Skessuhorn - 19.12.2018, Blaðsíða 70

MIÐVIKUDAGUR 19. DESEMBER 201870
Lærðu á kerfið
Takturinn hafði verið sleginn. Mót-
ið 1967 skilaði afgangi og næstu ár
áttu eftir að skapa UMSB og aðild-
arfélögum þess miklar tekjur enda
jókst aðsóknin. Eftir þrjú vel heppn-
uð mót sem öll gáfu ríkulegan tekju-
afgang fyrir sambandið og aðildar-
félög þess var komið að árinu 1970.
Það mót fór úr böndunum, eru
þeir félagar sammála um, og líklega
markaði það á sinn hátt upphafið að
endalokum Húsafellsmótanna, þótt
töluvert ætti eftir að reyna til þraut-
ar. Ófeigur bendir á að það var sífellt
verið að gera auknar kröfur til að-
stöðu, afþreyingar og það var auð-
velt að bæta í kostnaðinn. „Við vor-
um alltaf að toppa okkur. Árið 1970
varð því dýrt en skilaði samt ágætri
afkomu. Það sem verra var að áfeng-
isneysla hafði aukist. Menn fundu
nýjar leiðir til að smygla áfengi inn
á mótssvæðið. Meðal annars voru
komnir rúðupisskútar í bílana sem
einmitt var fyllt á og einhverjir fóru
vikurnar áður og grófu bús í jörðu.
Það var leitað í bílum við komuna á
svæðið en allt kom fyrir ekki, fólk var
farið að þekkja aðstæður. Við höfð-
um það fyrirkomulag ef upp komst
um vínsmygl að hella niður því sem
yngra fólk var uppvíst að reyna að
koma inn á svæðið. Hinsvegar ef
fullorðnir áttu í hlut bauðst þeim
að vínið yrði fært til geymslu á lög-
reglustöðinni í Borgarnesi þar sem
fólk gat vitjað þess eftir helgina,“
segir Ófeigur.
„Það versta við hátíðina 1970 var
að hún kom óorði á allar hinar fyrr
og síðar,“ segir Jón. „Alltaf þegar
fólk finnur hvöt hjá sér til að til að
tala illa um útisamkomur í seinni tíð
þá nefna menn Húsafellsmótin. Af
hverju? Jú, það er vegna þess að það
muna allir eftir Húsafelli og öllu því
góða og skemmtilega sem hátíðirn-
ar höfðu upp á að bjóða. Merkileg
þversögn það. Og jafnvel þótt svo
færi 1970 sem raun varð á, þá var
ekki um stjórnlaust ölæði að ræða,
engin sukkhátíð. Ég fullyrði að það
var alltaf reynt að halda í heiðri
af fyllsta mætti að Húsafellsmót-
in væru fjölskylduhátíðir án áfeng-
is. En það var ekki vel séð af sumum
gestum sem vildu hafa sitt áfengi en
vera samt á Húsafellsmóti. En það
fólk reyndi e.t.v samt að fara varleg-
ar, eða laumulegar, í neyslu þess.“
Í mótsskrá fyrir Húsafellshátíð-
ina 1971 skrifaði Vilhjálmur Einars-
son um hátíðina árið áður og er ekki
skemmt yfir áfengisnotkun þetta ár:
„Það munu víst fáir vera að öllu leyti
ánægðir með hversu til tókst að hafa
hemil á áfengisvandamálinu. Þar
kom margt til, sem ekki verður rakið
hér, en ýmsir telja, að hið óhagstæða
veður mótsdagana, hafi gert sitt til
að útkoman varð ekki betri. Vissu-
lega þarf UMSB á hverju tíma að
vega og meta stefnuna í samkomu-
málum í ljósi fenginnar reynslu, og
ef áfram er haldið, að leitast þá við
að gera betur næst.“
Féllu niður ´74 og ´75
Árið 1971 tókst til muna betur til
um framkvæmd Húsafellsmótsins í
öllu tilliti en reyndist erfitt rekstrar-
lega. Væntanlega hefur dregið eitt-
hvað úr aðsókn. En árið 1972 var
afleitt, veður var óhagstætt og að-
sókn datt niður. „Það var stóra tap-
árið okkar,“ eru þeir félagar sam-
mála um. En þrátt fyrir litla að-
sókn og því lágar tekjur var búið
að stofna til mikils kostnaðar. Fyr-
ir þeim félögum lá því að reyna að
ná fram lækkun á verði fyrir tónlist-
ar- og skemmtanaflutning. Hljóm-
sveitir eins og Ingimar Eydal, Trú-
brot og fleiri voru að spila og ljóst að
aðgangseyrir myndi ekki dekka allan
þann kostnað sem lagt hafði verið út
í. Það kom í hlut Jóns að leggja í
þann bónarveg. „Fyrst var leitað til
Ingimars sem hafði verið svona stóra
númerið á hátíðunum, spilað á svið-
inu í Hátíðarlundinum og svo marg-
ar fleiri hjómsveitir á hinum sviðun-
um. Samþykkt var af mótsstjórninni
að fara fram á 20 eða 25% lækkun
frá umsömdu verði eða ella yrði ekk-
ert greitt að svo stöddu. „Ingimar og
hans fólk féllst á þetta að því skilyrtu
að jafnt gengi yfir alla. „Ég ætla að
ganga með þér yfir til strákanna,“
sagði Ingimar og átti við þá í Trú-
broti sem voru í næsta sumarhúsi,
en við höfðum þegar þetta var flest
hús Kristleifs undir alla helgina. Það
fór á sama veg, Trúbrotsmenn tóku
vel í þessa málaleitan og þar með má
segja að björninn hafi verið unn-
inn. En það tók mig það sem eftir
lifði dags að hafa upp á öllum en það
gekk upp,“ segir Jón. „Allt fór þetta
því vel að lokum, en engu að síður
varð mikið tap á hátíðinni 1972. Það
tap var að mestu greitt upp með há-
tíðinni næsta ár á eftir og með sér-
stökum „hallaskatti“ sem var lagður
á aðildarfélögin.“
Féll niður í tvö ár
Svo komu tvö ár sem ekkert Húsa-
fellsmót var haldið. Það fyrra vegna
þess að þá var Þjóðhátíðarárið 1974
og farið hafði verið fram á að fella
niður Húsafellsmót vegna hátíð-
arhalda bæði á landsvísu og heima
í héraði. „Ásgeir Pétursson sýslu-
maður hafði ætíð verið okkur frem-
ur hliðhollur og allt hans fólk hjá
lögreglunni. Hann sem formaður
Þjóðhátíðarnefndar í héraðinu fór
ákveðið fram á það við okkur að ekki
yrði haldið Húsafellsmót þetta sum-
ar. Við urðum við því. Svo árið 1975
var Landsmót ungmennafélaganna
haldið á Akranesi á vegum UMSB
og Umf. Skipaskaga og var ekkert
Húsafellmót heldur það sumarið
af þeim sökum. Skemmst er frá því
að segja að landsmótið á Akranesi
tókst afleitlega rekstrarlega og fengu
mótshaldarar skell af því mótshaldi,“
segir Ófeigur. Til að mæta því tapi
ákvað Ungmennasamband Borgar-
fjarðar svo að halda Húsafellsmót
sumarið 1976 sem jafnframt varð
það síðasta. Sumrin 1974 og 75 voru
þó ekki alveg alveg tíðindalaus hjá
UMSB því haldnar voru skemmtan-
ir í Logalandi um verslunarmanna-
helgi bæði sumrin.
Jákvæð áhrif á íþróttir
og ungmennastarf
Eftir því sem afkoma Húsafellshá-
tíðanna batnaði vænkaðist fjárhagur
aðildarfélaganna og ekki síst Ung-
mennasambandsins sjálfs. „Við fund-
um fyrir því að félagsstarf efldist vítt
um héraðið þegar við urðum þess
megnug að standa betur við bakið á
félags- og íþróttastarfi. Íþróttaiðk-
un jókst og upp risu íþróttastjörnur
á lands- og jafnvel einnig heimsvísu,
ef við lítum til árangurs þeirra Einars
Vilhjálmssonar, Írisar Grönfeldt og
Jóns Diðrikssonar, svo einhverjir séu
nefndir. UMSB varð þannig meira
gildandi á sviði íþrótta en verið hafði
með því að við gátum stutt betur við
þjálfun og æskulýðsstarf. Það var
ráðinn framkvæmdastjóri UMSB.
Sá fyrsti varð Höskuldur Goði, þá
Matthías Ásgeirsson og síðar komu
aðrir. Að geta haft framkvæmda-
stjóra til að sinna daglegum rekstri
sambandsins varð dýrmætt og efldi
héraðið félagslega og faglega. Fleiru
var hægt að áorka. Haldið var áfram
að gera íþróttavöllinn á Varma-
landi og til sambandsins réðust öfl-
ugir íþróttaforkólfar sem jafnvel eru
enn að, svo sem þeir Flemming Jes-
sen og Ingimundur Ingimundarson
sem báðir eru enn að láta gott af sér
leiða, nú í íþróttum eldri borgara,“
segir Jón.
Stangaðist á við hags-
muni sumarhúsafólks
Húsafellshátíðirnar höfðu verið
haldnar árlega frá 1967 til 1973. Þeg-
ar þar var komið sögu voru farnir að
koma brestir í þann grunn sem hátíð-
in átti að vera; fjárhagslegur bakhjarl
Ungmennasambands Borgarfjarðar.
„Það voru líka agnúar í ýmsu fleiru.
Ferðaþjónustan hjá Kristleifi og Sig-
rúnu var farin að vaxa og mótshald-
ið að hamla þeirri þróun sem þar átti
sér stað. Sumarhúsum hafði fjölgað
í skóginum og hagsmunir eigenda
þeirra stönguðust á við okkar í vax-
andi mæli. Sumarhúsafólkið varð
andsnúið því að hafa þessi stórmót
yfir sér langa helgi í ágúst auk annars
rasks. Kristleifur varð því svolítið á
milli þeirra og okkar. Engu að síður
voru íbúar í Húsafelli alltaf jákvæðir
í garð mótanna. Það má nefna Guð-
mund Pálsson og Ástríði konu hans,
systur Kristleifs. Þau báru mótunum
ætíð vel söguna. Andstaðan var því
mest úr garði eigenda sumarhúsa.
Svona mót eru ekki haldin nema al-
menn og víðtæk sátt ríki um þau,“
eru þeir félagar sammála um.
Þeir Hjörtur Þórarinsson, Ófeig-
ur Gestsson, Jón G. Guðbjörns-
son og Gísli V. Halldórsson eru á
því að að margir samverkandi þættir
hafi orðið til að Húsafellsmótin liðu
undir lok 1976. Tíðarandi breytist
og þá voru tvö erfið ár sem gerðu
bakslag í fjárhag UMSB; mótin urðu
áhættusamari fjáröflun. Svona stór-
mót gætu ekki endalaust verið knú-
in áfram af sjálfboðavinnu og því fór
sem fór. Þá var kostnaður við lög-
gæslu á mótunum orðinn meiri en
sem nam kostnaði við skemmtikrafta
og mjög íþyngjandi. Því var batterí-
ið einfaldlega orðið of stórt. Þeir eru
heldur ekki afhuga þeirri kenningu
að það hafi dregið úr ánægjunni við
mótshaldið, og ef til vill einnig að-
sókn, að sífellt þurfti að beita meiri
aðgangshörku við áfengisleit við
komu á svæðið. Það var ekki til vin-
sælda fallið að öllu leyti.
Skuggi féll á
Almennt eru þeir fjórmenningar þó
sammála um að í baksýnisspeglinum
hafi Húsafellshátíðir almennt haft
jákvæð áhrif og lyft menningar- og
íþróttalífi héraðsins upp á stall sem
erfitt hefði verið ella. „Einu sinni
bar þó skugga á. Það varð eitt bana-
slys þegar ungur maður féll í Hvítá
á móts við flugvöllinn og drukknaði.
Lík hans fannst skammt frá Hraun-
fossum. En utan þess atviks gengu
mótin áfallalaust. Við reyndum að
leggja áherslu á afþreyingu þann-
ig að fjölskyldan gæti sameinast í
gleðinni. Unglingar fengu vissulega
að tjalda á unglingatjaldstæði en allir
áttu að geta skemmt sér saman, sem
þeir og gerðu,“ segir Hjörtur.
Héraðinu til sóma
Það voru margir sem lögðu nótt
við dag til að Húsafellshátíðarnar
gætu gengið sem best. „Þetta voru
miklar vökur,“ segir Ófeigur; „jafn-
vel að menn vöktu meira og minna
frá fimmtudegi til sunnudags. Ég
minnist þess einu sinni þegar ég var
á heimleið að aflokinni einhverri
hátíðinni. Þá stöðvaði ég bílinn í
Reykholtsdalnum að morgni og
fékk mér sundsprett í Reykjadalsá.
Eiginlega var ég alveg uppgefinn,
en það endurnærði að skella sér í
hálfkalda ána og skola af sér ryk og
svita helgarinnar.“ mm
Framhald af síðustu opnu
Trúbrot spilar á hátíðinni 1969, þeirri fjölmennustu. Ljósm. óþekktur.
Við upprifjun um hátíðirnar heima í stofu hjá Ófeigi. F.v. Hjörtur Þórarinsson, Jón G Guðbjörnsson, Ófeigur Gestsson, Gísli V
Halldórsson og Magnús Magnússon. Ljósm. Sigurður Guðmundsson.
Í mótskrá mátti finna kort af hátíðarsvæðinu.