Tímarit Máls og menningar - 01.06.2013, Blaðsíða 138

D ó m a r u m b æ k u r
138 TMM 2013 · 2
sína“ (87). Hér leikur Auður sér að því
að snúa við hugmynd Harolds Bloom
um að bókmenntasagan sé knúin áfram
af ödipusarflækjum og nauðsynlegum
„föðurmorðum“ þar sem ungir (karl-
kyns) höfundar verði að takast á við –
og sigra – eldri (karlkyns) meistara á
bókmenntasviðinu til að marka sér bás á
því hinu sama sviði.7 Þegar dóttirin fer
að skrifa dregur mamma sig í hlé: „Eldri
konan hætti að skrifa. Yngri konan byrj-
aði“ þrátt fyrir að sú eldri sé höfundur
„á kalíber til að skrifa hvern sem er
undir borðið“ (92) að mati þeirrar yngri.
Og á tímabili óttast Eyja að það fari
fyrir sér eins og mömmu: „Hvað ef? Ef
hún endar eins og Mamma. Kona sem
virðist skrifa án nokkurrar áreynslu en
setur skriftir í svo háleitt ljós að hún
skrifar aldrei staf“ (357). En óttinn er
óþarfur því Eyja hefur óskoraðan stuðn-
ing móður sinnar sem hvetur hana til að
áfram: „Skrifaðu allt sem þú þarf að
skrifa“ og „ekki láta neitt stoppa þig lof-
aðu mér því. Allra síst mig“ (365). Með
þennan stuðning á bak við – og for-
mæðranna – eru Eyju allir vegir færir.
Suðupottur skáldskaparins
Óhætt er að segja að form þessarrar
skáldsögu er lausbeislaðra en fyrri
skáldsögur Auðar og ljóst að hún hefur
gefið sér lausari tauminn í flæði frá-
sagnarinnar. Á sama tíma hlýtur það að
vekja eftirtekt hversu öruggum höndum
er hér haldið um alla hina mismunandi
söguþræði, því frásögnin skeiðar á milli
ólíkra sögusviða og ferðast fram og
aftur í tíma. Tíð kaflaskipti með lýsandi
fyrirsögnum halda lesandanum við
efnið þó að í raun sé aldrei erfitt að
fylgja þræði og flakkað sé stöðugt fram
og aftur um tíma og rúm. Frásögnin
hnitar sig um fjóra staði: Vestfirði,
Gljúfrastein, Reykjavík og Svíþjóð og
þau tímasvið bókarinnar sem við dvelj-
um aðallega á eru einnig fjögur: Tími
snjóflóðanna fyrir vestan og sambúðar
Eyju við Garrann (um miðjan níunda
áratuginn); Sumarið í Svíþjóð (seint á
níunda áratugnum), bernska Eyju (átt-
undi áratugurinn) og samtíminn þar
sem Eyja er býr með „framtíðareigin-
manninum“ og ungum syni þeirra. Þessi
mismunandi sögusvið og -tímar fléttast
saman í frásögn sem best er að lýsa sem
ólgandi suðupotti skáldskapar. Hvert
sviðanna hefur að geyma sína eigin sögu
sem jafnframt fléttast, að því er virðist
áreynslulaust, við sögur hinna sviðanna.
Þá úir og grúir líka af smærri einingum,
sögum sem skotið er inn í stærri sög-
urnar, eins og mismunandi krydd í
pottinn. Þetta eru sögur af ýmsu tagi,
húrrandi fyndnar eins og frásögnin af
heimsókn Eyju og systur hennar á
súludansstað og dapurlegar eins og
sagan af unglingsfrænkunni sem kemur
til dvalar á æskuheimili Eyju meðan
móðir hennar heyr sitt dauðastríð.
Ekki er hægt að gera öllum þráðum
sögunnar skil hér en freistandi er að
grípa til orðsins „óður“: Á einu plani er
sagan óður til móður, ömmu og for-
mæðra, á öðru plani er hún óður til
skáldskaparins, á hinu þriðja er hún
óður til litla þorpsins vestur á fjörðum
og þeirra sem þjáðust vegna snjóflóð-
anna. Lýsingin á lífinu þar fyrir flóð er
stórkostleg, þar sem innfæddir og far-
andverkamenn og innflytjendur búa
saman og mannlífið verður litríkt og
áhugavert (sjá 50–52). Þá eru lýsingarnar
á snjóflóðinu, þjáningunni og sorginni
sem fylgdi í kjölfarið ekki síður áhrifa-
ríkar; ekki síst lýsingin á því hvernig
snjóflóðin reka fleyg á milli vinkvenn-
anna, Eyju og stúlkunnar með sjófugls-
augun, því önnur var að vestan og
missti en hin að sunnan og gat ekki
skilið þjáninguna til fulls þótt hún væri
öll af vilja gerð til samlíðunar.