Náttúrufræðingurinn - 2017, Síða 9

9
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Viðhorf ferðamanna til raflína á
hálendinu er neikvæðara en viðhorf
þeirra til raflína á láglendi. Þetta á
við um viðhorf allra hópa að undan-
skildum Íslendingum sem búa á
landsbyggðinni en hjá þeim var ekki
marktækur munur á viðhorfi til raf-
lína á hálendi og láglendi (2. tafla).
Marktækur munur var á viðhorfi
til raflína á láglendi milli eftirtalinna
hópa: Íslendingar sem búa á lands-
byggðinni eru neikvæðari gagnvart
þeim en íbúar höfuðborgarsvæð-
isins. Þjóðverjar eru jákvæðari en
flestar aðrar þjóðir. Svisslendingar-
Austurríkismenn og Bretar-Írar eru
einnig jákvæðari en Íslendingar
og Frakkar. Viðhorf svarenda við
Hólaskjól og í Skagafirði er nei-
kvæðara í garð raflína á láglendi
en við Seltún og Hagavatn.
Þjónustusinnar og almennir ferða-
menn eru jákvæðari gagnvart þeim
en náttúrusinnar og eindregn-
ir náttúrusinnar. Dagsgestir eru
neikvæðari gagnvart raflínum á
láglendi en þeir sem gista á svæðun-
um. Þeir sem hafa komið á svæðin
áður eru neikvæðari en þeir sem eru
í sinni fyrstu heimsókn. Þeir sem
koma á svæðin til að upplifa víðerni
eru neikvæðari gagnvart raflínum á
láglendi en þeir sem ekki koma til
að upplifa víðerni.
Marktækur munur var á viðhorfi
til raflína á hálendinu milli eftir-
farandi hópa: Viðhorf karla er nei-
kvæðara en kvenna. Fólk á aldr-
inum 35–44 ára og 55–64 ára eru
neikvæðari en þeir sem eru yngri en
25 ára. Íslendingar eru neikvæðari
gagnvart raflínum á hálendinu
en Þjóðverjar, Bandaríkjamenn og
Kanadamenn. Frakkar eru einnig
neikvæðari en Bandaríkjamenn og
Kanadamenn. Marktækur munur er
eftir ferðamáta. Neikvæðastir í garð
raflína á hálendinu eru þeir sem eru
gangandi, á reiðhjóli, á mótorhjóli/
fjórhjóli eða á hestbaki en vegna
þess hversu fámennir þeir hópar eru
er ekki hægt að sýna fram á mun
milli einstakra hópa. Þeir sem ganga
um svæðin lengur en þrjár klukku-
stundir eru neikvæðari gagnvart
raflínum á hálendinu en þeir sem
ganga skemur en klukkustund.
Ferðamenn við Seltún eru mun
jákvæðari í garð raflína á hálendinu
en svarendur á öllum hinum stöðun-
um. Þjónustusinnar eru jákvæðari
en aðrir hópar viðhorfskvarðans
og almennir ferðamenn eru einnig
jákvæðari en náttúrusinnar og ein-
dregnir náttúrusinnar. Dagsgestir
hafa neikvæðara viðhorf til raflína
á hálendinu en þeir sem gista á
svæðunum. Þeir sem hafa komið
á svæðin áður eru neikvæðari en
þeir sem eru í fyrstu heimsókn sinni.
Þeir sem koma á svæðin til að upp-
lifa víðerni eru neikvæðari gagnvart
raflínum á hálendinu en þeir sem
ekki koma til að upplifa víðerni.
Raflínur frá fyrirhuguðum virkj-
unum á rannsóknarsvæðunum
sjö myndu hafa neikvæð áhrif á
áhuga 62,9–85,9% ferðamanna
á að ferðast um þau (5. mynd).
Raflínur frá jarðvarmavirkjun á
Trölladyngjusvæðinu, Skrokköldu-
og Hágönguvirkjunum nálægt
Nýjadal og Hrafnabjarga- og
Fljótshnjúksvirkjunum í nágrenni
við Aldeyjarfoss myndu hafa
neikvæðust áhrif á ferðamenn.
Jarðvarmavirkjun við Austurengjar,
nálægt Seltúni, þótti síst hafa nei-
kvæð áhrif á áhuga ferðamanna á að
ferðast um svæðið en um þriðjung-
ur telur að raflínurnar hefðu engin
áhrif. Um 63% telja hins vegar að
raflínur frá virkjuninni hefðu nei-
kvæð áhrif á áhuga sinn á að koma
á svæðið.
Einnig var spurt hvað mætti
vera til staðar af ummerkjum um
mannvist án þess að hugtakið víð-
erni og/eða óröskuð náttúra glat-
aði merkingu sinni. Hægt var að
merkja við fleiri en eitt atriði. Um
fjórðungur er þeirrar skoðunar að
engin mannvirki megi vera til stað-
ar. Þau ummerki sem helst þykja
mega vera til staðar eru stígar eftir
göngumenn og sauðfé og fjallaskál-
ar og mörgum þykja göngustígar og
vegslóðar, girðingar og vegir í lagi.
Virkjunarmannvirki þykja almennt
spilla víðernum en miðlunarlón
þó síst. Færri eru þeirrar skoðunar
að vindmyllur, raflínur, fjarskipta-
möstur og virkjanir geti verið til
staðar án þess að það spilli víðern-
ishugmyndinni. Um 7,7% svarenda
telja að raflínur geti verið til staðar á
víðernum (6. mynd).
Þegar athugað er þjóðerni svar-
enda sést að þeir sem helst töldu
raflínur geta verið til staðar á víð-
ernum án þess að spilla þeim voru
Íslendingar (11,0%), Ítalir-Spánverjar
(8,7%) og Norðurlandabúar (8,2%)
en íbúar Benelúx-ríkjanna (4,9%),
Bandaríkjamenn-Kanadamenn
(5,9%) og Tékkar-Slóvakar-Pólverjar
(5,9%) töldu þær síst geta verið til
staðar á víðernum. Hlutfall ferða-
manna sem telja raflínur geta verið
til staðar án þess að spilla víðern-
Mjög óæskilegt
Very inappropriate
Mjög æskilegt
Very appropriate
4. mynd. Æskileg og óæskileg mannvirki að mati ferðamanna. – Appropriate and inapp-
ropriate infrastructure according to tourists.
Fjallaskálar – Mountain huts
Salerni – Toilets
Tjalstæði – Campsites
Óuppbyggðir malarvegir – Gravel roads
Uppbyggðir malarvegir – Built-up gravel roads
Akbrýr yfir vatnsföll – Bridges across rivers
Heilsársvegur – Roads passable year round
Vegir með bundnu slitlagi – Asphalt roads
Gestastofa – Visitor centre
Matsala – Cooked food for sale
Jarðvarmavirkjanir – Geothermal power plants
Bensínstöðvar – Gas stations
Uppistöðulón – Reservoirs
Verslanir/veitingastaðir – Shops/restaurants
Vatnsaflsvirkjanir – Hydro power plants
Vindmyllur – Wind turbines
Fjarskiptamöstur – Radio masts
Raflínur – Transmission lines
Hótel – Hotels