Skessuhorn - 16.12.2015, Blaðsíða 80

MIÐVIKUDAGUR 16. DESEMBER 201580
Í Litla-Laxholti í Borgarfirði býr
Þorbjörg Valdís Kristjánsdótt-
ir ásamt eiginmanni sínum Hlöð-
veri Hlöðverssyni, sjö ára dóttur
þeirra Guðlaugu Esther, hundinum
Blíðu og kettinum Snæ. Sveitastelp-
an Þorbjörg ólst upp í Laxholti en
hefur komið víða við á undanförn-
um árum. Hún er líffræðingur að
mennt, hefur meðal annars starfað
á sviði alþjóðasamskipta, verið um-
sjónaraðili kvikmyndastjörnunn-
ar Keikós og nú er hún kennari í
Varmalandsdeild Grunnskóla Borg-
arfjarðar. Blaðamaður Skessuhorns
fór í heimsókn í Litla-Laxholt og
fékk að heyra hvað á daga Þorbjarg-
ar hefur drifið.
Ætlaði að verða
eins og Imba
Þorbjörg, eða Tobba eins og hún
er jafnan kölluð, ákvað snemma
að læra líffræði. Sem barn var hún
sjálf nemandi í skólanum sem hún
kennir nú við og þar eignaðist hún
góða fyrirmynd. „Ingibjörg Daní-
els á Fróðastöðum kenndi mér
náttúrufræði á Varmalandi og hún
var sá kennari sem náði best til mín.
Ég ákvað snemma að ég ætlaði að
verða eins og Imba,“ segir Tobba og
brosir. Leiðin lá því á náttúrufræði-
braut í Menntaskólanum að Laug-
arvatni og þaðan fór Tobba í líf-
fræði við Háskóla Íslands. „Ég tók
mér reyndar smá pásu áður en ég
fór í háskólann og fór í Hússtjórn-
arskólann á Hallormsstað í hálft ár.
Það var ævintýraþráin sem rak mig
í það. Ég ákvað að fara frekar hin-
um megin á landið í húsmæðra-
skóla í stað þess að gerast Au-pa-
ir,“ segir Tobba hlæjandi. Eftir að
líffræðináminu lauk í háskólanum
fékk Tobba vinnu í Fjölskyldu- og
húsdýragarðinum í Reykjavík. „Það
var rosalega gott fyrir sveitastelp-
una í mér. Ég saknaði dýranna mik-
ið á meðan ég var í háskólanum en
þarna fékk ég alveg útrás fyrir það,“
segir hún. Í Fjölskyldu- og húsdýra-
garðinum starfaði Tobba í fræðslu-
deild. Þar tók hún á móti öllum
skólastigum sem heimsóttu garð-
inn og sá um fræðslu fyrir almenn-
ing. „Þetta var rosalega skemmti-
legur tími. Það voru þarna ákveð-
in námskeið fyrir börn á öllum aldri
og alls konar hópa ásamt því að ég
vann nátengt með dýradeildinni,“
útskýrir hún.
Elliheimili við
Stykkishólm
Þegar Tobba hafði starfað í húsdýra-
garðinum í sex ár tók starfsferill-
inn óvænta stefnu. Henni var boð-
ið spennandi starf sem hún gat ekki
neitað. Hún segir að það hafi þó átt
aðdraganda sem hófst með því að
hvalurinn Keikó var fluttur til Ís-
lands 1998. Keikó, eða Free Willy
eins og hann var kallaður í kvik-
myndinni, var alls ekki frjáls. „Eft-
ir að tökum lauk á Free Willy var
Keikó að veslast upp í Mexíkó, í laug
sem var of lítil, of grunn og of heit.
Kvikmyndafyrirtækið Warner Bros
setur þá af stað Free Willy/Keiko
verkefnið og milljarðamæringur í
Bandaríkjunum stekkur um borð
og fjármagnar það. Til að byrja með
var þetta mjög stórt batterí; sumar-
ið áður en ég byrjaði voru 32 starfs-
menn, þyrla, togari og allt mögulegt.
Pælingin var upphaflega að flytja
hann aftur til Íslands þar sem hann
var upphaflega fangaður, reyna að
finna fjölskyldu hans og kynna hann
á ný fyrir villtum háhyrningum. En
fjórum árum seinna var hann ekki
enn farinn að synda með mömmu
sinni inn í sólarlagið,“ segir Tobba.
Ákveðið var því að breyta um stefnu
og finna varanlegan dvalarstað fyr-
ir háhyrninginn enda þótti ljóst að
hann myndi ekki tengjast villtum
háhyrningum við Vestmannaeyjar.
Stykkishólmur kom helst til greina
og þar átti að útbúa honum nokk-
urs konar elliheimili og þar þurfti að
sjá um hann, gefa honum að éta og
veita honum félagsskap.
Hélt að þetta væri
falin myndavél
„Það þótti orðið of dýrt að hafa
Bandaríkjamenn í þessu starfi. Ró-
bert og Menja á Náttúrustofu Vest-
urlands þekktu mig frá því í líffræð-
inni og bentu á mig. Þeim hefur þótt
ég nógu klikkuð til að vilja flytja
hvert á land sem er til að starfa með
Keikó,“ segir hún og hlær. Það var
í lok janúar 2002 sem Tobba fékk
símtal frá Róberti á náttúrustofu
þar sem hann spurði hana hvernig
henni litist á að vinna með Keikó.
Stuttu síðar fékk Tobba símtal frá
Halli Hallssyni talsmanni Keikó.
„Sem betur fer var Róbert búinn
að hringja á undan, annars hefði ég
haldið að þetta væri falin myndavél,“
segir hún hlæjandi. „En ég fór svo
og hitti Ameríkanana ásamt Halli
á Hótel Borg og þeir réðu mig á
staðnum. Daginn eftir fór ég til Eyja
að skoða og 1. febrúar hóf ég störf,“
heldur hún áfram. En það rættist
aldrei úr því að hvalurinn yrði send-
ur í Stykkishólm. Háhyrningar eru
einungis í kringum Vestmannaeyj-
ar yfir sumartímann og því var stutt-
ur tími á hverju ári sem hægt var að
vinna með Keikó fyrir utan kvínna.
Ákveðið var að reyna einu sinni enn
að koma Keikó út á meðal háhyrn-
inganna með því að láta hann elta
bát á þeirra slóðir. „Keikó átti samt
aldrei beint raunhæfan möguleika
þannig séð á að verða einn af hópn-
um, því hann átti enga fjölskyldu en
á meðal háhyrninga eru mjög sterk
fjölskyldubönd. En þetta sumar
breyttist allt og allt gekk mjög vel.
Keikó sýndi villtu háhyrningunum
mikinn áhuga, mun meiri en áður.
Það var því breytt um plan, það
var fengin skúta sem var á sveimi í
kringum háhyrningana þannig að
hægt var að fylgjast vel með Keikó
án þess að hann tæki eftir því. Keikó
dvaldi í grennd við háhyrningavöður
meira og minna þetta sumar og allt
leit vel út. Um verslunarmannahelg-
ina gerði svo vitlaust veður. „Skút-
an varð þá að koma í land og ákveð-
ið var að skilja Keikó eftir með há-
hyrningunum. Hann var bæði með
gervihnatta- og útvarpssendi á bak-
ugganum og við fylgdumst vel með
merkjunum. Svo á mánudeginum
datt allt í dúnalogn og ekkert heyrð-
ist í Keikó,“ útskýrir Tobba.
Týndi hjörðinni
Háhyrningarnir sem eru við Ís-
landsstrendur elta síldina til Noregs
í lok sumars. „Og Keikó elti þá. Það
kom merki frá gervihattasendinum
einu sinni á sólarhring og við sáum
að hann synti niður undir Færeyjar
og svo til Noregs. Það var augljóst
að hann var að elta háhyrninga en
ekki að synda bara eitthvað stefnu-
laust, einn og sér. Í byrjun septem-
ber kemur hann svo upp að Noregi.
Þá sér hann báta og fólk og hættir
að elta háhyrningana,“ segir Tobba.
Þegar ljóst var að Keikó var kominn
nálægt landi fóru starfsmennirn-
ir aftur af stað. Fyrst um sinn fóru
tveir erlendir starfsmenn til Nor-
egs. Keikó kom að landi í Skálavík-
urfirði á vesturströnd Noregs. „Þeg-
ar hann kom þangað var hann bú-
inn að missa af villtu háhyrningun-
um og peningarnir til verkefnisins
farnir að verða af skornum skammti.
Vonin var að hægt væri að koma
honum aftur út á meðal háhyrninga
sem voru á leið upp með Noregi í
Tysfjord og starfsmennirnir ætluðu
upphaflega ekki að eiga samskipti
við hann. Ég fór svo á eftir þeim og
átti bara að vera í Noregi í viku og
hjálpa þeim að koma honum út aft-
ur. En svo kom í ljós að hann var bú-
inn að týna hjörðinni og engir aðrir
háhyrningar sjáanlegir.“
Mamma Keikó
Tobba segir að mikill sirkus hafi
myndast í kringum komu Keikós
til Noregs. „Fólk kom keyrandi
langt að og það þurfti á endanum
að setja nálgunarbann á Keikó því
fólk var að leyfa börnunum sínum
að synda með honum,“ segir Tobba
sem sjálf synti aldrei með hvalnum,
enda hættulegt fyrir óvana að synda
með stórum hval. „Ég var ekki
þjálfuð til þess og kunni því ekki að
bregðast við. Það er kúnst að vita
hvernig á að hreyfa sig og hvað á að
gera, því þetta er stórt dýr sem get-
ur auðveldlega rekist í þig eða þú
sogast undir hann ef hann veltir sér
eða hreyfir sig.“ Tobba segir mik-
inn mannfjölda hafa safnast sam-
an í litla bænum, þar á meðal fjöl-
miðlamenn víðsvegar að. „Ég man
að þegar ég kom til Kristiansund þá
trítlaði ég niður á meginbryggjuna
þar og hitti mann sem fór með mig
sjóleiðina til Skálavíkurfjarðar. Þeg-
ar við nálgumst bryggjuna var mik-
ill mannfjöldi þar saman kominn og
Var umsjónarmaður og þjálfari Keikós í tvö ár
Rætt við líffræðinginn, sveitastelpuna og kennarann Þorbjörgu Valdísi Kristjánsdóttur í Borgarfirði
Fjölskyldan í Litla-Laxholti: Tobba, Hlöðver og dóttir þeirra Guðlaug Esther.
Hreyfistund með Keikó.
Minningarhaugurinn um Keikó er steinahrúga sem stendur í víkinni sem var hans
síðasti dvalarstaður.