Skessuhorn - 16.12.2015, Blaðsíða 66

MIÐVIKUDAGUR 16. DESEMBER 201566
Hann er fiskimaður af lífi og sál. Vill
ekki gera neitt annað. Þrátt fyrir að
hafa lent í sjávarháska oftar en einu
sinni dregur hafið hann ávallt til sín
aftur. „Ég held ég hafi verið 12 eða
13 ára þegar ég var byrjaður að snigl-
ast í kringum pabba sem er skipstjóri
og útgerðarmaður. Ég var að hjálpa
til við landanir, fá að fara með á sjó-
inn og þess háttar. Pabbi er búinn að
vera sjómaður allt sitt líf og byrjaði að
gera út 1993. Sjálfur fæddist ég 1981
þannig að þá má sjá að ég hafi byrj-
að að skottast í kringum þetta þeg-
ar hann hóf sína útgerð. Svo fór ég á
sjóinn 15 ára gamall. Það var á sumr-
in. Síðan þegar ég varð 17 ára tók
ég við sem skipstjóri á bátnum hans
sem hét Sæbliki. Hann var gerður út
á línuveiðar,“ segir Arnar Laxdal Jó-
hannsson.
Var yngsti
skipstjóri flotans
Pabbinn sem Arnar vísar í er Jóhann
Rúnar Kristinsson, þekkt aflakló til
áratuga frá Rifi á Snæfellsnesi. Sjálf-
ur er Arnar fjölskyldumaður í dag.
Hann býr í Reykjavík ásamt Bryndísi
Ástu Ágústsdóttur eiginkonu sinni og
tveimur börnum, þeim Jóhanni 10
ára og Evítu 5 ára.
Arnar hefur starfað sem skipstjóri á
línubátum frá Snæfellsnesi allt frá 17
ára aldri. „Það var nú eiginlega þann-
ig að yfirvöldin gerðu mistök á sínum
tíma með því að veita mér skipstjórn-
arréttindin. Reglurnar eru þannig að
það má ekki veita fólki undir 18 ára
aldurs réttindi til að stýra báti. En
ég fékk mín réttindi 17 ára gamall.
Það var þá þetta pungapróf svokall-
aða sem gefur réttindi til að stýra bát-
um upp að 11 metra lengd. Síðan var
ég ráðinn í vinnu til að stýra Sæblika
SH. Svo varð einhver málarekstur út
af þessu þegar þeir hjá sýslumannin-
um komust að því að þau hefðu gert
mistök. Það átti að taka réttindin af
mér en þá kom í ljós að það er ekki
hægt að gera það ef búið er á ann-
að borð að veita þau. Þannig varð ég
sennilega einn af yngstu skipstjórum
sem verið hafa í flotanum.“
Hann hefur verið á línutrillum
nánast allar götur síðan. „Ég prófaði
reyndar aðeins 18 – 19 ára gamall að
fara á stóru bátana bæði á net og línu
en fór svo aftur á trillurnar. Ég fór
voða lítið í skóla eftir grunnskólann,
reyndi það aðeins en hélst ekkert við
það. Sjórinn togaði alltaf í mig. Nám-
ið komst aldrei að, ég var alltaf með
hugann við það að fara út og róa. En
stundum sér maður eftir því að hafa
ekki farið meira í skóla.“
Rær fyrir vestan en
býr fyrir sunnan
Í spjallinu við Arnar kemur fram að
hann sé nú reyndar byrjaður að afla
sér frekari menntunar í skipsstjórn.
Hann stefnir á að taka annað stig-
ið í skipstjórnarréttindum. „Það sem
menn hafa kallað fiskimanninn. Mað-
ur tekur þetta svona í rólegheitum og
utanskóla. Þetta er þó aðeins erfiðara
en ég átti von á því ég hef svo tak-
markaðan tíma. Þegar ég er í landi þá
vil ég helst vera með fjölskyldunni,
konunni og börnunum og gera eitt-
hvað með þeim. Þá freistar ekki allt-
af að leggjast yfir skólabækur. Það er
þá helst að maður fari í það á kvöldin
þegar allir eru farnir að sofa. En mað-
ur lætur sig hafa það.“
Arnar býr með fjölskyldu sinni í
Úlfarsárdal í Reykjavík. Þau fluttu
suður fyrir tveimur árum þegar Bryn-
dís fór að sækja sér menntum. „Ég
keyri bara á milli þegar eru landlegur.
Í huganum lít ég bara svo á að þetta
séu aukalega tveir tímar í landstími
eða útstími á bátnum að aka heim eða
að heiman héðan úr Reykjavík. Þeg-
ar maður hugsar það þannig þá er
þetta ekki svo mikið mál. Ég fer allt-
af suður ef við erum stopp í meira
en einn dag. Annars geri ég það ekki
nema ég eigi eitthvað brýnt erindi
syðra. Ég hef gott athvarf heima hjá
pabba og mömmu í Rifi,“ útskýrir
Arnar. „Bryndís hefur verið að læra
bókhald og annað tengt fyrirtækj-
astjórnun. Núna um áramótin byrjar
hún að vinna við bókhaldið í útgerð-
inni hjá foreldrum mínum. Við erum
bæði smám saman að fara meira inn í
reksturinn þar. Síðan gæti alveg far-
ið svo að við flyttum aftur vestur. Við
getum það ef við viljum, erum bæði
uppalin þar. Bryndís er úr Ólafsvík.“
Nýtekinn við Særifinu
„Haustið 2008 hætti ég hjá pabba og
leyfði Fridda litla bróður mínum að
komast aðeins að,“ segir Arnar kank-
vís á svip. Þarna á hann við Friðþjóf
Orra Jóhannsson bróður sinn sem
einnig er skipstjóri. Þeir bræður eru
báðir skipstjórar í dag. „Þarna vor-
um við komnir með línubátinn Sæ-
rif SH. Ég fór sem skipstjóri yfir á
Tryggva Eðvarðs SH sem gerður er
út af Nesver ehf. Ég var með Tryggv-
ann sleitulaust þar til núna 1. nóvem-
ber. Þá sneri ég aftur í heimahagana
og tók við Særifinu á nýjan leik. Frið-
þjófur bróðir hafði verið með það all-
an tímann ásamt pabba en hann er nú
að fara að taka við skipstjórn á línu-
skipinu Faxaborg SH sem KG fisk-
verkun í Rifi er að fá afhent nú þessa
dagana. Það skip hét áður Sólborg
RE og hefur verið í miklum breyting-
um og endurbótum suður í Njarðvík-
um.“
Arnari hefur gengið vel með
Tryggva Eðvarðs og fiskað frábær-
lega. En það er mikil vinna og fjar-
vistir að heiman að vera með svona
bát. Það er róið stíft þegar gefur. Arn-
ar þvertekur þó fyrir að vera orðinn
leiður á sjónum. „Nei, alls ekki. Það
er fullur áhugi enn og ég hef mjög
gaman af þessari vinnu. Hins vegar
myndi ég vilja stækka aðeins við mig,
þannig að við værum á stærri báti.
Við erum reyndar að gera það núna
og ég skal segja þér frá honum á eft-
ir. Á slíkum báti fer betur um áhöfn-
ina og allt öryggi eykst við vinnuna.
Þessar línutrillur í dag eru farnar að
veiða svo mikið og sóknin er stíf.
Þetta getur verið lýjandi þar sem róið
er í skorpum þegar gefur en svo koma
góð frí á milli. Það koma svona tarnir
þar sem við róum í 4 - 8 daga en svo
fáum við kannski 3 -5 daga frí. Þá er
það þannig að við komum að landi á
milli 17 og 19 á kvöldin og förum svo
alltaf úr höfn í róðrana um og upp úr
miðnætti. Síðan getum við sofið eft-
ir að búið er að leggja línuna. Svona
vinnulag venst í sjálfu sér.“
Með hugann við hafið
Það sem af er þessu ári hefur Arnar
bæði róið á línu yfir vetrarmánuðina
og síðan stundaði hann makrílveiðar
og strandveiðar í sumar. „Það er ef-
laust rétt að við sem erum á þessum
bátum slökum alltof lítið á. Það er
bara þegar ég læt mig hverfa úr landi
með fjölskyldunni í nokkar vikur á ári
hverju að ég næ mér almennilega nið-
ur. Ég reyni að gera það tvisvar á ári.
Þá slokknar bara á hausnum gagn-
vart vinnunni. Annars er maður alltaf
með hugann við þetta. Ég var einmitt
að tala um það við strákana um borð.
Flestir fara yfirleitt í jólaboð á ann-
an í jólum. Hins vegar er það þann-
ig að þegar maður er að borða jóla-
matinn þá nær maður ekki að slaka
á því hugurinn er við það hvort far-
ið skuli út á sjó strax á miðnætti. Þeg-
ar maður hugsar út í það þá er það
kannski svona stress sem er ókostur-
inn við þetta starf. Keyrslan er alltaf
svo mikil. Kannski ætti maður að fara
að breyta hugsunarhættinum núna
þegar við fáum stærri og betri bát
þannig að við keyrum betur á þetta
meðan við tökum tarnir en förum svo
í betri og rúmri frí inn á milli þar sem
við náum að slaka á. Þetta yrði þá líka
fjölskylduvænna.“
Væri ekki hægt að hafa fleiri menn
í áhöfnum þessara báta og láta þá
skiptast á að róa? „Jú, jú. Sumir gera
það reyndar en það er bara alltaf þetta
kapp og viljinn til að þéna peninga.
Kannski má bara kalla það græðgi.
Menn tíma ekki að fara í land eða taka
sér frí af ótta við að þeir séu að missa
af svo miklum tekjum. En svo er þetta
kannski líka kappinu í manni sjálfum
að kenna. Það er keppnin um að veiða
sem mest. Fréttavefurinn aflafrett-
ir.is sem Gísli Reynisson heldur úti
er alveg að drepa okkur. Hann tek-
ur saman tölur um aflabrögð hjá bát-
unum og birtir. Það hleypir kappi í
kinnar meðal okkar sem erum á línu-
trillunum, ekki síst milli okkar
bátanna heima í Snæfellsbæ. Ef það
kemur í ljós að tiltekinn bátur er fjór-
um tonnum yfir þínum bát þá þarft
þú einhvern veginn að reyna að tækla
það þannig að þú komist framúr hon-
um og það eru kannski fimm dagar
eftir af mánuðinum. Þetta er spenn-
andi en nú ætla ég að fara að kúpla
mig út úr þessu. Maður má ekki láta
kappið fella sig.“
Leki að ofhlöðnum bát
Þessi síðustu orð Arnars leiða spjall-
ið að svaðilförum á sjó. Viðmælandi
okkar viðurkennir fúslega að hann
hafi oftar en einu sinni komist í hann
krappann.
„Við höfum lent í ýmsu. Í fyrra
gerðist það að við vorum á leið í
land með mikinn afla. Tryggvi Eð-
varðs lá djúpt þannig að hann var
farinn að taka sjó inn um lensport-
in. Við höfðum verið að veiðum úti á
Fláka þar sem kominn var kaldi. Það
var gott fiskirí og þegar við vorum
búnir að draga línuna voru kominn
einhver 15 – 16 tonna afli um borð.
Þetta var bara of mikið, það á ekki
að setja meira en 12 tonn af afla um
borð í bát eins og Tryggva Eðvarðs.
En við freistuðumst til að klára að
draga og það fiskaðist bara svona vel
þarna í restina. Svo héldum við heim
í Rif. Við börðumst heim á móti
sunnanáttinni með þunghlaðinn bát
í ágjöf og veltingi. Þá var það að ein-
hver blaðka sem er fyrir loftröri nið-
ur í vélarrúm hafði losnað svo sjór
náði að komast þangað niður. Dæl-
unar í vélarrúminu sem fara sjálf-
virkt í gang til að lensa, höfðu ekki
undan þannig að það safnaðist sjór
niðri í vél. Við urðum þó varir við
þetta mjög fljótt og það varð ekk-
ert tjón. Við stöðvuðum siglinguna
og þá hætti að sullast þarna niður og
dælurnar náðu að pumpa sjónum út.
Okkur tókst að troða í rörið svo það
lokaðist og fengum síðan annan bát
til að fylgja okkur til lands. En auðvi-
tað var ekkert vit í þessu. Við oflest-
uðum hreinlega bátinn í þessu góða
fiskiríi. Hann hefði hæglega get-
að sokkið. Við hefðum aldrei átt að
taka meiri afla um borð en 12 tonn
verandi að veiðum á svona svæði þar
sem allra veðra var von.“
Hætt komnir við
Straumnesið
Arnar nefnir annað atvik og segir að
það sé í eina skiptið sem hann hafi
raunverulega orðið hræddur um líf
sitt á sjó.
„Í nóvember 2012 rérum við á mið
grunnt norður af Hornbjargi. Við
vorum á leið til löndunar í Bolungar-
vík og vorum að fara að sigla fyrir
Straumnes. Spáin hafði verið slæm
en illviðrið átti samkvæmt henni þó
ekki að koma fyrr en síðdegis þegar
við yrðum búnir með róðurinn. Síð-
an kom í ljós að þetta veður kom fyrr
en ætlað var. Það gerði alveg brjálaða
norðaustan átt og voru komnir ein-
hverjir 20 – 25 metrar þegar við vor-
um að fara fyrir Straumnesið,“ segir
Arnar. „Þá hélt ég að komið væri mitt
síðasta. Við vorum á lensi þannig að
vindurinn og öldurnar voru í bakið á
okkur og lentum innan um brotsjói
og rosalegar öldur. Ég horfði aftur
með bátnum og sá að alveg svakaleg
alda var að byrja að brotna yfir okkur.
Hún var eins og fjall. Ég hef aldrei
séð svona öldu hvorki fyrr né síð-
ar og sagði bara við strákana að þeir
skyldu halda sér og alls ekki kíkja aft-
ur. Svo gaf ég allt í botn á fulla ferð til
að reyna að ná okkur undan brotinu
áður en það yrði of seint. Það hafðist
en eftir þetta hef ég alltaf verið mjög
varkár þegar veðurspár eru ljótar. Ef
okkur hefði ekki tekist að sigla undan
þessum ölduskafli þá hefði hann bara
brotnað yfir okkur, bátnum senni-
lega hvolft og við farið niður. Þetta
atvik er það sem situr mest í manni,“
segir Arnar alvarlegur í bragði.
Arnar Laxdal Jóhannsson skipstjóri í Rifi:
„Maður má ekki láta kappið fella sig“
Í faðmi fjölskyldunnar. Arnar Laxdal Jóhannsson með Bryndísi Ástu Ágústsdóttur og
börnum þeirra þeim Jóhanni Ágúst tíu ára og Evítu Eik fimm ára.
Strandveiðibáturinn Gísli Mó SH sem Arnar átti og gerði út þar til í sumar.
Skipstjórinn á Tryggva Eðvarðs ísar aflann að loknum róðri. Kröfur um gæði fisksins
eru alltaf að aukast.
Tryggvi Eðvarðs SH, línubáturinn sem Arnar var með í sjö ár frá haustinu 2008. Hann
fiskaði afar vel á bátinn en komst í hann krappan á honum oftar en einu sinni. Þessi
mynd var tekin í október síðastliðnum þegar Arnar lagðist að bryggju með áhöfn
sinni á Arnarstapa eftir vel heppnaðan róður.