Morgunblaðið - 12.12.2019, Blaðsíða 46

46 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 2019
Góðan daginn. Ég
er alveg gáttaður á
hvað íslenska þjóðin
þykist vera illa upp-
lýst í sýndar-
mennskuhávaðanum
og látunum varðandi
fiskveiðar Samherja
við strendur Afríku, á
hafsvæði sem tilheyrir
Namibíu.
Þjóðin veit heil-
mikið um íslenska spillingu og afr-
ísku þjóðarleiðtogarnir eru þar eng-
in undantekning sama hvað landið
heitir í þeirri stóru heimsálfu. Menn
þurfa ekkert að arga af sér eyrun
þess vegna.
Ekki aðeins valdamestu menn
afrísku þjóðanna eru umvafðir fjár-
málaspillingu heldur niður allan
þjóðfélagsstigann. Ferjumaðurinn
sem ferjar bílinn þinn yfir ána lætur
sér ekki nægja hið opinbera al-
menna ferjugjald heldur þarf að láta
í lófa hans nokkra dollara í viðbót
sem renna ljúft í vasann. Svona er
Afríka og ekki bara hún
heldur heimurinn næst-
um allur.
Mútur og/eða undir-
borðsgreiðslur eru ekki
það sama. Til að falast
eftir viðskiptum við ein-
hverja aðila og tryggja
að þau gangi eftir er
boðin aukagreiðsla og ef
hún er samþykkt kallast
það mútur. Það þarf tvo
til.
Hin hliðin er að ef
sami aðili falast eftir
viðskiptum við hina sömu aðila sem
segja að til að viðskiptin geti átt sér
stað þurfi fyrst að greiða aukagjald
sem er oft látið heita ráðgjafar- eða
upplýsingagjald og greiða þurfi sér-
staklega, þurfi peningarnir að koma í
slitnum leðurpokum eða lúnum
skjalatöskum (black cash payment).
Þá muni nást samningar í t.d. sex
mánuði í einu og síðan þurfi að end-
urgera samkomulagið upp á sömu
býtti.
Þetta eru ekki mútur heldur and-
styggilegar undirborðsgreiðslur og
fjárkúgun sem Samherji verður að
beygja sig undir ef fyrirtækið ætlar
sér að kaupa kvóta til að geta stund-
að veiðar undan ströndum Vestur-
Afríku. Þarna eru tugir annarra út-
gerðarfyrirtækja að veiðum, með
keyptan kvóta og upp á svipaða skil-
mála og Samherji þarf að gangast
undir.
Auðvitað er alltaf gott að upplýsa
um spillingu en ég get alveg lofað les-
endum því að í staðinn fyrir þá sem
voru látnir fjúka í Namibíu um dag-
inn, í sýndarmennskuaðgerð, koma
aðrir í staðinn sem verða ekki hótinu
betri.
Svona ganga viðskiptin fyrir sig í
Afríku og það væri alveg frábært ef
fleiri mál af þessum toga kæmu upp á
yfirborðið þó að ekki séu miklar líkur
á því enda hvílir leynihjúpur yfir afr-
íska svínaríinu, tryggingarþögn, þó
að maður viti aldrei hvað getur gerst
þegar boltinn er farinn að rúlla.
Samherjamenn eru bara að veiða
fisk og kaupa sér kvóta í umhverfi
þar sem þeir eru neyddir til að borga
spilltum háttsettum stjórn-
málamönnum aukagreiðslur, sem
eru skírðar sætum nöfnum til að allt
líti vel út á yfirborðinu þar í landi. Jó-
hannes fráskírari hefði mátt stíga
fyrr fram um hin spilltu stjórnvöld í
Namibíu. Af hverju gerði hann það
ekki fyrr? Af hverju nú?
Kveðja.
Namibía
Eftir Jóhann L.
Helgason
Jóhann L Helgason
» Samherjamenn eru
bara að veiða fisk og
kaupa sér kvóta í um-
hverfi þar sem þeir eru
neyddir til að borga
spilltum háttsettum
stjórnmálamönnum
aukagreiðslur.
Höfundur er húsasmíðameistari.
Dalvegi 10-14, 201 Kópavogi - Sími: 555-1212 - handverkshusid.is
Opið frá kl. 8 - 18 virka daga og 12 - 16 laugardaga
VILTU LÆRA SILFURSMÍÐI,
TÁLGUN EÐA TRÉRENNSLI?
Fjölmör
stuttnáms
í handve
g
keið
rki.
Skráning og upplýsingar á
www.handverkshusid.is
Útsölustaðir: Flest apótek, heilsuhillur stórmarkaða.
Enzymedica býður uppá öflugustu meltingar-
ensímin á markaðnum en einungis eitt hylki
með máltíð getur öllu breytt.Meltingarónot, uppþemba,
vanlíðan, röskun á svefni og
húðvandamál eru algengir
fylgifiskar þegar gert er vel
við sig í mat og drykk.
n Ensím eru nauðsynleg fyrir meltingu og
öll efnaskipti líkamans.
n Betri melting, meiri orka, betri líðan!
n 100% vegan hylki.
n Digest Basic hentar fyrir börn
Gleðilega meltingu
Með jöfnu millibili
má lesa um fólk sem
ætlar að fara að
byggja, ekki fyrir sig
sjálft heldur fyrir ein-
hverja aðra. Stétt-
arfélaög, aldraðir,
námsmenn, ýmis sam-
tök, sveitarfélög o.fl.
ákveða að byggja fyr-
ir einhverja og lýsa
því í fréttatilkynn-
ingum að þeir hafi lausnina á
vanda þeirra sem þeir ætli að
byggja fyrir og þeir muni byggja
ódýrara og hagkvæmara en öðrum
hafi tekist áður.
Aldrei heyrist síðan hvað þessar
ódýru íbúðir urðu ódýrar þegar
upp var staðið. Oftast heyrist aldr-
ei meira í þessum aðilum en fyrir
hefur komið að fréttist af svona að-
ilum vera að heimta aukagreiðslur
af kaupendum sínum vegna þess
að íbúðirnar reyndust miklu dýrari
en um var samið. Ábyrgð þeirra
sjálfra reyndist þá engin á því að
standa við sína samninga, þeir
færu annars á hausinn eða þyrftu
að hætta starfsemi og tjónið myndi
lenda á kaupendum og yrði meira
en aukagreiðslurnar.
Þetta eru fjársvik, annaðhvort af
ásetningi eða af kunnáttuleysi.
Markmið þessara aðila er vænt-
anlega annaðhvort að græða á því
peninga eða að þeir trúa því að
þeir geti gert betur en aðrir. Hvor-
ugt eru góðar forsendur fyrir
væntanlega kaupendur.
Við skulum muna að alla tíð hafa
verið til einstaklingar sem hafa
reynt að telja öðrum trú um að
þeir geti byggt ódýrara en aðrir.
Enginn af þeim hefur getað gert
það og enginn er því starfandi á
markaðnum nú.
Slíkir aðilar eiga ekki að fá tæki-
færi til að gera tilraunir til að
byggja íbúðir okkar.
Réttir aðilar til að byggja eru
fjárhagslega traustir verktakar
sem hafa þekkingu og burði til að
gera samninga og standa við þá og
hafa sýnt að þeir skili af sér góðu
verki.
Þessir aðilar verða að geta unnið
í góðu og einföldu skipulagi frá
hendi hins opinbera þannig að þeir
hafi eðlilegan rekstrargrundvöll.
Það þýðir m.a. að byggingarlög
verða að vera einföld og afgreiðsla
erinda fljótvirk og þess gætt á
landsvísu að lóðir séu ætíð til ráð-
stöfunar í hæfilegu magni miðað
við þörf á hverjum stað og tíma.
Þannig byggjum við hæfilegt magn
af íbúðum af réttum stærðum til
að mæta þörfum og eftirspurn á
hverjum tíma og á hagkvæmasta
verðinu.
Fyrir hverja á að byggja?
Félagasamtök svo sem stétt-
arfélaög, samtök aldraða, náms-
menn, sveitarfélög og samtök af
ýmsum öðrum toga eiga ekki að
stunda félagslega aðstoð gegnum
húsbyggingar, það er ekki þeirra
starfssvið og þau kunna það ekki.
Að stunda félagslega aðstoð á þann
hátt leiðir til þess að þeir sem
þurfa minnst á henni
að halda í hópnum fá
hjálpina á meðan hin-
ir eru jafnilla settir
eða verr en áður. Öll-
um peningunum hefur
þegar verið eytt í hina
betur settari.
Ef einhver heldur
annað þá má vísa í
dæmi um nýlega
uppákomu meðal aldr-
aðra þar sem Reykja-
víkurborg lagði sam-
tökunum til framlag með lægri
lóðagjöldum en til almennings,
sem endaði samt með því að sam-
tökin innheimtu milljóna viðbót-
argreiðslur frá kaupendum þar
sem þau urðu uppvís að því að
kunna ekki að reikna, kunnu ekki
að semja um framkvæmdina eða
kunnu ekki að stjórna fram-
kvæmdunum. Það er nokkuð víst
að þeir fátækari í hópi samstak-
anna hafa varla getað lagt til þess-
ar auka milljónir og reyndar hafa
þeir varla verið í hópi þeirra sem
skrifuðu undir kaupsamninginn í
byrjun.
Þarna var sem sé verið að nota
fjármuni okkar Reykvíkinga til að
hjálpa hinum betur stæðu í sam-
tökunum að eignast nýja íbúð.
Hinir fengu ekkert.
Athygli vekur að hvergi er
fjallað um innflytjendur þegar
íbúðabyggingar eru á dagskrá.
Frá árinu 2012 hefur innflytj-
endum fjölgað um nærri helming á
landinu eða um rúmlega 25 þús-
und.
Nokkuð víst er að skýring á
hlutfallslega mikilli fjölgun íbúa
miðað við fjölgun íbúða, sem áður
var nefnd, er þar að finna m.a.,
þetta fólk er ekki í hópi efnaðra
Íslendinga og heldur ekki í þeim
hópum sem flokkaðir hafa verið í
áður nefnda hópa sem staðið hafa í
byggingarframkvæmdum fyrir fé-
laga sína, alla vega ekki í ríkari
hluta þeirra. Þetta fólk þarf líka
íbúðir og þegar sú bylgja hefst þá
er betra að vera við því búin/n.
Hættum að flokka fólk í hús-
næði eftir aldri, stétt, heilsu o.þ.h.
Þannig höfum við ekki búið fram
að þessu í landinu og það leiðir til
ójafnaðar. Hættum að nota ný-
byggingar sem stuðning við hópa,
það er stuðningur við þá sem eru
best settir í hópnum. Hinir verða
áfram útundan og án stuðnings og
heildarbyggingarkostnaðurinn
verður meiri. Látum þá byggja
sem það kunna og byggja fyrir
alla. Félagsleg aðstoð er nauðsyn,
en hana á að vinna af öðrum en
byggingaraðilum, þeir kunna ekki
á slíkt.
Hver á að byggja?
Eftir Sigurð
Ingólfsson
»Hættum að flokka
fólk í húsnæði eftir
aldri, stétt, heilsu o.þ.h.
Þannig höfum við ekki
búið fram að þessu í
landinu og það leiðir til
ójafnaðar.
Sigurður Ingólfsson
Höfundur er framkvæmdastjóri.
Hvar er næsta
verkstæði?
FINNA.is