Heimsmynd - 01.10.1992, Síða 62

á það hins vegar til að taka til hendinni þegar
gerðar eru helgar- og stórhreingerningar og
vaskar upp endrum og eins. Hún tekur með
öðrum orðum smátt og smátt að sér að þjóna
manni sínum. Síðan fæðast börnin og álagið
eykst. Konur vita að lífið er ekki dans á
rósum, ekki dugar að leggjast upp í sófa með
blaðið fyrr en búið er að búa til matinn,
ganga frá, skella í þvottavélina og sinna börn-
unum. Þetta er í sjálfu sér ósköp saklaust, en
engu að síður er konan komin í þjónustu-
hlutverk. Álagið heima fyrir er mikið og ef
þess er kostur kjósa margar konur að vera
heima, að minnsta kosti hálfan daginn. A
þessum árum notar maðurinn hins vegar
tímann til að koma ár sinni vel fyrir borð á
vinnumarkaðnum. Hann verður fyrirvinna
heimilisins og hún missir fjárhagslegt sjálf-
stæði sitt. Ef eitthvað kemur upp á á kona í
þessari stöðu mjög bágt með að standa á eigin
fótum. Karlmenn hafa vanist því að líta á
þjónustu kvenna sem sjálfsagðan hlut en
samband þjóns og húsbónda er aldrei á jafn-
réttisgrundvelli. Þegar þetta er haft í huga
þarf vart að koma á óvart þótt sumir karl-
menn kjósi að sýna húsbóndavald sitt sem
getur þróast yfir í kúgun og ofbeldi gagnvart
eiginkonum. Það var þetta húsbóndavald
sem ungi eiginmaðurinn sem segir
frá hér á eftir tók sér þegar hann
brúðkaupsferð þeirra hjóna fór
að taka ákvarðanir
fyrir konu
sína
þótt í smáu væri í upphafi. Ef karlmenn læra
ekki að líta á konur sem jafningja sína er lítil
von til að þau myrkraverk sem viðgangast í
skjóli friðhelgi heimilisins heyri sögunni til. I
dag virðist sem eiginmenn geti nánast gengið
af konum sínum dauðum án þess að það veki
raunveruleg viðbrögð og farið sé með málið í
samræmi við alvöru þess. Konan sem sagt er
frá hér að framan féllst á að segja lesendum
HEIMSMYNDAR sögu sína. Hún lýsir því
hvernig hún breyttist úr sjálfsöruggri og
glaðri stúlku sem horfði björtum augum á
framtíðina við hlið mannsins sem hún elskaði
í lúbarða eiginkonu sem bjó í fimmtán ár við
ofríki manns sem hafði reynt að myrða hana.
„Við kynntumst í Glaumbæ eins og svo
margir á þessum árum. Hann var ungur
maður og það var gaman að vera með
honum. Hann var af efnuðu fólki sem
nokkuð sópaði að í þjóðlífinu." Svo rann
stundin upp, þau gengu í hjónaband, hún
nítján ára og hann tuttugu og fjögurra. „Ég sá
eftir því að hafa gifst honum strax í
brúðkaupsferðinni. Um leið og við vorum
gift fór hann að sýna á sér nýja hlið, nú var
það hann sem réði. Strax í brúðkaupsferðinni
tók hann öll mál í sínar hendur, hann var
með peningana og stjórnaði hvenær
og hvað skyldi gera. Samt
voru þetta í raun smá-
atriði, eins og það þegar
við fórum á veitingastað
og ég vildi borða pasta,
pantaði hann steikur
handa okkur eða ef
mig langaði í rauða
skó, sagði hann
að sér fyndist
þeir ljótir, ég
skyldi kaupa
þessa bláu. Það
er erfitt að
útskýra hvers
vegna ég lét
þetta viðgang-
ast. Ég varð
mjög hissa og
áttaði mig alls ekki
því hvað var að
gerast. Til þessa
höfðum við verið jafn-
ingjar og því kom þessi
hegðun mér mjög í opna
skjöldu. Þegar maður svo
loks ætlar að fara að
standa á rétti sínum þá
tekur líkamlegt ofbeldi
við.“ Hveitibrauðsdagarnir
tóku enda. Smátt og smátt
ágerðist stjórnsemi hans og
yfirgangur. „Hann fór
að verða mjög
styggur og án þess að taka eftir því fór ég að
leggja mig fram um að gera ekkert sem gæti
orðið til þess að reita hann til reiði. Þegar líða
tók á daginn og ég vissi að hann gæti farið að
koma heim gætti ég þess að allt væri hreint og
í lagi og maturinn til.“ Gagnrýnin beindist
ekki aðeins að húshaldi heldur einnig að
henni sjálfri. „Hann setti út á fötin sem ég
gekk í, hvernig ég málaði mig, fannst ég ljót
og vitlaus, allt sem ég gerði var ómögulegt.
Hann taldi mér statt og stöðugt trú um að ég
gæti ekkert og væri einskis virði. Hann var
mjög afbrýðisamur út í þá sem stóðu mér
nærri. Fannst fólkið mitt „bilað“ og „klikkað“
og vinkonur voru í hans augum fífl og mell-
ur. Hann var líka afbrýðisamur út í starfs-
félaga mína og fljótlega varð það úr að ég
hætti að vinna. Á skömmum tíma hættu
vinkonur mínar að tala við mig þegar hann
var heima og honum var aldrei boðið með til
þeirra því þeim var illa við hann. Allt í einu
og nánast áþess að taka eftir því hafði ég
einangrast nær algjörlega." Brátt komst hún
að því að fjölskyldan sem hún hafði gifst inn
í var ekki öll þar sem hún var séð. „Innan
dyra ríkti faðir hans. Hann misþyrmdi börn-
um sínum og eiginkonu, jafnvel fyrir framan
okkur hin. Eg man til dæmis eftir því að eitt
sinn þegar öll fjölskyldan sat við matarborðið
og honum mislíkaði eitthvað sem konan hans
hafði gert, braut hann diskinn sinn og notaði
brotin til að skera hana. Hún var gjörsamlega
kúguð og samskipti þeirra fóru fram þannig
að hann gaf henni merki eins og hundi og
hún hlýddi. Maðurinn minn fyrrverandi grét
oft undan föður sínum, en það stöðvaði hann
ekki í að beita sína eigin fjölskyldu sama
harðræði. Uppeldi hans hafði einkennst af
ofbeldi föðurins sem stöðugt niðurlægði
hann og talaði til hans í þriðju persónu. Ég
held að það hafi gert hann að því sem hann er
því hann kemur nákvæmlega eins fram við
börnin sín eins og komið var fram við hann.
Þess vegna finnst mér rétt að kalla þetta fjöl-
skylduofbeldi, það verður til í fjölskyldunni
og enginn fer varhluta af því.“ Fyrsta sinn
sem hann misþyrmdi henni var tæpu ári eftir
brúðkaupið en hún var þá ófrísk, komin sjö
mánuði á leið. Það voru kosningar og þau
höfðu sest niður um kvöldið til að fylgjast
með talningu atkvæða. „Það vildi svo til að
hann og fjölskylda hans höfðu aldrei vitað
hvar ég stóð í pólitík. Ég var alin upp við það
að fólk ræddi stjórnmál og að öllum væri
frjálst að tjá skoðun sína. Þegar í ljós kom
hvaða skoðun ég hafði trylltist hann gjörsam-
lega. Hann var bláedrú þegar þetta gerðist.
Hann sló mér upp við vegg, þannig að ég
datt. Ég varð fyrir hrikalegu andlegu áfalli
ekkert síður en líkamlegu. Ég varð skelfingu
lostin af hræðslu því maðurinn er miklu
stærri og sterkari, ég hélt að hann væri orðinn
HEIMS
62
MYND