Skessuhorn - 16.12.2015, Blaðsíða 54

MIÐVIKUDAGUR 16. DESEMBER 201554
„Ég hef lagt mig fram um að búa
til skapandi námsumhverfi, þar sem
fólki líður vel. Slíkt er ekki sjálfgef-
ið. Það þarf að hlúa að því á hverj-
um degi. Mér finnst starfið vera
stórkostlegt, þó þetta sé oft mik-
il vinna og dagarnir langir. Maður
gefur mikið af sér en fær líka mik-
ið til baka. Ég tel mig heppna og
er ánægð. Það er ótrúlega gefandi
að fylgjast með nemendum vaxa á
þessum þremur árum og einnig að
heyra frá gömlum nemendum og fá
fregnir að því sem þeir eru að gera.
Það gefur líka frelsi að vera hér og
skapa, vinna við að móta nýja hluti
og hugmyndir í gegnum jákvæða
samvinnu sem ég trúi mikið á.“ Sú
sem hér talar er Skagakonan Hel-
ena Guttormsdóttir. Hún stýr-
ir námsbraut í umhverfisskipulagi
við Landbúnaðarháskóla Íslands á
Hvanneyri og sinnir starfinu af lífi
og sál.
Fædd og uppalin
á Skaganum
Helena fæddist á Akranesi og ólst
þar upp. Hún er dóttir hjónanna
Guttorms Jónssonar húsgagna-
smiðs, safnvarðar og myndlistar-
manns og Emilíu Petreu Árnadótt-
ur fyrrverandi forstöðukonu dag-
deildar Dvalarheimilisins Höfða á
Akranesi. Hún á einn bróður, Lár-
us Bjarna málarameistara í Kópa-
vogi. Helena lauk stúdentsprófi
frá Fjölbrautaskólanum og fór eftir
það og kenndi einn vetur á Stokks-
eyri. „Þaðan fór ég í líffræðinám
við Háskóla Íslands og lauk tveim-
ur af þremur árum sem hefði þurft
til BS-gráðu. Seinni veturinn í Há-
skólanum fór ég á kvöldnámskeið
við Myndlistarskóla Reykjavík-
ur. Þar með varð ekkert aftur snú-
ið með það. Ég vildi leggja fyrir
mig myndlist og fór í inntökupróf
við gamla Myndlista- og handíða-
skólann þá um vorið, komst inn og
stundaði eftir það nám í málara-
deild í fjögur ár.“
Eftir myndlistarnámið lá leið
Helenu til Hveragerðis um tíma.
„Þáverandi maður minn var í Garð-
yrkjuskólanum á Reykjum í skóg-
ræktarnámi. Að því loknu fluttum
við í Skorradal þar sem hann starf-
aði hjá Skógrækt ríkisins. Dalurinn
er stórkostlega fallegur og forrétt-
indi að búa þar. Í þrjú ár vann ég
við fræðsludeild Listasafns Reykja-
víkur og handmokaði mig niður
Skorradalinn á veturna til að kom-
ast í vinnu,“ segir hún hlæjandi.
Var boðin vinna
Búsetan í Skorradal kom á tengslum
Helenu við Hvanneyri. „Ég fékk
aðstöðu fyrir vinnustofu í kjallara
skólahússins. Þar vann ég að undir-
búningi tveggja sýninga í Reykja-
vík, ásamt því að myndskreyta,
meðal annars fyrir Stundina okkar
hjá Ríkissjónvarpinu, bæklinga fyr-
ir Hollustuvernd og fleiri.“
Það hafði jákvæð áhrif að starfa
í skólaumhverfinu. Helena ákvað
að fara í kennsluréttindanám við
Háskóla Íslands 1998. Þetta vakti
greinilega eftirtekt á Hvanneyri.
„Magnús B. Jónsson þáverandi
rektor Landbúnðarháskólans kom
þá að máli við mig. Í undirbúningi
var að stofna námsbraut í umhverf-
isskipulagi hér við skólann. Hann
var búinn að fá Auði Sveinsdótt-
ur landslagsarkitekt til að sjá um að
þróa námslínuna. Magnús spurði
mig hvort ég væri til í að koma inn
í þessa vinnu. Ég tók því og fékk
það verkefni að sjá um þrjá náms-
áfanga í þessu nýja námi. Nemend-
um fjölgaði mjög ört, þetta var eins
og að vera á hlaupabretti sem snýst
of hratt. Auður var og er mikil hug-
sjónamanneskja. Hún smitaði frá
sér brennandi áhuga á því að byggja
upp þekkingu í landslagsarkitektúr
og skipulagsfræðum sem væri lagað
að séríslenskum aðstæðum svo sem
varðandi plöntur, gróðurfar, jarð-
fræði og veður. Síðan hef ég verið
hér og er nú brautarstjóri námsins
eftir að Auður hætti störfum fyrir
tveimur árum.“
Penslarnir á hilluna
Helena lét þó ekki staðar numið við
þetta. Hún vann að því að styrkja
sig og afla sér aukinnar menntunar.
„Ég fór í mastersnám í listkennslu
við Listaháskólann og lauk því. Síð-
an hef ég verið að þreifa fyrir mér
varðandi rannsóknaverkefni sem ég
hef sérstakan áhuga á sem eru sjón-
rænir þættir í íslensku landslagi.
Menntamálin eru mér hugleikin
og mér hefur verið treyst til ýmissa
trúnaðarstarfa á þeim vettvangi.
Þannig sat ég um árabil í fræðslu-
nefnd hér í Borgarfirði, er for-
maður fulltrúaráðs Fjölbrautaskóla
Vesturlands á Akranesi og í skóla-
nefnd. Þá sit ég í háskólaráði LbhÍ.
Ég hef kennt hér í grunnskólanum
á Hvanneyri og haldið fjölda nám-
skeiða fyrir almenning og kennara.
Við þurfum skýrari framtíðarsýn í
skólamálum mjög víða,“ segir Hel-
ena með þunga í röddinni.
Greinilegt er að þarna hefur
hún sterkar skoðanir. Við ætlum
þó ekki að ræða það í þessu við-
tali en víkjum aftur að henni sjálfri.
Helena segist hætt að mála, að
minnsta kosti í bili. „Ég hef brenn-
andi áhuga á náttúrunni og breyti-
legum ferlum hennar og svo er ég
líka svolítið heimspekilega þenkj-
andi. Þó ég hafi ekki málað í all-
nokkurn tíma á ég mikið í sarpin-
um. Kannski blómstra ég bara seint
í málaralistinni, aldrei að vita. Allt
hefur sinn tíma og undanfarin ár er
ég bara búin að vera á kafi í öðrum
verkefnum.“
Listin er í ættinni
Helena á ekki langt að sækja list-
fengið. Mjög margt myndlistarfólk
er í föðurætt hennar. „Það voru
margir listamenn og jarðfræðing-
ar í sænsku föðurættinni minni
móðurmegin, en pabbi átti sænska
móður. Amma mín, móðir pabba
hét Agnes Margreta Erdmann en
kallaði sig Greta Björnsson hér á
Íslandi. Axel Erdman faðir henn-
ar var nokkuð þekktur sænsk-
ur impressjónisti. Amma Greta
og Jón Björnsson föðurafi minn
kynntust í listaháskóla í Svíþjóð.
Afi var húsamálari og amma flutti
með honum heim til Íslands. Þau
keyptu fjós og hlöðu við Þvotta-
laugablett í Laugardal í Reykjavík,
breyttu því í íbúðarhús og þar ólst
pabbi upp. Í Laugatungu stund-
uðu þau mikla trjárækt og í dag er
Grasagarður Reykjavíkur á þessum
stað,“ segir Helena. Hún er greini-
lega stolt af þessum forfeðrum sín-
um enda má hún vera það. Lista-
konan Greta Björnsson átti merk-
an feril á Íslandi og skreytti meðal
annars margar kirkjur hér á landi.
Fólk sem fer í messur nú um hátíð-
arnar getur meðal annars séð verk
hennar í Akraneskirkju, Lundar-
kirkju, Hvanneyrarkirkju og Innra
Hólmskirkju.
„Pabbi flutti svo upp á Akra-
nes þegar hann og mamma fóru
að búa,“ segir Helena. „Hún býr
þar enn í dag en pabbi lést í fyrra.
Mamma kemur úr stórum systk-
inahópi á Skaganum og í henni á
ég algjörlega mitt félagslega bak-
land. Án hennar stuðnings og vin-
áttu væri ég ekki á þessum stað í
dag.“
Faðir og vinur
Guttormur Jónsson faðir Hel-
enu varð bráðkvaddur 14. sept-
ember 2014, 72 ára gamall. And-
lát hans bar óvænt að. Guttormur
eða Gutti, var þekktur öðlingur á
Akranesi og víðfrægur fyrir hand-
lagni sína, en hann vann í 28 ár sem
forvörður við Safnasvæðið á Akra-
nesi. „Pabbi var ótrúlegur verk-
maður. Mér finnst ég skynja að við
erum að missa svo mikið af fólki
sem hefur þetta verkvit sem ekki
er öllum gefið. Hann bjó yfir mik-
illi þekkingu á hinum ýmsu efn-
um, hvort heldur var stál, timbur
eða grjót. Í mínum huga var hann
eins og nokkurs konar efnishvísl-
ari. Það var eins og hann gæti tal-
að við það sem hafði í höndunum
hverju sinni og skynjað nákvæm-
lega hvað þurfti að gera. Þetta er
sérstök gáfa,“ segir Helena.
„Við vorum miklir vinir og mjög
náin. Ég er svolítið eins og hann
var, vil alltaf vera að vinna í ein-
hverju. Pabbi var menntaður hús-
gagnasmiður en fór svo í Mynd-
listaskóla Reykjavíkur. Ég hef ver-
ið að skoða það sem hann gerði á
Safnasvæðinu á Akranesi, var þar
oft í sumar og ljósmyndaði. Þar
skoðaði ég þessi gömlu hús sem
hann hafði unnið við að gera upp,
stígana sem hann lagði og sýning-
arnar inni á safninu. Það var allt
einhvern veginn gert af svo mikilli
ástríðu. Hann var vakinn og sofinn
yfir hagsmunum safnsins.“
Flýtur alltaf upp aftur
Þó að Helena nefni það ekki sjálf
þá hefur hún vísast erft eitthvað af
þessum eiginleikum föður síns. Það
þarf ekki að ræða lengi við hana til
að skynja að hér fer eldhugi sem er
reiðubúinn að leggja ýmislegt á sig
til að koma hlutunum í verk. „Í dag
eru margir svo ótrúlega sjálfhverf-
ir,“ segir Helena, verður hugsi og
heldur svo áfram: „En það er al-
veg sama í hvaða starfi þú ert. Ef
þú ferð ekki alla leið í því sem
þú ert að gera af ástríðu þá verð-
ur þú aldrei góður. Við erum allt-
af að spyrja hversu lítið við þurfum
að leggja á okkur til þess að kom-
ast áfram. Ég sakna þess að ekki
Helena Guttormsdóttir lektor og brautarstjóri Umhverfisskipulags við LbhÍ:
„Skortur á framtíðarsýn og kærleika er
alvarlegri en skortur á fjármagni“
Helena Guttormsdóttir við Laugatungu, æskuheimili föður hennar í Laugardal í Reykjavík.
Helena með fjölskyldu sinni á Akranesi. Efst f. v: Axel Máni, Aðalsteinn, Hildur
Jónína, Lárus Bjarni og Bárður Bjarki. Miðröð: Guttormur Jón og Helena. Fremst
eru svo Emilía Margrét foreldrar Helenu þau Emilía Petrea (Milla Peta) og Gutt-
ormur (Gutti). Myndin var tekin rúmu ári áður en Guttormur Jónsson lést.
Helena með samstarfsfólki við LbhÍ fyrir framan verkið „Hamingjuhjólið“ eftir
hana. Frá vinstri Ragnar Frank Kristjánsson landslagsarkitekt, Edda Ívarsdóttir
borgarhönnuður, Jette Hansen-Møller gestakennari og landslagsarkitekt, Helena,
Samson B. Harðarson landslagsarkitekt og Erik Vig Skoven gestakennari og
arkitekt.