Ársrit um starfsendurhæfingu - 2011, Qupperneq 19

19www.virk.is
VELFERÐARKERFIÐ
Ingibjörg Þórhallsdóttir sérfræðingur hjá VIRK Frá veikindavottorði til
vinnuseðils
Margir atvinnurekendur og starfsmenn
skilja tilganginn með veikindavottorðum
þannig að sé einstaklingur með
læknisvottorð megi hann ekki vinna undir
neinum kringumstæðum. Þetta hefur leitt
til þess að einstaklingar, sem geta unnið
eitthvað, fá það ekki af því að þeir eru
óvinnufærir samkvæmt læknisvottorði.
Þar sem leiðbeiningar eru gefnar í
veikindavottorði um endurkomu til vinnu
gerir það þær kröfur til atvinnurekandans
að hann finni leiðir til að koma til móts
við starfsgetu starfsmannsins.
Núverandi veikindavottorð hafa talverðar
takmarkanir. Þau nefna ástæður
veikinda eða veikindafjarveru en afar
sjaldan afleiðingar þeirra og hjálpa því
hvorki starfsmanni né atvinnurekanda
við að meta hvort og að hve miklu leyti
einstaklingurinn geti hugsanlega sinnt
hlutavinnu eða hluta venjubundinna
verkefna. Mikilvægustu upplýsingarnar
sem þau gefa atvinnurekandanum er
hversu lengi viðkomandi þarf að vera frá
vinnu vegna heilubrests. Veikindavottorð
hvetur ekki lækninn til að finna út
með einstaklingi og atvinnurekanda
möguleika á endurkomu til vinnu og
aðlögun á vinnustað sem gæti auðveldað
skjóta endurkomu.
Fyrir nokkru var ég stödd á slysadeild
LSH og heyrði á tal læknis og einstakings
sem hafði fótbrotnað í hálku og var nú í
gifsi upp að hné. Það var áhugavert að
hlusta á hvað mikilvægi vinnunnar og
möguleikar á endurkomu til vinnu voru
fjarri báðum aðilum þegar samtalið fór
fram. Það var á þessa leið:
Sjúklingur: Heyrðu, en ég þarf að fá
læknisvottorð.
Læknir: Já, hvað viltu langt vottorð? (Smá
umhugsun) Við hvað vinnur þú annars?
Sjúklingur: Ég vinn á skiptiborði í ...
Læknir: Já, þá skrifa ég nokkrar vikur
og þú kemur svo og færð annað vottorð
síðar ef þú vilt.
Við hjá VIRK sjáum fyrir okkur nokkurs-
konar vinnuseðil í stað veikindavottorðs,
ekki ósvipaðan hreyfiseðli sem nú er
verið að ræða samhliða eða í staðinn
fyrir lyfseðla þar sem það á við. Þar sem
vísað er á markvissa hreyfingu sem
meðferð við ýmiss konar heilsuvanda.
Vinnuseðillinn gæti stuðlað að því að
læknir skoðaði með sjúklingi hvaða
möguleika hann hefur í vinnu sinni.
Svona vottorð eða vinnuseðlar eru
víða í notkun s.s. í Noregi, Svíþjóð og
Bretlandi.
Í dæminu hér fyrir ofan hefði til dæmis
getað komið í ljós að eftir örfáa daga heima
gæti starfsmaðurinn komist í vinnu með
aðstoð frá fjölskyldu, samstarfsmanni
eða í leigubíl sem atvinnurekandi væri
tilbúinn að greiða fyrir. Hægt væri að
koma fyrir þægilegri vinnuaðstöðu
fyrir viðkomandi þannig að hann gæti
setið við vinnuna og hagrætt fætinum
án þess að hann yrði fyrir hnjaski og
síðan yrði tekið tillit til starfsmannsins
á vinnustað og samstarfsfólk tæki af
honum mestu snúninga frá vinnustöð
þar sem um tímabundið ástand væri
að ræða. Eins væri hugsanlega hægt að
stytta vinnutímann eitthvað í upphafi eða
koma til móts við aðrar þarfir viðkomandi
til að auðvelda honum viðveru í
vinnunni. Í staðinn kostaði þetta fótbrot
vinnustaðinn að minnsta kosti 6 vikna
veikindalaun, afleysingalaun eða aukið
álag á annað starfsfólk. Hjá þessu hefði
mátt komast ef læknirinn hefði íhugað
mikilvægi vinnunnar og möguleika
á aðlögun á vinnustað, til að koma í
veg fyrir félagslega eingrun, kvíða og
hugsanlega depurð hjá viðkomandi, svo
ekki sé talað um kostnað atvinnulífsins
vegna veikinda.
Hefðbundin læknisvottorð geta hindrað
þátttöku fólks á vinnumarkaði og bið
eftir rannsóknum eða meðferð hindrar
einnig þátttöku, af því að fólk hefur
tilhneigingu til að fresta ákvörðunum
um næstu skref þar til niðurstaða
læknisfræðlegra rannsókna er komin.
Þó ekki megi gera lítið úr nauðsyn og
ávinningi læknisfræðilegrar meðferðar