Morgunblaðið - 06.09.2018, Qupperneq 20

20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. SEPTEMBER 2018
íslensk
Ný
uppskera
Afgreiðslutímar á www.kronan.is
... hjá okkur
í d
a
g
H
já
bó
nda í gæ
r
...
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Í svari Bjarna Benediktssonar, fjár-
mála- og efnahagsráðherra, við fyr-
irspurn frá Oddnýju G. Harð-
ardóttur um úrvinnslu upplýsinga
um eignir Íslendinga á aflands-
svæðum, sem birt var á vefsíðu Al-
þingis í sumar, kemur fram að nið-
urstöður í rannsóknarskýrslum
Skattrannsóknastjóra ríkisins
(SRS) í þeim málum sem lokið er
rannsókn á, sýna að vanframtaldir
undandregnir skattstofnar nemi alls
um 15 milljörðum kr. Meginhluti
skattstofnsins sé fjármagnstekjur.
SRS hafi lokið rannsókn í alls 89
málum sem tengist svonefndum Pa-
nama-gögnum.
Jafnframt kemur fram í svari
fjármálaráðherra að gjaldabreyt-
ingar Ríkisskattstjóra (RSK) á ár-
unum 2016, 2017 og það sem af sé
árinu 2018 hafi numið samtals 518
milljónum króna hjá þeim aðilum
sem komu fram í þeim gögnum sem
RSK fékk framsend frá SRS.
Enn sem komið er liggi ekki fyrir
hversu mikið muni innheimtast af
þeim fjárhæðum sem nefndar séu.
Almennur tekjuskattur
Í upplýsingunum frá SRS kemur
fram að embættið segir 15 milljarða
króna vera vanframtalinn skatt-
stofn. Í þeim tilvikum þegar um
undandregnar fjármagnstekjur ein-
staklinga er að ræða reiknist fjár-
magnstekjuskattur af þeim tekjum,
en í öðrum tilvikum almennur tekju-
skattur. Þegar um lögaðila er að
ræða teljist tekjurnar til rekstr-
artekna og þar með reiknist al-
mennur tekjuskattur lögaðila af
þeim.
Heimildarmaður Morgunblaðsins
segir ljóst að með endurálagningu,
sektum og dómstólaleiðinni í ein-
hverjum tilvikum, sé ljóst að þegar
séu komnar miklu meiri end-
urheimtur í ríkissjóð, en útlagður
kostnaður var fyrir kaupum á gögn-
unum á sínum tíma. Hann telur
jafnljóst að miklu hærri fjárhæðir
eigi eftir að skila sér í ríkissjóð, með
þeim úrræðum sem SRS, RSK, yf-
irskattanefnd og dómstólar hafi.
Gögnin keypt fyrir 37 milljónir
Í svari ráðherra kemur fram að
mest að umfangi séu þau gögn sem
SRS keypti á árinu 2015 fyrir 37
milljónir króna sem sýndu fram á
raunverulegt eignarhald nokkur
hundruð íslenskra skattþegna í fé-
lögum sem voru á aflandssvæðum.
Nánar tiltekið hafi verið um að ræða
upplýsingar um 585 félög og tengsl
þeirra við nafngreinda Íslendinga.
Í svari ráðherra kemur einnig
fram að fjárheimildir SRS til skatt-
rannsókna voru auknar í kjölfar
hrunsins sem hafi gert SRS kleift að
fjölga starfsfólki. Samkvæmt upp-
lýsingum frá SRS komist embættið
þó ekki yfir að sinna öllum þeim
verkefnum sem embættið teldi
æskilegt að sinna. og sé því málum
forgangsraðað eins og kostur sé.
Hlutur RSK í úrvinnslu um-
ræddra gagna hafi verið með öðrum
hætti enda embættunum ætluð ólík
hlutverk. Embættið hafi verið
styrkt sérstaklega í kjölfar hruns-
ins.
Undanskot
nema um 15
milljörðum
 Rannsókn SRS í 89 málum sem
tengjast Panama-gögnum er lokið
Morgunblaðið/Golli
Undanskot Ljóst þykir að end-
urheimtur verði meiri en kostnaður.
Guðrún Óla Jónsdóttir
gudruno@mbl.is
Fjölnismaðurinn séra Tómas Sæ-
mundsson var eldheitur ættjarðar-
vinur. Hann lék stórt hlutverk í þjóð-
ernisvakningunni sem varð meðal
íslenskra stúdenta í Kaupmanna-
höfn á fjórða og fimmta áratug
nítjándu aldar. Hann ferðaðist um
Evrópu, brennandi í andanum „að
koma í föðurlandi mínu nokkru því til
vegar sem ég hafði séð í hinum sið-
aðri löndum og ég þóttist sannfærð-
ur um að líka gæti þrifist á Íslandi,“
eins og hann segir í Ferðabók sinni.
Ræturnar í þjóðernisvakningu
Laugardaginn 8. september
klukkan 15 ætlar Gunnar Þór
Bjarnason sagnfræðingur að fjalla
um Tómas Sæmundsson, sjálf-
stæðisbaráttuna og fullveldið 1918.
Fyrirlesturinn, sem er sá fjórði og
síðasti í fyrirlestraröðinni Fullveldið
og hlíðin fríða, er haldinn að Kvos-
læk í Fljótshlíð og ber titilinn Tómas
Sæmundsson, sjálfstæðisbaráttan
og fullveldið 1918.
„Ég tek fyrir ræturnar að sjálf-
stæðisbaráttunni, en þær liggja í
þeirri vakningu sem varð meðal ís-
lensku stúdentanna í Kaupmanna-
höfn. Svo ræði ég um Fjölnismenn
og rek aðeins hvernig sjálfstæðis-
baráttan þróaðist og hvernig hug-
myndir manna breyttust allar götur
fram til fullveldisins 1918. En Tómas
er þungamiðjan í fyrirlestrinum þar
sem ég fjalla um hvaða hlutverki
hann gegndi í sjálfstæðisbaráttunni,
eða upphafi hennar.“
Gunnar Þór segist leggja áherslu
á að það hafi ekki verið þannig að Ís-
lendingar hafi heimtað sjálfstæði
strax í byrjun og svo bara hjakkað í
því. „Hugmyndir manna breyttust
og allar aðstæður breyttust á þess-
um tíma. Og Ísland var allt annað
land árið 1918 en það var sjötíu, átta-
tíu árum fyrr, þegar Tómas Sæ-
mundsson var upp á sitt besta.“
Kom miklu í verk
Gunnar Þór segir flesta Íslend-
inga þekkja Tómas fyrir það að hafa
verið einn af Fjölnismönnum sem
gáfu út tímaritið Fjölni og þannig sé
hans minnst í sögubókum. „En hann
var ótrúlega kraftmikill og afkasta-
mikill. Hann skrifaði rit og ferðaðist
mikið, fór til dæmis í langa Evrópu-
reisu, sem var mjög óvanalegt fyrir
Íslendinga á þessum tíma. Hann var
alltaf að fræðast og læra um löndin,
þjóðirnar og menninguna sem hann
ætlaði svo að nýta hér heima; brenn-
andi í andanum um að Íslendingar
færu nú að vakna, taka sig saman og
taka framförum.“
Kom hann þá heim úr þessari
reisu sinni og kveikti í Íslendingum?
„Það er góð spurning“ segir Gunn-
ar Þór og hlær. „Tómas kom ótrú-
lega miklu í verk þrátt fyrir að hafa
ekki verið heill heilsu eftir að heim
var komið. Líklega veiktist hann í
ferðinni og hann lést nokkrum árum
síðar, árið 1841. En hann var alveg
stútfullur af hugmyndum um hvern-
ig best væri að endurvekja Alþingi
og hvernig vekja mætti þjóðina og
hvetja hana til dáða. Hann var svona
eldhugi. Maður hrífst af honum.“
Ljósmynd/Wikipedia
Fullveldi lýst Mannfjöldi við Stjórnarráðshúsið 1. desember 1918 þegar lýst var yfir fullveldi Íslands.
Tómas vildi hvetja
þjóðina til dáða
 Lifði ekki að sjá Ísland verða fullvalda ríki en átti þátt í því
Gunnar Þór
Bjarnason
Tómas
Sæmundsson