Morgunblaðið - 12.12.2019, Blaðsíða 69

MENNING 69
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 2019
Bandaríski leikstjórinnNoah Baumbach hefurundanfarin ár vakið miklalukku fyrir kvikmyndir
sínar. Athyglisverðar myndir eftir
hann eru til dæmis Frances Ha
(2012), The Meyerowitz Stories
(2017) og The Squid and the Whale
(2005), en sú síðastnefnda var tilnefd
til Óskarsverðlauna fyrir besta
handrit. Baumbach er hluti af vissri
bandarískri indí-nýbylgju, þar sem
einnig mætti flokka leikstjóra á borð
við Gretu Gerwig, sem leikstýrði
Lady Bird (2017) og Sean Baker
sem leikstýrði t.a.m. Florida Project
(2017) og Tangerine (2015).
Það fer ekki milli mála að Baum-
bach er afar innblásinn af höfund-
arverki Woody Allen. Hann gerir
sósíal-dramatískar gamanmyndir
um kunnugleg vandamál, vinslit,
skilnaði, fjölskylduerjur o.s.frv.,
kvikmyndir sem einkennast af húm-
or, líflegu persónugalleríi og oftar en
ekki eiga þær sér stað í New York.
Marriage Story er engin undantekn-
ing frá þessu en hún er vitaskuld líka
afar innblásin af meistaraverki Ing-
mars Bergman, Broti úr hjónabandi,
líkt og titillinn gefur til kynna.
Marriage Story fjallar um hjónin
Charlie (Adam Driver) og Nicole
Barber (Scarlett Johanson) og
einkason þeirra Henry. Myndin
hefst á myndfléttuatriði með talsetn-
ingu þar sem Charlie byrjar á að
lýsa Nicole og svo öfugt. Þannig
kynnumst við persónunum á djúp-
stæðan hátt á örfáum mínútum. Þau
búa í New York og kynntust þegar
Nicole fór með hlutverk í leiksýn-
ingu sem Charlie leikstýrði. Allar
götur síðan hafa þau verið eins kon-
ar ofur-par, jafnt í lífinu sem á svið-
inu. Þrátt fyrir að þau virðist vera
hin fullkomnu hjón kemur í ljós að
þau eru að skilja að borði og sæng.
Nicole flytur til heimaborgar sinnar
Los Angeles til að fara með aðal-
hlutverk í nýjum sjónvarpsþáttum.
Fyrst um sinn fáum við tilfinningu
fyrir því að þau vilji skilja í góðu,
skipta öllu jafnt á milli sín og forðast
að blanda lögfræðingum í málið. En
Adam var ekki lengi í paradís.
Marriage Story er stórkostleg
kvikmynd og maður veit varla hvað
maður á að byrja á að mæra. Það er
kannski augljósast að byrja á leikn-
um því þetta er mikil „leikaramynd“,
það er mikið talað og sumar senur
eru nokkuð leikhúslegar að því leyti
að þær sýna fólk tala saman í langan
tíma á sama stað. Adam Driver og
Scarlett Johansson eru mögnuð í að-
alhlutverkunum en aukaleikararnir
eru ekki síðri, hver öðrum betri.
Reyndar verður að viðurkennast að
hin óviðjafnanlega Laura Dern stel-
ur senunni í hlutverki lagasnápsins
Noru.
Handritið er mikil völundarsmíð,
þetta er sígild frásögn en samt er
sagan fersk, hún er alls ekki fyrir-
sjáanleg. Það er svakalegur heiðar-
leiki í þessu handriti, það er svo ekta
að það er eins og það hafi ekki verið
skrifað heldur hafi það bara birst.
Helsti styrkleiki sögunnar er hvern-
ig tekst að miðla samkennd, við höf-
um samkennd með báðum aðilum í
hjónabandinu, með brestum þeirra
og sigrum, kostum og göllum. Við
höldum með þeim báðum og hötum
þau bæði. Þarna birtast tveir ein-
staklingar sem tákna ólíka hluti, hið
karllæga gegnt hinu kvenlega, New
York á móti Los Angeles, listsköpun
sem hark gegnt listsköpun sem
„bransa“. Þetta virðist ósamræman-
legt og niðurstaðan er líkast til að líf-
ið snýst um að samræma hluti sem
vilja ekki samræmast, gera mála-
miðlanir, gefa eftir þegar það er
óhugsandi að gefa eftir.
Kvikmyndatakan í myndinni er
frábær og styður efniviðinn vel. Oft-
ast nær er hún öguð og hnitmiðuð en
á köflum eru stundaðir loftfimleikar
með myndavélinni og með flóknum
þysjum og hreyfingum, til dæmis
þegar áherslan er á tilfinningalegt
uppnám eða þegar sena inniheldur
margar persónur. Hér er líka unnið
listilega vel með skipulag og kóreó-
grafíu innan ramma, hvernig per-
sónurnar hreyfa sig innan kyrr-
stæðra ramma. Þessi stórfína
myndataka forðar myndinni frá því
að vera bara leikrit á filmu, sem
hefði getað gerst þar sem áherslan á
texta er jafnmikil og raun ber vitni.
Stórkostlegar bíómyndir eins og
Marriage Story eru ekki á hverju
strái. Þetta er besta mynd Baum-
bachs og ein athylgisverðasta kvik-
mynd áratugarins sem lýkur brátt.
Verkið talar þráðbeint inn í samtím-
ann en er samt algjörlega tímalaust
því það fjallar um tímalaus viðfangs-
efni, samskipti, eftirsjá, uppeldi og
ást. Þetta er kvikmynd sem tekur
sér undir eins pláss í kvikmyndasög-
unni, raunar er einhvern veginn eins
og hún hafi alltaf verið til. Svoleiðis
er kallað „instant klassík“, sem Mar-
riage Story er svo sannarlega, sam-
stundis sígild.
Samstundis sígild
Tímalaust „Verkið talar þráðbeint inn í samtímann en er samt algjörlega tímalaust því það fjallar um tímalaus við-
fangsefni, samskipti, eftirsjá, uppeldi og ást,“ segir gagnrýnandi m.a. um Marriage Story. Hér sjást aðalleikarar
kvikmyndarinnar, Scarlett Johansson og Adam Driver, með Azhy Robertson, sem leikur Henry, á milli sín.
Bíó Paradís og Netflix
Marriage Story  Leikstjórn og handrit: Noah Baumbach.
Kvikmyndataka: Robbie Ryan. Klipping:
Jennifer Lame. Aðalhlutverk: Scarlett
Johansson, Adam Driver, Laura Dern,
Azhy Robertson. Alan Alda, Ray Liotta,
Julie Hagerty, Merritt Wever. 136 mín.
Bandaríkin, 2019.
BRYNJA
HJÁLMSDÓTTIR
KVIKMYNDIR
ICQC 2020-2022
Nánari
upplýsingar um
sýningartíma
á sambíó.is