldi í
samböndunum. Flestir beittu að minnsta
kosti tveimur tegundum ofbeldis. Flestir
mennirnir voru alkóhólistar en sumir þurrir.
Þrír notuðu vímuefni og sumir þeirra voru
ekki í fastri vinnu. Konurnar töluðu um að
menn sem skelfa
og niðurlægja
Reynsla íslenskra kvenna af mönnum sem beita þær
ofbeldi á heimili sínu á meðgöngu og endranær
Ástþóra Kristjánsdóttir
ljósmóðir MSc Heilsugæslu
höfuðborgarsvæðisins, Hvammi.
Sigríður Halldórsdóttir
prófessor og deildarformaður framhalds-
námsdeildar Heilbrigðisvísindasviðs
Háskólans á Akureyri.
„Ofbeldi gegn konum er líklega
skammarlegasta mannréttinda-
skerðingin og líklega sú út-
breiddasta. Hún er ekki bundin
landamerkjum, menningu eða
efnahag. Svo lengi sem ofbeldi
gegn konum viðgengst getum
við ekki sagt að við séum að ná
nokkrum árangri í átt að meira
jafnrétti, þróun og frið.“ (Kofi
Annan, 2003, bls. 8).
Rannsókn