Ársrit um starfsendurhæfingu - 2011, Qupperneq 18

18 www.virk.is
VE
LF
E
R
Ð
A
R
K
E
R
FI
Ð
heilbrigðisstarfsfólk líta á það sem sitt hlutverk
að ráðleggja fólki um endurkomu í vinnu. Í
heildina séð virðist vanta skilning og þekkingu
á að vinnan geti haft jákvæð áhrif á heilsu
einstaklingsins og að læknirinn hafi mikilvægt
hlutverk í að stuðla að því að einstaklingurinn
sé áfram í vinnu eða fari aftur í vinnu. Þetta kom
berlega í ljós þegar gerð var könnun meðal 1500
breskra heimilislækna þar sem 2/3 þeirra vissu
ekki að nýjar rannsóknir sýna fram á að vinna
eflir heilsu. Það er þó huggun harmi gegn að
næstum 90% þeirra sögðu að þessi vitneskja
myndi stuðla að því að þeir breyttu ráðleggingum
sínum til sjúklinga (Black, 2008).
Vegna ónógrar þekkingar á vinnuumhverfi og
starfi einstaklinga kann mörgum læknum að
finnast óþægilegt að leiðbeina fólki um hvað
það má gera í vinnunni, en samtal um getu
einstaklingsins og daglega virkni gerir þeim
kleift að veita gagnleg ráð eða vísa á ráðgjafa í
starfsendurhæfingu. Ýmsir læknar hafa velt
vöngum yfir því hvort þeir séu alltaf best til þess
fallnir að gefa út vottorð um starfsgetu vegna þess
að þeir hafi ekki sérþekkingu á sambandi vinnu
og heilsu. Atvinnurekendur hafa líka gagnrýnt
lækna vegna þess sem þeir telja vera örlæti þeirra
við að skuldbinda fyrirtæki og opinbera aðila til að
greiða fólki laun fyrir að vera ekki í vinnu (Hussey
o.fl., 2004). Mikil fjölgun öryrkja á síðasta áratug
bendir eindregið til þess að bæði heilbrigðikerfi
og vinnumarkaður hafi brugðist hvað varðar að
auðvelda fólki endurkomu til vinnu. Ráðleggingar
heilbrigðisstétta sem hafa byggt á hæfilegri
aðgæslu, íhaldssemi og stundum vanþekkingu
hafa þannig ekki alltaf leitt til jákvæðrar niðurstöðu
fyrir einstaklinginn þegar til lengri tíma er litið.
Heilsuvernd á vinnumarkaði spannar vítt svið.
Um getur verið að ræða forvarnir og heilsueflingu
á vinnustað, stuðning við starfsmenn með skerta
starfsgetu svo þeir geti verið í vinnu og aðstoð við
fólk, sem er án atvinnu af heilsufarsástæðum,
við að komast aftur á vinnumarkaðinn. Umfram
allt snýst hún um að efla heilbrigði fólks á
vinnualdri.
Fagfólk í heilbrigðisþjónustu er lykilaðilar við að
hvetja og auðvelda fólki að vera áfram í vinnu
eða snúa aftur til vinnu. Ráðleggingar þess
eru oftar en ekki nauðsynlegar þegar kemur
að viðhorfum einstaklinga til þess að fara aftur
í vinnu og finna mögulegar leiðir til að ná því
markmiði. Heilsugæslulæknar eru hér sérlega
mikilvægir þar sem þeir eru oft fyrstu aðilar innan
heilbrigðiskerfisins sem fólk hefur samband við
vegna heilsuvanda sem hefur áhrif á starfsgetu.
Ráðleggingar heimilislæknisins geta haft mikið
að segja um hvort viðkomandi er fjarverandi frá
vinnu, hversu mikið og hversu lengi og hvort
hann ákveður að fara aftur til starfa.
Niðurstöður margra rannsókna sýna að vinnan
hefur meðferðargildi og að vinna er almennt
góð fyrir andlega og líkamlega heilsu, en líkur
á endurkomu til vinnu minnka í hlutfalli við
tímalengd frá vinnu (Waddell og Burton, 2006).
Rannsóknir sýna einnig að fyrir fólk með algengan
heilsuvanda er vinnan hluti af bataferlinu, ýmist
í kjölfarið á eða samfara heilbrigðisþjónustu og
aðlögun á vinnustað (Waddell o.fl., 2008).
Þrátt fyrir mikilvægi vinnunnar við að efla og
viðhalda heilsu virðast ekki allir læknar eða
Við byggjum brú
milli heilbrigðisþjónustu og vinnu
Ingibjörg Þórhallsdóttir sérfræðingur hjá VIRK
Mikil fjölg-
un öryrkja á
síðasta áratug
bendir til þess
að bæði heil-
brigðiskerfi og
vinnumarkaður
hafi brugðist
hvað varðar að
auðvelda fólki
endurkomu til
vinnu.“